QUELLE | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
DATUM | [15. Jh.] | |||||||||||||||||||
TITEL/REGEST | Sammelhandschrift aus dem Benediktinerkloster Gröningen bei Halberstadt. Theologische, geschichtliche und kirchenrechtliche Abhandlungen sowie Predigten, Heiligenerzählungen und andere religiöse Texte | |||||||||||||||||||
TEXT | I. Fol. 1-87: Zweispaltig. Fol. 1r: (Provenienzvermerk) Liber beatorum Viti, Ciriaci, Justini in Groningen, data monasterio nostro per testamento domini Dettlevi Wulf. Fol. 1r-2v: Zahlreiche Sinnsprüche, zum Teil gereimt. Fol. 3r: Exzerpt aus Alanus de Insulis, Liber parabolarum, Kap. 1, Vers 15-16 (Hinz 1999). Fol. 3r-49r: Auszug aus Petrus Lombardus, Sententiarum libri quatuor (Hinz 1999). Fol. 49r: Expliciunt copulata sentenciarum in brevibus verbis ... Quicumque es ... ingendi scolam celestis exercicii. Fol. 49v: Chronikalische Notizen zur Weltgeschichte. Fol. 50r-51v: Sermo De sancta et benedicta trinitate. Si dixero vobis celestia ... Fol. 52r-82v: Incipiunt gesta Allexandri magni. Fol. 57a: (Eingeheftet) Exzerpt aus Boethius, De consolatione philosophiae, Lib. 2, Kap. 5 (Hinz 1999). Fol. 83r-86v: (Ohne Überschrift) Erzählung aus dem Leben des heiligen Appollonius (Hinz 1999). - Fol. 87r: Frei. Fol. 87v: Indulgentie ecclesie Nygestad, zum Teil verliehen von den Bischöfen Albert II. von Lübeck, Heinrich von Schleswig und Johannes von Ratzeburg, mit Angabe einer Birgitten- und einer Gregoriuskapelle (Hinz 1999). Fol. 88r-131r: Einspaltig. Fol. 88r-131r: Cosmographia. In principio fecit deus celum et terram. Terram autem constituit in medio totius universi ... Fol. 131v-133v: Zweispaltig. Fol. 131v-133r: Sermo Ingressus angelus ad eam ... Fol. 133r: Ordo sermonorum, Inhaltsverzeichnis für (II.) Fol. 62-258. Fol. 133v: Lateinische Erklärungen deutscher, vor allem rechtlicher Begriffe. II. Fol. 1-151: Zweispaltig. Fol. 1-110: Predigten. Fol. 1-4: Sermo Illa autem que sursum est ... (Fol. 4v frei). Fol. 5-7: Sermo Expurgate vetus fermentum ... (Fol. 7v frei). Fol. 8r: Verschiedene Sinnsprüche und Exzerpte. Fol. 8v-10r: De sancto Marco ewangelista. Qui manet in me ... Fol. 10v-13r: De sancto spiritu. Emitte spirtum tuum ... Fol. 13r: Notizen zu den Briefen des Neuen Testaments. Fol. 13v: Exzerpt über honor, laus et gloria. Fol. 14-16: Illi autem homines cum vidissent ... Fol. 17-19: Jhesum queritis Nazarenum crucifixum surrexit ... Fol. 20-21: Honorum laborum gloriosus est fructus ... - Fol. 22r: Frei. Fol. 22v-24v: Feria secunda pentecost. Qui autem facit veritatem venit ad lucem ... Fol. 25: De annuntiacione Marie. Ecce virgo concipiet et pariet filium ... Fol. 26r-28r: Veni sancte spiritus. Unde emenius panes ... Fol. 28r-28v: De sancta Ghertrude. Fol. 29-31: Sermo de resurrexione. Gavisi sunt discipuli ... Fol. 32-33: De sancto Marco. Dignus est mercenarius ... Fol. 34-36: Sermo feria secunda pentecost. Surge aquilo et veni ... Fol. 36v-37r: In die pasche. - Fol. 37v: Frei. Fol. 38r-40r: Fertulum fecit sibi Salomon de lignis Libani ... Fol. 40v: De resurrexione domini. Jhesum queritis Nazarenum crucifixum surrexit ... Fol. 41r-43r: Si consurrexistis cum Christo ... Fol. 43r-43v: Venite filii audite me ... Fol. 44-45: Si quis vult post me venire abneget semetipsum et tollat crucem suam ... Fol. 46-48: Non enim misit