Hyr behynt de prolo | |
gus in dat bock va(n) | |
den leuende en(de) myrake | |
le sunte ludgers de eyn | |
bysschopp was der stad | |
van mu(n)ster welke stad | |
was gheheite(n) my my gar | |
deuoert | |
Allen criste | |
nen ghe | |
louyghe(n) | |
waraffti | |
ghe(n) leff | |
hebbers godes ende sy | |
ner hillighen vop alle(n) | |
steden schryuet de bro | |
ders van den closter | |
vnses hillighe(n) ghesu(n)t | |
makers vn(de) des hillige(n) | |
confessors sunte lud | |
gers vn(de) begert ene | |
to hebbene de salich | |
eyt de dar ys in (christ)o | |
vnsen ghesontmak(er) | |
Wante alse betuget | |
de hillige schryfft | |
dat ys grot dat me(n) | |
appenbart de wercke <120rb> | |
godes so dancket | |
vns dar nutte wese(n) | |
yst dat wy <gestr.:> dat> be | |
schryue(n) van den | |
doghede(n) des aller | |
hilligeste(n) vaders su(n)te | |
ludghers vn(de) van syne(n) | |
hemelschen leuende | |
vp ertryke Dat ys | |
Erbarlick dat men | |
den sterfflike(n) men | |
schen bedude des | |
ghenne(n) leuend wel | |
kes name ys ghe | |
schreuen ynt bock des | |
leuendes Aldus sal | |
vervullet werden | |
dauides word De | |
rechtuerdighe sal | |
wesen yn der ewiger | |
ghedechtnysse wan | |
ner vns de hillighe | |
schryft bewiset yn | |
vortganghe der | |
tijt sunder lyttere(n) | |
syne memorie vn(de) <120va> | |
syne dogheden Wat | |
tan de schult de behor | |
licheit vnde de wille | |
trecket vns de syne | |
eghene gheuodede(n) | |
kynder synt to des | |
sen wercken nochta(n)t | |
cleynheit der kunst | |
vn(de) de quaet many | |
ghe gheloue somy | |
ghe menschen van | |
den <gestr.: ghelouen> doghe | |
den to vertellen e | |
verbot vns dit an | |
to nemene Vns | |
duncket dat wy | |
sollen begeren na | |
der wyse des me(n) | |
scheliken verstan | |
des <gestr.: al l> als lelike | |
kynder bergeren de | |
schone olderen heb | |
ben vn(de) als oldere(n) | |
de nycht louelick | |
en syn vn(de) eer kyn | |
der seer louelick sy(n) <120vb> | |
Wan vns de wercke | |
desses hilligen vaders | |
sunte luders vn(de) beson | |
de(r)n vnses houet heren | |
behagen bauen dat ver | |
denst offte werdet ghe | |
louet bauen mate Jn | |
dessen dyncghen wat | |
tan wy vryliken mo | |
gen seggen <gestr.: D> Dat wi | |
ene genssliken so vele | |
nycht en konne(n) louen | |
als wy wolden noch | |
tant so daner ghedach | |
ten ofte weder spreky(n)c | |
ge mach men veervol | |
delike wederstaen wa(n) | |
te wo danych dattet | |
ys dat wy schryuet de | |
dat lesen sollet ofte se | |
synt wyser ofte vnwy | |
ser dan den ghenen de | |
dyt schryue(n)t Synt se | |
wyser so veer als men | |
waer dyn eghe segge | |
na den worden sun | |
te pauwels sollen se | |
gerne lyde(n) de onwy | |
sen wante sy eys sy(n)t <121ra> | |
Synt se vnwiser yn | |
den dat se sick soluer | |
mercken en(de) ander lu | |
de so sollen se van rech | |
te lyden de cleyn wys | |
synd ofte luttick wys | |
heit hebben Verwar | |
wer yemand den ycht | |
twyuelde an den dy(n)c | |
ghen de wy seggen sol | |
let den moghen de | |
nyen myrakele de to | |
synen graue scheyn | |
ghelouych maken | |
off de ghenne de sy(n) | |
hillighe leuend <ü.d.Z.: be>kan | |
den de noch ey(n) deel | |
leuet moghet se vn | |
der richten Mer wat | |
tan vnse here vele an | |
der dyncghe vermyd | |
dest em heuet ghewer | |
ket Wy wilt allene | |
yn dessen boke schry | |
uen de dyncghe de | |
wy hebben vernome(n) | |
van den de myt em <121rb> | |
plegen to conuerse | |
rene off de dyncge | |
de wy beschreuen | |
gheun(n)de(n) hebbet | |
off de wy gheseyn | |
hebbe(n) myt vnsen | |
ogen de gheschey(n) | |
synt to syne(n) hillige(n) | |
reliquien vn(de) ghe | |
beenten Dyt werk | |
sal twe boke heb | |
ben Dat erste bok | |
sal holden syn leue(n)d | |
vn(de) syne(n) doet Dat | |
ander bok sal be | |
schryue(n) de myra | |
kele de na synen | |
dode to syner me | |
morie(n) ghescheyn | |
synd Jn desse(n) wer- | |
ke wille wy also | |
matyghen de wy | |
se vnses schreyue(n)s | |
na cleynheit vnse<gestr.: s>r | |
verstantnysse dat | |
de kortheit nycht <121va> | |
en schade der versta(n)t | |
nysse noch de la(n)kh | |
eit nyn verdretync | |
ghe [...] en make So | |
wil wy ou(er)myds hol | |
pe godes en(de) verde(n)ste | |
syner hillige(n) vnde | |
besondere(n) vermyd | |
dest holpe dar wy | |
van schryuet wil | |
let to der ere(n) godes | |
vn(de) totter glorifice | |
rynghe synes knech | |
tes to nutticheyt | |
der genner de dit | |
horen schryue(n) als | |
wy warlikest kon | |
net dat leuent des | |
alder hilligesten bis | |
schoppes su(n)te lud | |
hgers des confessors (christ)i | |
<gestr.: ys> Hyr begynd | |
dat leuend sunte lud | |
gers de bisschop was | |
to monster Jn den | |
namen des heren <121vb> | |
IN den ty | |
den <ü.d.Z.: do> leuede | |
rabbadus | |
de kony(n)k | |
der vrese(n) | |
was eyn | |
edel man geheten | |
wirsyngus wattan | |
dat he nycht en be | |
kande den gheloue(n) | |
der hilligen dreuol | |
dicheit nochtant was | |
he eyn holper der | |
arme(n) vn(de) bescherm | |
er der bedrucked(er) | |
vn(de) rechtuerdich y(n) | |
den gherichte Mer | |
wante dat volk in | |
der tijt was verbly(n) | |
det mytter dwelync | |
ghe der vnghelo- | |
uen so worde(n) vele | |
mensschen bedruc | |
ket myt vnrechte <122ra> | |
van den bosen kony(n) | |
ghe vn(de) van synen de(n) | |
ren Wante desse ko | |
nynck dodede ey(n) deel | |
desses volcke em la | |
ghe leggende vnde | |
besat eer erffnysse | |
somyge vor dreff he | |
vt den lande vn(de) na(m) | |
nochtant oer eerff | |
nysse MEr desse vor ge | |
nomede wyrsyncg(us) | |
satte sich hir en te | |
gen to beschermene | |
de waerheit vor den | |
konyncghe vnder vor | |
synen pryncen vn(de) v(n)t | |
sach nemandes p(er)sone(n) | |
yn rechtuerdelike to | |
ry chtene vnde bescher | |
mede de warheit Hir | |
van gheschach dat | |
he grote laghe leet | |
van den wrede(n) kony(n) | |
ghe so dat de kony(n)k | |
geboet dat men ene <122rb> | |
solde klocklicke do | |
den vn(de) neme(n) syn | |
gut Mer desse fe- | |
nynde raet wort | |
em vor ghekundi | |
ghet van eyne(n) rat | |
gheuer desses ko | |
nyncghes wante | |
ene vele me(n)schen | |
leeff hadde(n) Do dit | |
wyrsyncgus vor | |
nam do vlo he he | |
melike myt syn(er) | |
husfrouwe(n) myt | |
eyne(n) syne(n) sonne | |
vn(de) myt somyge(n) | |
syne(n) van syne(n) hus | |
ghesy(n)ne vn(de) qua(m) | |
to den greuen | |
van franckrijke | |
de gheheyten | |
was grijmold | |
Dar wart he | |
van dessen gr | |
uen goetlike v(n)t <122va> | |
fancgen vn(de) wonde | |
yn den lande van | |
franck rike vnde | |
leerde dar den ker | |
stenen geloue(n) vn(de) | |
he vntfenck de do | |
pe myt synre hus | |
vrouwen mynt syne(n) | |
sonne vn(de) myt syne(n) | |
andere(n) ghesy(n)de | |
Do desse greue gry | |
mold ghestoruen | |
was de andere(n) | |
greuen van franc | |
ryke behelde(n) de(n) | |
ersame(n) man wir | |
sincgus myt em | |
vn(de) erede(n) em my t | |
gaue(n) Syn husfro | |
we telede em yn | |
desser vart eyne(n) | |
anderen so(n)ne ghe | |
heite(n) thijtgrijm | |
vn(de) nege(n) dochter | |
vn(de) starff do in de(n) | |
vrede vn(de) sesse eere <122vb> | |
dochtere storue(n) yn | |
erer iunfferschop | |
De vader wirsunc | |
gus vodede syne twe | |
so(n)ne mytten dren | |
dochteren yn den | |
anxte godes vnde | |
bewarde syne kus- | |
scheit de ander tyt | |
synes leuendes | |
Van rabbodus den | |
konynck van vresla(n)t | |
DO dit gheschey(n) | |
was do veel de | |
konynck rabbodus | |
yn eyne kranckheit | |
da er he ynne starff | |
vn(de) ses yaer stedelike | |
vor synen dode qua(m) | |
he allentele(n) to ener | |
droffheit dat syn rike | |
begaen to vermy(n)re(n) | |
vnde dat franckes- | |
scheryke began to | |
wassene Desse kony(n)k | |
yn syner kranckheit <123ra> | |
sande he boden to | |
wirsyncgu(m) vnde be | |
geerde dat he wol | |
de to em kome(n) vn(de) | |
vntfaen syne erff | |
nysse weder Daer | |
en bauen louede he | |
em vele gaue ander | |
to gheunene wer t | |
dat he vrede my t | |
em wolde holden wa(n) | |
te he kersten was so | |
en achtede he syner | |
bede nycht Ander | |
werue sande rabbo | |
dus boden to wirsync | |
gu(m) vnde bat em w(er)t | |
dat he selue(n) nycht en | |
wolde kome(n) dat he | |
em doch sande syne(n) | |
sonne vn(de) swor em | |
he wolde em gheue(n) | |
wat he em ghelouet | |
hadde Ten leste(n) wort | |
wirsyncgus verwo(n) | |
nen myt bede(n) vn(de) <123rb> | |
sande synen yunc | |
gesten sonne tot | |
em den vntfe(n)ck | |
de konynck gutli | |
ke ande leyt ene | |
eersamlike myt em | |
wonne(n) vn(de) gaff | |
em weder synes | |
vaders erff nysse | |
mer de vader wo | |
nede myt syne n | |
oldesten sonne vn(de) | |
myt syne(n) dochte | |
ren yn den lan | |
de van franck ry | |
ke to der tijt to | |
der tyt to dat rab | |
badus de kony(n)k | |
was vorstoruen | |
Van karolus den | |
greuen wo he vres | |
land wan | |
DAr na ghe- | |
schach dat | |
<gestr.: pp> pippyn de gre | |
ue van franckry- <123va> | |
ke starff vn(de) ka | |
rolus syn sonn e | |
besat dat rike | |
Desse karolus wa(n) | |
vele volkes to sy | |
nen ryke(n) He wa(n) | |
vreesland to syne(n) | |
ryke vnde dode | |
de den konynck | |
rabbodus vn(de) sat | |
te sunte willebror | |
dus to eyne(n) pre | |
diker der vrese(n) | |
vn(de) satte em den | |
bysdomes stol y(n) | |
den castelle va(n) | |
vtrecht als dat | |
gheschreue(n) steit | |
yn den bok e | |
van syne(n) leue(n) | |
de Do gaff ka | |
rolus den vor | |
gheschreuen | |
wyrsyncgum | |
eyne gaue yn <123vb> | |
vresland vn(de) schic | |
kede em weder | |
to synen lande v(m) | |
me sterckyncge | |
des ghelouen | |
Do quam he vn(de) | |
weder vntfenck | |
syn erffnysse vn(de) | |
wonde by vtrecht | |
vn(de) he was eyn | |
hulper sunte wil | |
lebrord(us) myt sy | |
nen kyndere(n) vn(de) | |
myt synen ma | |
gen yn alle(n) dat | |
he vermochte | |
Sunte willebror | |
dus hadde ne ser | |
leff wante he was | |
eyn gut ma(n) vast | |
van geloue(n) vn(de) vn(de) | |
vntfencklick de(n) | |
ghemeyne(n) vol | |
ke vn(de) bewarde <124ra> | |
de kusscheit Wo me(n) | |
sunte ludgers moder | |
drenck en solde do se | |
gheborn was | |
DO wirsincgus | |
was ghestorue(n) | |
dar na thyt grij m sy(n) | |
sonne iungeste sonne | |
truwede eyn husfrou | |
wen de was gheheite(n) | |
liffburgis Dosse lijffburch | |
hadde eyne older mo | |
der van eres vaders | |
weghen de was hey | |
denssch Desse older | |
moder bedrouede sik | |
hyr v(m)me dat oeren | |
sonne allene dochters | |
gheboren woerden | |
vn(de) gheboet van tor | |
nycheyt dat men yn | |
der seluen vre(n) drenc | |
ken solde sunte ludger<ü.d.Z.: s> | |
moder als se ghebo | |
ren was Do eyn va(n) | |
den ghesnyde den | |
<gestr.: dyt> ghebode(n) was <124rb> | |
wolde dat meghe | |
dekyn steken in ey(n) | |
emmer vol waters | |
Do greep dat ky(n) | |
dekyn myt bey | |
den handen ba | |
uen an de(n) emmer | |
vn(de) beschermede | |
sick so vele als dat | |
mochte vp dat | |
et nycht verdre(n)c | |
ket en worde She(n)<sic> | |
selike dit was ey(n) | |
wo(n)derlick cape- | |
spil dat eyn kley | |
ne kyndekyn yn | |
der seluer vre ge | |
boren mochte wor- | |
stelen tege(n) ene(n) ma(n) | |
van vollenkome(n) ol | |
der Jn desser won | |
derliker worstelync | |
ge vnder dessen | |
twen so gheschach | |
dat na der bat in- | |
hertigesten schicky(n) | |
ghe des allemech- <124va> | |
tigen godes dat dar | |
eyn naberssche vp de | |
mate quam vn(de) wort | |
beweget van barm | |
herticheit vn(de) verlo | |
se dat kynd wth der | |
macht des ghennes | |
de dit drencke(n) wol | |
dem Ende wante de | |
heydene hadden ene | |
wise dat me(n) nyne | |
kynder doden en moch | |
te de ens wat gheget | |
ten hadde(n) so leyp dit | |
wyff hastlike(n) my t des | |
sen kynde to oeren hus | |
vn(de) stack em wat ha | |
nyges yn de(n) mo(n)t | |
vn(de) dat verstynde | |
det van stonden | |
an op vn(de) wort so<Korrektur: so wort> | |
dat kynd verloset | |
van den per yckel | |
des anstaenden do | |
des Wante de ge | |
ne dem dit kynt | |
beuolen was to do | |
dene de en moch <124vb> | |
tes do nycht dode(n) | |
teghen de wise der | |
heydesschen yn setty(n)c | |
ge noch ock so en dor | |
ste he nycht belyen | |
syne vnghehorsam | |
heit de older moder | |
de hersschopie hadde | |
yn oers sonnes hues | |
vnde leyt stillike de | |
ser vrouwe(n) dyt kynt | |
vode(n) ten leste(n) wort dit | |
kynd hemelike ghe | |
uodet yn syns vaders | |
hues vn(de) na desser old(er) | |
moder dode word id | |
syner moder weder | |
gegeue(n) O (christ)e va(n) wes | |
gaue ys dit gheschey(n) | |
dan van dyner gha | |
ue We gaff so kleyne(n) | |
kynde verstantnysse (?) | |
We gaff em starckheit | |
dattet sick werde O | |
god dyne myldich | |
eit dyne heitheit he | |
uet dat ghedaen | |
Du heuest dir meghe- <125ra> | |
kyn verloset van den | |
peryckel de dodes v(m) | |
me verdenst sunte lud | |
ghers de van em sol | |
de gheboren werde(n) | |
Wante dar tho he | |
uestu dat bewaret | |
Verwar de moder | |
desses kyndes dar by | |
so dane wyckyncghe | |
vn(de) teken gheschege(n) | |
was selich vn(de) wer- | |
dich alles loues Wa(n) | |
te wattan dat <gestr.: me> | |
<gestr.: ghedynck> me ghe | |
dekyn vele kleyner | |
was van verdenste(n) | |
vn(de) werdicheit dan | |
moyses de gode sach | |
van an ghesichte to | |
an ghesichte nochta(n)t | |
wort dat em wat ghe | |
liket yn den ordele | |
des dodes vn(de) yn der | |
verlosyncghe van | |
den dode Als yn vor | |
tyden de bose kony(n)ck <125rb> | |
pharao gheboden | |
hadde dat men moy | |
ses yn den water | |
verdrencken solde | |
als hadde ock dyt | |
meghedekyn dat | |
selue ordel des do | |
des vntfancghen | |
van der wreder ol | |
der moder moyses | |
moder wante he | |
eyn schone kynt | |
was so hudde se ene | |
dre mant. meer | |
dessen meghede | |
ky(n) en wart nyne | |
tyt gegeuen vn(de) | |
als dat ordel de | |
dodes was <gestr.: y>a<ü.d.Z.: r>me<ü.d.Z.: e>r | |
vn(de) scharper so wort | |
se erer moder we | |
der ghegheuen | |
Des konyncghes | |
dochter pharaonis | |
verkoes moyses | |
in eynen sonne mer <125va> | |
dytarme vrouwe | |
ken vodede dit me | |
ghedekyn vor oer | |
dochter Pharaonis | |
dochter verbarmede | |
sick ouer dat kynd | |
moyses do dat schre | |
eyede mer desse na | |
berssche vorlosede dat | |
meghedekyn dat | |
sick beschermede Te(n) | |
lesten leydede moy | |
ses dat hebressche | |
volck wth egipte(n) | |
mer dit meghede | |
kyn dattet yn der | |
naturen nycht had | |
de heuet oer son | |
ne vervullet de so | |
veke heydensches | |
volkes van oerer | |
dwellyncge heuet | |
verloset De ber | |
nycheit desser er | |
samen vrouwe(n) yn | |
erer kyntheit wert | |
belouet myt desse(n) | |
tekene(n) vn(de) bewysi(n)ge | |
<125vb> | |
Wo sunte Ludgers mo | |
der vol vp eyne(n) schar | |
pen pael dp se ene drochy | |
DAr na do se was | |
mamber<sic> gewor | |
den vn(de) ene(n) ma(n) ghe | |
truwet hadde Do se | |
swancger was vnde | |
droch su(n)te ludgheer | |
yn oere(n) buke do vol se | |
to eyner tyt vp eyne(n) | |
<gestr.: pael> scharpe(n) pael de | |
oer syden dorstack so | |
dat se by na vor doet | |
wart hen ghedrege(n) | |
Groeten anxt vn(de) ny | |
ne kleyne droffnys | |
se hadde dat volck | |
Wante se bedrouede(n) | |
sick om den anstaen | |
den doet der moder | |
vn(de) beanxte(n)den dat | |
de vrucht yn der mo | |
der buke solde ster | |
uen Mer de myldich | |
eyt godes de dar ys | |
ey(n) hulpper yn der no<ü.d.Z.: e>t | |
yn der droffnysse was <126ra> | |
by er Wante desse vrou | |
we to hantes Do se sick | |
verhalet hadde yn | |
den gheiste wort se | |
weder ghesu(n)t vnde | |
yn den kynde sunte | |
ludgher dat se dar na | |
to hantes to der werl | |
de brachte en wort ny | |
ne quessyncghe ghe | |
funden Wo solde god | |
de to vore(n) bekande | |
de hillicheit su(n)te lud | |
gers dat moghen | |
lyden dat so dane mo | |
der also steruen solde | |
de so hillighen kynt | |
solde ter werld brenc | |
ghen off dat sick dat | |
kynd ge quesset ha | |
de Desse ersame vrou | |
we vol nycht op dat | |
se sick quetsede mer | |
vp dat se grotlike | |
verloset worde Ve | |
le meer <ü.d.Z.: was> dat dat se | |
van den dode ent <126rb> | |
genck dan dat se | |
nycht gheualle(n) | |
en hadde We twy | |
uelt hyr an dan | |
dit gesscheyn sy | |
van verdenste des | |
kyndes dat van | |
oer solde gebore(n) | |
werde(n) Wante al | |
se yn vortyde(n) de | |
hillige moder go | |
des Maria vn(de) de | |
hillighe Elizabeth | |
sunte Joha(n)nes mo | |
der van vorde(n)ste(n) | |
vn(de) van den geiste | |
oerer beider kyn | |
der p(ro)pherereden | |
<gestr.: also heuet> alzo he | |
uet och dit gu | |
de wyff betuget | |
ore vorlosyncge | |
van den verden | |
sten eres hilligen | |
kyndes Verwar | |
myt de(n) beghy(n)ne <126va> | |
syner gheburte he | |
uet he bewiset wo | |
groet dat he to ko | |
mende wesen sol | |
de Wat sunte lud | |
gher bedreff yn sy | |
ner kyndschap | |
DAer na do dat | |
kynd ludger(us) | |
ghedopet was vn(de) | |
beghan to gane vn(de) | |
stamerende to spre | |
kene to hand na(m) | |
dat to sich de syn | |
ne der wyser ma(n) | |
ne vn(de) eyn herte | |
der olden Jn syn(er) | |
knelliker yoget | |
was he rype van | |
zeden vn(de) vnbe- | |
ulecket va(n) leuen | |
de syne synne en | |
gaff he to ny ner | |
walluste(n) offte ou(er) | |
uoldicheit He vlo | |
dat spyl dat den <126vb> | |
kyndere(n) seer ghenoch | |
lick ys als eyn suke | |
De hillighe schrijft | |
dat he v(m)me gebreck | |
des olders nycht ko(n) | |
de lere(n) bewysede he | |
myt somyge(n) teke(n) | |
dat he de vorbedach | |
te myt ener beger | |
te synes synnes vn(de) | |
synes dancke(n) Wan | |
neer ander kyndere | |
speleden so versa- | |
melde he barck der | |
bome dar men me | |
de to luchtene plecht | |
vn(de) makede dar van | |
als boke Vnde wan | |
he dar myt natich | |
eit myt enen halme | |
wat nǔttlike als | |
em duchte yn ghe | |
schreuen hadde so | |
brachte he desse | |
boke syner mod(er) | |
to bewarene off dat <127ra> | |
wat nuttes ghewe | |
sen hadde Ende dat | |
dede he alse eyn ky(n)d | |
na den kyntliken sy(n) | |
nen na den dat su(n) | |
te pauwel secht Do | |
ick eyn kynd was | |
so sprack ich als ey(n) | |
kynd ick smakede | |
als eyn kynd. ick | |
dachte als eyn ky(n)d | |
Mer god van wes | |
vorsichtiger schicky(n) | |
ghe nycht en ghe | |
scheit vp der erden | |
sunder sake bewise | |
de ene myt dessen | |
tekenen eyne(n) toko | |
menden lerer syner | |
kercken Wanneer | |
em ghevraget wort | |
wat he yn de(n) dage | |
ghedaen hadde so | |
antworde he <a.r.R.: dat he> alde(n) | |
dach hadde he bo- <127rb> | |
ke ghemaket off | |
gheschreue(n) ofte ge | |
lesen Wan men eme | |
dan vort vragede | |
we eme dat gelert | |
hadde So antwor | |
de he god heuet | |
my ghelert O wa- | |
re lerer der aposte | |
le. werdich enen | |
vullenkome(n) ma(n) | |
ne vn(de) seer to ver | |
wonderde yn so | |
kleyner borst He | |
uet he aldus nicht | |
gheantwert Waer | |
v(m)me heuestu my | |
ghevraget we my | |
ghelert heuet | |
Leert ock we an | |
ders de me(n)schen | |
dan god (?) We dot | |
vp de monde der | |
stu(m)men en(de) maket | |
wys de <gestr.: stu(m)men> | |
tuncghen der ky(n)- <127vb> | |
bedreff so dane offe | |
nyncghe Mer na vort | |
gancge der tyt do | |
lutgerus de vrent | |
godes wos yn we- | |
tenheit vn(de) yn v(er)denste(n) | |
begerde he myt <gestr.: gr> | |
groter begerte(n) dat | |
he mochte de schrift | |
leren He wyste wal | |
na den worde(n) des | |
apostels dat vele me(n) | |
schen hebbet <gestr.: de> de | |
drijfft ende de leue | |
godes mer nycht na | |
der wettenheit En | |
de vp dat he nycht | |
en volle ofte dede y(n) | |
yenyghen dy(n)cghen | |
van vnwettenheit | |
teghen syn vp sate | |
vn(de) teghen syne(n) wil | |
len so bat he vlytte | |
like syne(n) oldere(n) | |
dat se ene wolden | |
beuelen eyne(n) ghe- <128ra> | |
leerden manne yn | |
der hillghen schrift | |
Syne olderen ver | |
blideden em van syn(er) | |
guder ghedachte vn(de) | |
vpsate. vn(de) hir van | |
danckeden se gode | |
vn(de) arbeideden dar | |
na wo se dat moch | |
ten vullenbre(n)cghe(n) | |
Wo gregorius de bis | |
schopp van vtrecht le | |
rende sunte Ludger | |
De was de derde bis | |
schop Sunte Bonifa | |
cius was de ander | |
JN der tyt was eyn | |
man gheheiten gre | |
gorius groest van ku(n) | |
sten vn(de) gut van leue(n) | |
de Desse gregorius | |
was eyn dyscippel vn(de) | |
eyn nauolger des hil | |
ligen mertelers <a.l.R.: su(n)te> bo | |
nifacius vn(de) besat de(n) | |
stoel to vttrecht yn- <128rb> | |
yn den grate der | |
prestorschap Desse(n) | |
manne beuoelen de | |
olderen sunte Lud | |
ger vn(de) do he ver | |
nam de wysheyt | |
vn(de) de ynnycheyt | |
sunte Ludgers do v(n)t | |
fenck he ene gut | |
liker vn(de) dede eme | |
eere vn(de) vodde ene | |
myt vlyticheyt | |
Daer en hadde he | |
nynen kleyne(n) vort | |
ganck yn de(n) anxte | |
godes yn den god | |
liken denste vnde | |
yn den leeryngen | |
der hillighe(n) schrijft | |
so dachte he to ver | |
sakene der wert | |
liken vnder wyn | |
dyncghe Wante | |
he wyste wal dat | |
sunte Pauwel ghe | |
secht hadde Ne | |
mant de gode dene(n)<128rb> | |
wil vnderwynt | |
sick wertliker sa | |
ken vp dat he mo | |
ge behagen den | |
he sick ghegeue(n) | |
heuet Dar na do | |
he de erste wy<gestr.: n> | |
:yncghe vntfa(n)c | |
gen hadde ker | |
de he sick gensli | |
ken yn den clost(er) | |
to vttrecht to den | |
denste godes vn(de) to | |
der reeschap der | |
geistliken ku(n)st | |
Wonderlike leue | |
hadde he to syne(n) | |
scholbrode(r)n gro | |
te ynnycheit ha | |
de he to de(n) amp | |
te godes alle tyt | |
als he las wat | |
of he sanck of he | |
bedede He en ach | |
tede nycht seer | |
to wettene der wert <128vb> | |
like schryfte. sted eli | |
ke dachte he de hil | |
ligen scricht Ende | |
gerne behelt he de | |
schryfft de was to | |
den loue godes off | |
de horde to den cris | |
tenen geloue(n) Desse | |
hillige man was | |
alle tyt van eynen | |
anghesichte vnde | |
van eyne(n) synne | |
He was blyde va(n) | |
anghesichte vn(de) so | |
wat vrolyck mer | |
nycht lychtu er | |
dich to lachgene | |
Jn alle syne(n) werc | |
ken hadde he vor | |
sichticheit myt me | |
ticheit Nich<ü.d.Z.: t> alley | |
ne wart he leyff | |
ghehat als eyn | |
enych sonne van | |
synen mester mer <129r> | |
ock alle syne schol | |
brodere vn(de) de ene | |
bekanden hadden | |
ene yn groter be | |
gherte(n) Dat bete | |
mede dat ene al | |
man leyffhadde | |
den god vervullet | |
hadde myt so gro | |
ter ghenade der | |
dogheden Jn den | |
tyden quam wth | |
engeland eyn ma(n) | |
geheyte(n) Albricius | |
to den abte Grego | |
rius Desse Albricus | |
wolde gregorius | |
make(n) dat he solde | |
myt em besytten | |
dat bisschedom to | |
vtrecht vnde v(m)me syn(er) | |
ku(n)st vnde v(m)me syn(er) | |
guder sede willen | |
Do antwerde Albric(us) <129rb> | |
des en wolde he | |
nycht doen dat | |
en weer dat he | |
ghewyet worde | |
van syne(n) bisscho | |
pe vnde so san | |
de he ene wed(er) | |
v(m)me Mer wan | |
te desse selue gre | |
gori(us) en was noch | |
nyn bissch op ge | |
wyet mer he was | |
prester vn(de) also be | |
sat he den bisdo | |
mes stoel Do san | |
de he yn enghe | |
lant myt albri | |
cus sunte ludger | |
dat he dat sol | |
de dyake(n) wer | |
den Wo sunte lu | |
ger dyaken wort | |
IN der tijt was | |
do yn engela(n)t <129va> | |
eyn ser beruchtet | |
man van alle(n) kun | |
sten de dar de scho | |
le regeerde ghehei | |
ten alchwynus By | |
desse(n) mester was | |
sunter Ludger eyn | |
yaer lanck vn(de) leer | |
de van em de hil | |
lighe schryfft Do he | |
dar eyn yaer had | |
de ghewesen vn(de) | |
was dyacke(n) ghe | |
worden do quam | |
he weder v(m)me myt | |
albrycus Do ghe | |
uol dat to eyner | |
tyt dat he solde | |
dat Ewangelium | |
lesen yn sunte gre | |
gorius y eghe(n)wor | |
dicheit vnde he las | |
eyn wort to vn- | |
rechte dat wy lo | |
uet dat ghe schey(n) <129vb> | |
sy van godes ver | |
hencknysse Dat wort | |
corygerde gregori(us) | |
vor al den voclke | |
mer desse appenba | |
re corectie vn(de) be | |
schemyncghe ker | |
de he to syner nut | |
ticheit Wante van | |
der tyt dat he wth | |
encgheland gheko | |
men was so hadde | |
he grote begerte | |
weder to treckene | |
to synen mester vn(de) | |
als he oersake ghe | |
funden hadde so | |
bad he orleff dat he | |
weder mochte wa(n) | |
deren to munster | |
to synen mester vn(de) | |
so seghede he dat | |
he vnwerdich wer | |
to ghe brukene <130ra> | |
synes amptes Wan | |
te he des nycht en | |
konde als he solde | |
vn(de) so en wolde he | |
dat Ewangeliu(m) nicht | |
lezen dat en were | |
dat he dat moch | |
te betteren van syn(er) | |
cracht van der hol | |
pe godes Dat gre | |
gorius horde dat | |
he ene verlate(n) wol | |
de dat nam he seer | |
swarlike meer he en | |
wolde em nycht ap | |
penbarlike wey ge | |
ren op dat he nicht | |
bedrouet en worde | |
vnde began ene mit | |
smekene van syner | |
vpsate to radene | |
Do he nycht en vor | |
derde do na(m) he syne(n) | |
vader to holpe wert | |
sake dat he eyne(n) <130rb> | |
weygerde twen sol | |
de he wyke Do su(n)- | |
te Gregorius sack | |
dat sunte ludger vas | |
te en(de) starckelike | |
yn synen begry | |
pe bleff ten leste(n) | |
vnt wydede he syn(er) | |
begherte vn(de) wort | |
verwonne(n) van syn(er) | |
vasten vpsate vnde | |
ok myt rede(n) Do | |
alle dynck beret | |
was des em not | |
was vp den we | |
ghe do leyt he ene | |
wa(n)dere(n) myt der | |
ghenade godes | |
vn(de) myt syne(n) orleue | |
Waer he qua(m) dar | |
leyt he eyemple | |
syner hillicheit | |
Ten lesten quam | |
he to der stad de | |
gheiten was <130va> | |
eboraica Jn desser | |
stad leerde de mest(er) | |
alch win(us) de hillige(n) | |
schryfft al den ghe(n) | |
nen de to em que | |
men Dar wart he | |
vntfancge(n) myt gro | |
ter eere vn(de) blijtschap | |
vn(de) bleff myt eme | |
dre yaer vn(de) sees ma(n) | |
de Jn desser stad | |
wo leyff he synen | |
meister was wo | |
begeerlick syne me | |
de dyscipelen wo | |
eerachtich den mo | |
nyken de dar we | |
ren wo vtuerkore(n) | |
van allen de ene | |
bekanden des en | |
konne wy nycht | |
to vulle(n) wth spre | |
ken Syn mester | |
hadde ene leeff | |
v(m)me beruycheyt <130vb> | |
syner seden vn(de) vly | |
ticheit syner leeren | |
ghe syne mede dys | |
cipulen begheerde(n) | |
ene wante se ver | |
bunden weren mit | |
gheselsschap vn(de) myt | |
denste De monyke | |
eerden ene wante | |
se seghe(n) syne gude | |
wanderyncge vnde | |
hillicheit syner ver | |
denste ten leesten al | |
de ene bekande(n) had | |
den ene leyfff wante | |
he al manne bewy | |
sede eere vn(de) leue me | |
en solde <ü.d.Z.: ene> nych<ü.d.Z.: t> leyff | |
hebben Wante he | |
al mensschen leyffhad | |
de vn(de) eerde Wattan | |
dat ene alle menssche(n) | |
leyff hadden nochta(n)t | |
syn mester hadde ene | |
by sonderen sser leyf <131ra> | |
Dat men hyr ynne | |
mercken mach Wa(n) | |
te he plach to segge | |
ne Wert dat he wo(n) | |
schen mochte he wol | |
de leuer setruen dan | |
he synen leue(n) sonne | |
so plach he ene to hei | |
ten ghicht quades of | |
verdretes to komen | |
leyte Och werlike | |
eynen mester de w(er) | |
dich was so danes | |
dyscipels ofte solken | |
dyscipel de werdich | |
was so ghedanes | |
mesters Wante des | |
se twe were(n) vervul | |
let myt der leue des | |
hillighen ewangelij | |
Wante Nemant en | |
heuet grotter leue | |
dan dat he syne se | |
le sette vor syne vre(n) | |
de se begherde(n) vor <131rb> | |
malckandere(n) to ster | |
uene Sunte ludger | |
bleff by synen mes | |
ter dre yaer vn(de) sess | |
maende vn(de) las myt | |
em nycht allene dat | |
olde vn(de) <ü.d.Z:: dat> nye testa | |
ment vnde somy | |
ghe wertlike bo | |
ke meer he leerde | |
ock vullenkomeli | |
ke yn der stat dat | |
leuend der mony | |
ke de dar weren | |
Dar na qua(m) he we | |
der to synen vren | |
den vnde was dar | |
na em ghenemer | |
vn(de) weerdiger de(n) | |
hilligen vader Gre | |
gorius vn(de) alle(n) an | |
dere(n) menssche(n) als | |
he wyser ghewor | |
den was yn der | |
hillige(n) schryfft <131va> | |
vn(de) vullenkomener | |
yn oueruoldicheit | |
der boke vn(de) gheleer | |
der yn den regule(n) | |
der monyke Wo | |
sunte Ludger pre | |
dikede todeuenter | |
vnde vant sunte | |
lebuijns licham | |
Albricus was dever | |
de bisschop to vt | |
trecht | |
DO gregorius | |
de bisschop va(n) | |
vttrecht ghestor | |
uen was dar na | |
wort albricus sy(n) | |
neue yn syne stede | |
gekoren Desse al | |
bricus hadde su(n) | |
te Ludger seer leff | |
Ende wante he | |
wal bekande su(n) | |
te ludgers wys | |
heit vn(de) syne(n) ghe | |
louen. reet he <131vb> | |
em dat he solde trec | |
ken to eyner stede | |
yn synen kerspele | |
gheheiten deuen | |
ter omme te pre | |
dike(n) den rechte(n) | |
ghelouen <a.o.R.: To desser stede wort y(n) vor ty | |
de(n) va(n) gode vt enegela(n)t ey(n) vre(n)t | |
godes geheite(n) lebuyn v(m)me to; | |
a.l.R.: preke(n) de(n) rech te(n) geloue(n)> ghesa(n)t | |
Desse bekerde dar | |
vele volkes he ty(m) | |
merde dar eyne | |
kercke(n) vn(de) starff | |
al daer vn(de) wort | |
yn de selue kerc | |
ken begraue(n) Mer | |
wante desse stede | |
deuenter ghele | |
gen was yn den | |
ende van franck | |
ryke vn(de) der sasse(n) | |
so wart se vake(n) | |
versturt vn(de) ver | |
doruen van den | |
sassen do se noch | |
heyden vn(de) vnge- <132ra> | |
louych weren vn(de) | |
de kercke wort van | |
em verbrant Vn(de) | |
want desen vorghe | |
nomeden prester al | |
bricus ontemelick | |
duchte dat de predi | |
cate van den hilli | |
ghen ghelouen de | |
to deuenter be gu(n) | |
nen was solde ver | |
blijuen off dat de | |
stede d<gestr.: e> ghehilliget | |
was den lichame | |
des hillighen confes | |
sors (christ)i solde ver | |
gette(n) werden so v(er) | |
mande he sunte lud | |
gers als wy ghese | |
get hebben dat he | |
dar wa(n)deren solde | |
Sunte Ludger was | |
beretlike horsam | |
albricus willen vn(de) | |
quam to deue(n)ter vn(de) <132rb> | |
sochte leif<ü.d.Z.: f>wy nus | |
licham mer he en | |
vand des nycht | |
Do beghan he to | |
tymeren de kerc | |
ken v(m)me de ste | |
de dar he men | |
de dat de licha(m) | |
begrauen weer | |
Do he dat fun | |
dament ghele | |
get hadde van | |
der kercken vn(de) | |
wolde de wende | |
ty(m)meren vn(de) vp | |
richte(n). yn der | |
nacht appenbar | |
de em de <a.r.R.: hillige> prester | |
(christ)i Su(n)te leyffwy | |
nus yn eyner | |
visione(n) vn(de) se | |
ghede em dat | |
he wal ghe daen | |
hadde dat he de | |
kercken de de hei- <132va> | |
denen versturt | |
hadden weder ge | |
ty(m)mert hadden | |
vn(de) hyr van solde | |
he syn loen van | |
gode vntfaen mer | |
syn lycham weer | |
begrauen yn dat | |
suden van der kerc | |
ken Des morgens | |
vro do sunte lud- | |
ger syne tyde ge | |
lesen hadde vnde | |
he den licham y(n) | |
der stede als em | |
gheappenbart | |
was ghevunde(n) | |
hadde Do verhof | |
he ene myt gro | |
ter eere in der sel | |
uer kercke(n) so ge | |
scheyt dar van | |
der ghenade go | |
des groete myra | |
kele hent to des | |
sen daghe to to <133rb> | |
bewy<ü.d.Z.: se>ne dat verde(n)st | |
su(n)te ludgers ofte su(n) | |
te lebuijns vn(de) ouer | |
myddest oerer be | |
de so ys desse stede | |
na der tyt bewaret | |
vn(de) beschermet va(n) | |
anuechtyncge der | |
heydene Wo albri | |
cus sande sunte lud | |
ger in vreesland vn(de) | |
dar versturde de | |
aff gode | |
DO sunte ludger | |
hadde to de | |
uenter syne predi | |
cate vervullet do wort | |
albricus ghemodet | |
van der wysheyt | |
vn(de) van den gheluc | |
le su(n)te ludgers vn(de) | |
dachte noch grot(er) | |
dyncghe ouer myd | |
dest em to done Do- <133va> | |
sande he ene yn | |
vreesland dat he | |
dar solde versture(n) | |
de tempele der go | |
de vn(de) menygher | |
hande belde der af | |
gode Wante dar | |
noch vele van den | |
heydene(n) sick myt | |
affgoddyen beku(m) | |
merden Do wan | |
derde he gherync | |
ghe yn vreesland | |
vn(de) merede nycht | |
lancge wattan myt | |
peryckele syns lich | |
ames Wonderlike | |
genade godes was | |
myt em grote ste | |
dicheit was in em | |
he to brack oer tem | |
pele vn(de) versturde | |
eer afgode voer ere(n) | |
<gestr.: [...]> ogen sunder ye <133rb> | |
mandes weder | |
seggen Wede- | |
de dit dan de ge | |
ne dar men va(n) | |
leset in den ewa(n) | |
gelio. de make | |
de alse ey ne gey | |
sele van reepen | |
vn(de) yaghede see | |
alle wth den te(m) | |
pel We vorstur | |
de ouermyds | |
sunte ludger der | |
affgode te(m)pel | |
dan de ghene | |
de yn vortyde(n) | |
ouermyddest sik | |
selue(n) v(m)me keer | |
de de stoele der | |
verkopere der | |
duue(n) We ver | |
gadderde vele | |
geldes der hilli | |
ge(n) kercken v(er)- <133va> | |
myddest sunte Lud | |
ger van de(n) roue | |
der aff gode. dan | |
de ghenne de yn | |
vortyden vermyd | |
dest sick selue(n) v(m)me | |
warp dat geld der | |
wesselers Onsele | |
ue her gaff sy | |
nen knechte sun | |
te ludger so da | |
ne cracht vnde | |
makede den hei | |
dene(n) syne(n) wed(er) | |
sake so dane cley(n) | |
modicheyt dat | |
se seyghe(n) voer ere(n) | |
oghen dat oer w(er) | |
ke versturt woer | |
den golt vn(de) sul | |
uer wort en wech | |
ghenome(n) ende | |
se en satte(n) syck | |
nycht dar en | |
teghen Wo su(n) | |
te ludger prest(er) <133vb> | |
wort en(de) eyn kerckh(er) | |
yn vreesland Jn der | |
stede gheheiten | |
ostraghe | |
JN der tyt was noch | |
sunte ludger dya | |
ken mer do Albri | |
cus wort bysschop | |
ghewyet do leet | |
he sunte ludger myt | |
em prester wy ghe(n) | |
Vnde wante de vre | |
sen were(n) noch vn | |
wette(n) yn den ghe | |
louen so satte he | |
sunte ludgher eyne(n) | |
kerckheren en(de) lerer | |
der <gestr.: lude> kercken | |
in der stede ghe | |
heiten ostraghe | |
in der stede dar | |
sunte bonifaci(us) mer | |
teler ghecronet | |
wort nycht allene <134ra> | |
v(m)me purheit des ge | |
louen vn(de) v(m)me ste | |
dicheit sijns danc | |
ken mer ock vme | |
syner olderen wille(n) | |
de dar seer mech | |
tich weren Ver- | |
waer de prester | |
sunte ludger was | |
werdich so daner | |
stede vn(de) de stede | |
was werdich so da | |
nes preisters Wan | |
te so danen preister | |
hadde van rechte | |
verdeynet de stede | |
de gehilliget was | |
myt den blode des | |
mertelers vn(de) de | |
stede was werdich | |
so danes preisters | |
vn(de) so wort de pres | |
ter van verdenste | |
geliket de(n) merte <134rb> | |
ler da de stede | |
van ghehilliget | |
ys Ende aldus be | |
louet em desse | |
vnder sich. de ste | |
de preyset de(n) pres | |
ter vn(de) de prester | |
de stede Van des | |
sen hilligen ma(n) | |
ne sunte ludger | |
gaff eyn tuchnys | |
se eyn dyscipule | |
des mesters alch | |
wyn(us) als desse | |
rijme wth spre | |
ket de hyr na | |
volghet | |
BRoder yn | |
der leue go | |
des hebbe ick dy | |
vtuerkore(n) Baue(n) | |
al myne mage | |
vn(de) de van myne(n) | |
blode syn ghebore(n) <134va> | |
ludgher du bist <gestr.: n> | |
my seer leyff vn(de) | |
angheneme De | |
ghenade godes | |
make dy gheso(n)t | |
vn(de) bequemen Du | |
bist eyn claer colu(m)- | |
pne des volkes | |
van vreesland vn(de) | |
<gestr.: ey(n) de> louelick pres | |
ter bijstu iu wes | |
ten ghesant Du | |
byst wys van | |
sprekene vnde | |
clock Deyp van | |
synne bistu ock | |
De versyrync | |
ghe dyns grades | |
synt gude zede | |
Hillige wercke sy(n) | |
al dar mede Du | |
byst eyn kynt vn(de) | |
den est den olde(n) | |
yn oetmodicheit | |
Du ist ey(n) brod(er) | |
vn(de) geist en baue(n) <134vb> | |
dyner gelijckheit | |
Du bist eyn vader | |
vn(de) gyfst den kyn | |
deren leuendi ghe | |
leer Opreister byd | |
de vor myn dat ik | |
wasse yn doghede(n) | |
seer Beuel de(n) alle | |
mechtigen gode | |
myt dynen ghe | |
bede Den ghen | |
nen de dy gelouet | |
heuet myt desser | |
rede Jst dattu my | |
gifst vor dit loff ey | |
ne cleyne gaue Du | |
byst salich ick seg | |
ge dy aue Wo sun | |
te Ludger yn den | |
herueste verwarde | |
de kercke(n) to vtrecht | |
TO dren tyden | |
des yars als | |
yn den wynter yn <135ra> | |
den meyghe in de(n) | |
sommer als merer | |
vn(de) grotter hochty | |
de weren so leerde | |
Sunte ludgher sy(n) | |
volck yn syner ker | |
ken Mer yn den | |
herueste so verwar | |
de he besunderen | |
van gheheite synes | |
bisschoppes den stoel | |
vn(de) kercke va(n) vtrecht | |
myt leryncghen | |
Wante Albricus de | |
bysschop van vtrech | |
was sorchuoldioch | |
vp dat to nyner | |
tyt de godlike le | |
re vntbrecke den | |
ouersten stoele sy | |
nes byssdomes so | |
ordynerde he veer | |
deele so dat de(n) sto | |
le vn(de) den kercke(n) | |
to veertyde(n) des yars <135rb> | |
veyr lerer ver- | |
warden Jn de(n) | |
meye want da(n) | |
meer noet was | |
syn teghenwor | |
dicheit so ver | |
warde he se sol | |
uen Des som | |
mers so waerde | |
se algerus de | |
prester Des her | |
uest so beual | |
he se su(n)te ludger | |
Des wynter | |
was se ridbert(us) | |
beuolen Als sun | |
te ludger ver | |
warde syne tyt | |
vn(de) syne stede to | |
vtrecht wa(n) he | |
dan yenyghe | |
tyt mochte heb | |
ben dat he nicht | |
beku(m)mert en | |
was van lery(n)ge <135va> | |
van sorgen des vol | |
kes so plach he to | |
lesen de hillige(n) | |
schryfft ofte he be | |
dene myt beson | |
derlyncge des | |
nachtes so moch | |
te he hemelike | |
bede(n) dat he seer | |
begherde So was | |
by(n)ne(n) vtrecht ey | |
ne kercke de yn | |
vortyde(n) de hilli | |
ge bisschop wille | |
brord(us) ghety(m)mert | |
vn(de) ghewyet had | |
de yn de eere vn | |
ses hilligen ge | |
sontmakers dar | |
plachs su(n)te lud | |
ger to rustene wa(n) | |
he syne ghetyde <135vb> | |
gelesen hadde vn(de) | |
syne gebede ver | |
vullet hadde | |
Van eynen vision | |
dat sunte ludgher | |
sach yn eyner ker | |
ken de wilbror | |
d(us) ghety(m)mert | |
hadde | |
TO eyner nacht | |
do sich dar sun | |
te ludgher geleget | |
hadde to slapene na | |
synen ghebede Do | |
aeppenbarde em yn | |
den slape gregori(us) | |
de bisschop de enne | |
ghelerd hadde vn(de) | |
vpgheuod hadde | |
vnde sach ene an | |
myt eynen vroli | |
ken anghesichte | |
vn(de) denstafftlike als | |
he plach yn synen | |
leuende vn(de) sprack <136ra> | |
em tho Broder lud | |
gere volghe my na | |
Do volgede he em | |
als em duchte en(de) | |
quam myt em to | |
eyner hogher stede | |
Dar vnsede he em vn(de) | |
warp vor em breue | |
vn(de) manygherhan | |
de cledere. vn(de) ghebot | |
em dat he daer solde | |
dre hope van ma- | |
ken Do he dit ghe | |
daen hadde Do sprak | |
gregorius to em De | |
le se wal den be ho- | |
uyngen en(de) den ar | |
men vn(de) ick wil oer | |
dy ghenoch gheue(n) | |
Dar na teyke(n)de he | |
ene mytten teyke | |
ne des hillige(n) cru | |
ces vn(de) also vntspra(n)c | |
he wt den slape De | |
bedudy(n)cge van des <136rb> | |
sen visien | |
JN der tyt was | |
eyn coster in der | |
kercken van vt | |
recht eyn hillich | |
man gheheiten | |
marchelm(us) Des | |
se was wth enge | |
land gheboren | |
vn(de) plach to we | |
sen eyn dyscipel | |
sunte willebror | |
dus Do em su(n) | |
te ludgher had | |
de des morghe(n)s | |
<gestr.: hadde> syne(n) drom | |
vertellet na gys | |
syncghe des me(n) | |
schelike(n) v(er)stan | |
des off van ap | |
penbaryncge | |
der godliken y(n) | |
geuyncghe be | |
dudede he em <136va> | |
den drom als dar | |
na ghescheide de | |
hoghe stede dar | |
du to ghekomen | |
bijst sprack he. be | |
dudet dat en(de) be | |
tekent dattu noch | |
salst eyn bisschop | |
werden De bre | |
ue en(de) de cleder | |
de du verfadderst | |
vn(de) truwelike de | |
len salst synt lery(n) | |
ghe vnde exem | |
ple der hilligen | |
vadere dar du me | |
de leren salst vn(de) | |
stercke(n) salst dat | |
volck dat di sal | |
beuole(n) werden na | |
den dat se begri | |
pen moge(n) vnde | |
na den dat em not | |
ys De dre hope | |
de du dar van | |
makedest synt | |
regimente drier | |
volke de du noch <136vb> | |
verware(n) vn(de) besorghe(n) | |
salst Do sunte ludger | |
hoerde dat marchel | |
mus hadde wijslike | |
na der reden den | |
drom bedudet Wa(n) | |
te he alletyt oetmo | |
delike van em sel | |
uen volde so sprak | |
he Och v(m)me ers dat ik | |
eynyghe vrucht | |
mochte doen yn der | |
stede de my beuole(n) | |
ys des weer my wal | |
noet vn(de) ghenoech | |
Dar na beghan he | |
so vurychlike vnde(n) | |
steden de em beuole(n) | |
weren to predikene | |
ofte he to voren | |
nycht ghedaen | |
en hadde Wante | |
he hadde anxt dat | |
he solde ten ersten | |
solde ghenome(n) wer | |
den om welker sake <137ra> | |
willen van syne(n) vol | |
ke. eer he se na syne(n) | |
willen vullenkome | |
like <a.l.R.: lere(n)> mochte yn de(n) | |
hilligen ghelonen | |
vn(de) ghewontlick ma | |
ken in den zede(n) der | |
kerstlike(n) geistlich | |
eyt So bleff he by | |
na seuen yaer yn der | |
stede vn(de) leerde dat | |
volck Daer en by(n) | |
nen queme(n) de sas | |
sen ende de heyde | |
nen vn(de) de weldi | |
ghe cracht vn(de) ver | |
uolgheden in den | |
steden der cristene(n) | |
vn(de) so vol de meiste | |
deel van den vrese(n) | |
weder van de(n) ker | |
stene(n) ghloue(n) Wo | |
de vresen vollen va(n) | |
de(n) geloue(n) vn(de) su(n)te | |
ludger wa(n)derde to rome | |
JN dessen storme wy <137rb> | |
dykynd de herte | |
ghe van sassen | |
wattan he was | |
eyn heydene noch | |
tant v(m)me ghe | |
ruchte syner wys | |
heit vnde v(m)me | |
clockheit synes | |
walsprekens | |
vn(de) vmme ghe | |
lucke syner strij | |
de mach me(n) ene | |
wal rekene(n) ma(n)k | |
de alder beste(n) gre | |
uen Desse vorge | |
schreuen greue | |
brachte myt em | |
de sassen in vrees | |
land vnde verbra(n) | |
de dar de kercke(n) | |
en(de) veryaghede | |
de denre godes | |
vn(de) do se all ghe | |
dodet verbrand | |
vn(de) gherouet had | |
den dat dar was <137va> | |
Do dwoncghe(n) se | |
de vresen hent an | |
dat wat(er) gheheite(n) | |
flea dat se moste(n) | |
den gheloue(n) ver | |
saken en(de) bede(n) we | |
der an de aff go | |
de na der wijse | |
oerer eersten dwe | |
lyncghe Jn desser | |
veruolgyncghe | |
begherde sunte | |
ludgher merte | |
ler to werdene | |
mer he en moch | |
te des nycht ver | |
cryghen noch. sy | |
ne predicacie en | |
hadde nyne(n) vort | |
ganck Wante se | |
sick dar sament | |
like(n) teghe(n) satte(n) | |
so dachte he he | |
wolde to eyner | |
tijt wiken so la(n)c | |
ghe dattet <u.d.Z.: wedder> clarer <137vb> | |
worde Ende wan | |
te by desser tyt al | |
bricus de bysschop | |
van vtrecht ghestor | |
uen was. so dachte | |
he to rome to wan | |
dere(n). dat he yn vor | |
tijden beghert had | |
de Mer de oersake | |
vn(de) de stede vn(de) de | |
tijt ontbrack em he(n)t | |
to der tijt to Do | |
nam he myt em | |
hildegrijm syne(n) bro | |
der de yoncgher | |
was dan he den | |
he myt syner lery(n)c | |
ghe vn(de) myt syne(n) | |
exemple leerde Vn(de) | |
wan derde to ro- | |
me als he vp ghe | |
sat hadde Do he | |
to rome mytter hol | |
pe godes gheko | |
men was de pawes <138ra> | |
leo de to den stoel | |
van rome regeer | |
de entfenck em seer | |
eerwerdelike vnde | |
gudertyrlike Des | |
se pawest wante | |
he to voeren beka(n) | |
de dat sunte ludger | |
solde werden eyn | |
tokomende lerer | |
der hilligen kercke(n) | |
so was he em seer | |
vrentlick vn(de) bede(n) | |
stanafftick ock v(m) | |
me syner hillicheit | |
willen de he yn ene | |
sach vn(de) ock v(m)me | |
de ghenade wille(n) | |
de yn ene ghepla(n) | |
tet ys van gode | |
den aller oerste(n) | |
prestere(n) Do de pa | |
west vernome(n) had | |
de dat he dach te <138rb> | |
eyn closter to stich | |
tene vp syn va | |
derlike erue vn(de) | |
syne(n) mylde(n) wil | |
len geprouet ha | |
de Do gaff he em | |
dat orloff myt | |
syner benedixie(n) | |
dar to dat he dat | |
vullen brencgen | |
mochte Vnde | |
gaff em seer er | |
werdich hillige | |
dom als va(n) vn | |
sen ghesuntma | |
ker van vnser | |
leuen frouwen | |
van sunter Peter | |
vn(de) vele anderer | |
hillihe(n) yn wel | |
ker hilligen eer | |
sat closter solde | |
ghestichtet wer | |
den. vnde leet <138va> | |
ene do mytter be | |
nedictie(n) godes vn(de) | |
syner hillige(n) van | |
em trecken Do he | |
van rome ghe- | |
wandert was qua(m) | |
he to der stad ge | |
heiten b(e)n(e)uentu(m) | |
to den closter su(n) | |
te b(e)n(e)dictus dat | |
men ghelouet | |
dattet van em | |
hebbe dattet me(n) | |
dar wal na der | |
regulen leuet En(de) | |
wante de pater | |
van dessen clost(er) | |
syn maech was | |
so bleef he dar | |
myt em twe yaer | |
vnde sessmaent | |
Jn den dat he | |
daer also lancge | |
bleff so mach | |
men clarlike <138vb> | |
mercken dat he dar | |
gude exemple sach | |
vn(de