deus filium suum ... Fol. 49-50: Misereor super ... Fol. 51-52: In die pasche. Hec dies quam fecit dominus ... Fol. 53-54: Similitudo animalium ... Fol. 55: Inhaltsverzeichnis einer Sammlung von Predigten bis Nr. 150. Fol. 56r-58r: Veni sancte spiritus. Lux venit in mundum ... Fol. 58v-60r: Templum Dei sanctum est ... Fol. 60v-61v: Jhesum queritis Nazarenum crucifixum ... Fol. 62-63: Si quis diligit me ... Fol. 64-65: Paraclitus autem spiritus sanctus ... Fol. 66-67: Sic deus dilexit mundum ... Fol. 68-69: Feria secunda pentecost. Sic deus dilexit mundum ... Fol. 68a: (Eingeheftet) Auszüge aus Predigten. Fol. 70-72: Signa eorum qui crediderint ... Fol. 73-74: Abiit Jhesus trans mare Galilee ... Fol. 75: Probet autem seipsum homo ... Fol. 76-78: Sermo magistri Wilhelmi ... Apparuerunt apostolis ... Fol. 79-82: De sancto spiritu. Factus est ... Fol. 83: De sancto Anthonio confessore. Ecce elongam fugiens ... Fol. 84-85: De assumpcione Marie. Maria optimam partem elegit ... Fol. 86r-87r: Viderunt juvenem sedentem ... Fol. 87v-89v: (Fol. 88 fehlt) De assumpcione Marie. Constitit regina a dextris ... Fol. 90-91: Panis quem ego dabo ... Fol. 92-98: Sermo facto in consilio Basiliensi per reverendum ... dominum episcopum Constanciensem anno 1434 de communione Christi. Hic est parus qui de celo descendit ... (Fol. 98v frei). Fol. 99-100a: Sermo de dedicacione ecclesie. Domum tuam ... - Fol. 100av: Frei. Fol. 101-103: Hec dies quam fecit Dominus ... Fol. 104-105: Hec dies quam fecit Dominus ... - Fol. 105v: Frei. Fol. 106-107: Abiit Ihesus trans mare Galilee ... - Fol. 107v: Frei. Fol. 108-110: Abiit Ihesus trans mare Galilee ... Fol. 111-122: Heiligenerzählungen. Fol. 111-117: In nomine Domini amen. Vita Brandani. Fol. 118-122: Historia Gwydonis. Augustinus in libro de fide ... Fol. 123-151: Predigten. Fol. 123r-126r: Sequitur sermo in vigilia ascensione Domini. Ego pro eis rogo quos dedisti michi ... Fol. 126v-129r: Sermo feria secunda pentecost. Accende lumen sensibus, infunde amorem cordibus ... Fol. 129v-131r: Stephanus plenus gratia et fortitudine ... - Fol. 131v: Frei. Fol. 132: Repleti sunt omnes ... - Fol. 133: Fehlt. Fol. 134-135: Spiritus sanctus quem mittet pater ... Fol. 136-138: Sermo de nativitate Marie. Orietur sicud stella ex Jacob ... Fol. 137a: (= Eingehefteter Zettel Fol. 149b) Frei. Fol. 137b: (= Eingehefteter Zettel Fol. 149a) Exzerpt aus dieser (?) Marienpredigt. Fol. 139-140: Postquam inpleti sunt dies purgacionum Marie ... Fol. 141r-143r: Infer digitum tuum huc ... Fol. 142a: (= Eingehefteter Zettel Fol. 144a) Exzerpt dieser (?) Predigt. Fol. 143v-145r: De nativitate Marie. Fol. 144a: (Siehe Fol. 142a). Fol. 145v-147v: De nativitate Domini nostri. Ecce ewangeliso vobis gaudium magnum ... Fol. 148: Ingressus angelus ad Mariam dixit Ave Maria ... Fol. 149: Maria. Hoc nomen habet quinque litteras ... Fol. 149a: (Siehe Fol. 137b). Fol. 149b: Notizen über mehrere Ablässe, u. a. Papst Gregor XI. und Bonifacius IX. Fol. 150-151: Exingens Maria abiit ... Fol. 152r-160r: Einspaltig. Predigten. Fol. 152r-153v: Incipiunt sermones de nativitate Marie virginis. Fons de domo Domini egredietur et irrigabit torrentem spinarum ... Fol. 153v-155r: Item alius sermo de eodem festo ... Liber generacionis Ihesu Christi filii David filii Abraham ... Fol. 155v-156r: Item alius de nativitate Marie ... Dixit Deus fiat lux et facta est lux ... Fol. 156v-158v: Sermo de concepcione Marie virginis ... In principio creavit Deus celum et terram ... Fol. 158v-160r: Sequitur sermo de nativitate Marie ... in festo conceptionis Marie. Plantaverat autem Dominus Deus paradisum ... Fol. 160v-262v: Zweispaltig. Fol. 160v-175v: Predigten. Fol. 160v-161v: In festo Annunciacionis Marie virginis. Quomodo fiet istud ... Fol. 162-166: De dedicacione ecclesie. Domus mea domus oracionis ... Fol. 167-168: Sic deus dilexit mundum ... Fol. 169-170: Sic deus dilexit mundum ... - Fol. 170v: Frei. Fol. 171r: De discordia volucrum et bestiarum und Silencium mulierum praestat ornatum policiarum. Fol. 171v-171av: De assumpcione Marie. Constitit regina a dextris ... Fol. 172-173: Sermo de visitacione. Abiit in montana ... Fol. 174-175: Exingens Maria abiit in montana ... Fol. 176r: Miraculum de beata Maria virgine, quod eam honorabilem nativitatem protegit. Quedam nobilis domina devota ... Fol. 176v-184r: Predigten. Fol. 176v: Exzerpte aus Predigten. Fol. 177-178: Veni sancte spiritus. Leoni similis factus est ... Fol. 179-180: Imitatores mei estote et observate eos ... Fol. 181-182: De assumpcione. Hodie magnificata est anima mea ... Fol. 183r-184r: Sermo de nativitate Marie virginis gloriose. Egredietur virga de radice Yesse ... Fol. 184v-185v: Sanctificavit tabernaculum suum altissimus ... Fol. 186: (Ohne Überschrift) Cum natus esset Jhesus in Bethlehem ... Fol. 187r-188r: (Ohne Überschrift) Postquam inpleti sunt dies purgacionis Marie secundum legem Moysi ... - Fol. 188v: Frei. Fol. 189-197: Heiligenerzählungen. Fol. 189-190: De sancta Dorothea. Gloriosa virgo et martir Dorothea ... (BHL 2324). Fol. 191-197: De sancta Elyzabeth. Elizabeth illustris regis Ungarie filia ... (BHL 2506). Fol. 198-204: Predigten Fol. 198r: Exzerpte aus Predigten. Fol. 198v-200r: De visitacione Marie. Abiit in montana ... Fol. 200v-201v: De nativitate Domini. Parvulus natus est nobis et filius datus ... Fol. 202r: Exzerpt aus einer Marienpredigt. Fol. 202v: Exzerpte aus einer Predigt. Fol. 203r-204r: Certamen forte dedit illi ut vincent ... - Fol. 204v: Frei. Fol. 205r-215r: Rogo vos ne ... Abhandlung über den Weg der Seele nach dem Tod. Fol. 205r-206v: De egressu animarum de corporibus. Quantum ... Fol. 206v-208r: De receptaculacione animarum post earum egressum. De ... Fol. 208r-209r: De apparicionibus animarum. De ... Fol. 209r-209v: De inquisitionibus et experimentatoribus harum animarum. Quinta consideracio. Fol. 209v-210r: De ceremoniis. Sexta consideracio. Fol. 210r-211r: De discrecione spirituum. Septima considercio. Fol. 211r-213r: Octava consideracio. De suffragiis ... Fol. 213r-214r: De modo evadendi penas. Modus quo viventes ... Fol. 214r-215r: Finalis conclusio ... Fol. 215v-236r: Predigten. Fol. 215v-216v: Hodie mangnificata est anima mea ... Fol. 217-218: Quid faciam quia Dominus duxit ... Fol. 219-220: Sermo de beato Vincentio martire. Esto fidelis usque ad mortem ... Fol. 221r-223r: (Fol. 222 fehlt) Sapiencia edificavit sibi domum ... Fol. 223r: Exzerpte aus einer Marienpredigt. Fol. 223v: Maria. Hoc nomen habet quinque litteras ... Fol. 224r-225r: De assumpcione. Ingressa est regina Saba ... Fol. 225v: (Fortsetzungen siehe Fol. 227v und Fol. 229r) De annunciacione Marie. Ecce ancilla Domini, fiat michi secundum verbuum tuum ... Fol. 226r-227r: De sancto Marco. Facies leonis a dextris ... Fol. 227v: (Fortsetzung siehe Fol. 229r) Fortsetzung von Fol. 225v (De annunciacione Marie). Fol. 228r-229r: Certamen forte dedit illi ut vinceret ... Fol. 229r-229v: Fortsetzung von Fol. 225v und Fol. 227v (De annunciacione Marie). Fol. 230-231: Exiit edictum a Cesare Augusto ... (Fol. 231v frei). Fol. 232-233: Laurencius dicitur quod lauream tenens ... Fol. 234r-235r: Qui descendit ipse est qui ascendit super omnes celos ... Fol. 235r-236r: Suscepimus Deus imaginem tuam in medio templi tui ... Fol. 236v-237v: Passio decem milium militum (BHL 22). - Fol. 238: Frei. Fol. 239r: Notizen zur Geschichte von Herodes sub quo Dominus passus und zur Entstehung der Evangelien. Fol. 239v-240r: Temporibus Henrici Leonis teste Helmoldo ... Chronikalische Notizen zur Frühgeschichte der Städte Lübeck, Oldenburg, Lüneburg, Stralsund und Reval. Fol. 240v-241v: Fredericus tercius ... - Fol. 242: Fehlt. Fol. 243-248: Predigten. Fol. 243-244: (Ohne Überschrift) Quorum laborum gloriosus est fructus ... Fol. 245-246: Beati mundo corde qui ipsi Deum videbunt ... Fol. 247-248: Impleti sunt dies purgacionis Marie secundum legem Moysi ... Fol. 249-252: De modo observandi ... interdictum memoriale ... Fol. 253r-255r: Ad inputandum ... Auszüge aus Joh. Calderini, De interdicto (Hinz 1999). Fol. 255v-259: Predigten. Fol. 255v-257v: Sermo in die pentecostes. Spiritus sanctus quem mittet pater in nomine meo docebit vos omnia ... Fol. 258-259: Verbum caro factum est ... Fol. 260r-262r: Restat aliquod item de partibus indeclinabilibus ... Lateinische Worterklärungen. Fol. 262r-262v: Nostra superiores spirituales ... docent veritatis cognicionem ... Einband innen: (Pergament) Schluss eines in Rom ausgestellten Notariatsintrumentes des kaiserlichen Notars Otto Berlin mit Notariatszeichen. | |||||||||||||||||||
PROVENIENZ | ![]() | |||||||||||||||||||
BESTAND | Codices | |||||||||||||||||||
SIGNATUR | 76 | |||||||||||||||||||
QUELLE | ![]() | |||||||||||||||||||
FORMALBESCHREIBUNG | Papier, Einband alt, Leder geprägt auf Holz, Messingschließen, -beschläge und -knöpfe. - 31,9 x 22,8 x 10,7 cm. - 133 Bll. (I.) moderne Foliierung und 262 Bll. (II.) alte Foliierung. - Zwei Spalten, außer (I.) Fol. 88r-131r und (II.) Fol. 152r-160r. - Rote Überschriften, Textanfänge, Initialen und Unterstreichungen. - Zweite Hälfte 15. Jahrhundert. Lateinisch. - Provenienz: Kloster Gröningen, data monasterio nostro per testamento domini Dettlevi Wulf (Fol. 1r). Vorbesitzer: Unbekannt. - Microfilm. Lit.: Stolte 1899, S. 41; Halkin 1937, S. 237; BHL; Hinz 1996/2, S. 122f; Hinz 1999, S. 248. - Einband innen: (Pergament) (Moderner Vermerk) Ernennung eines Notars, St[olte]. Notariatsinstrument mit inseriertem Privileg Kaiser Sigismunds für Johannes de Erbinghen alias Sydenvegher civis Constantiensis. | |||||||||||||||||||
PROJEKT | ![]() | |||||||||||||||||||
SYSTEMATIK / WEITERE RESSOURCEN |
| |||||||||||||||||||
DATUM AUFNAHME | 2003-11-12 | |||||||||||||||||||
DATUM ÄNDERUNG | 2010-05-07 | |||||||||||||||||||
AUFRUFE GESAMT | 764 | |||||||||||||||||||
AUFRUFE IM MONAT | 1 | |||||||||||||||||||
![]() | ||||||||||||||||||||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |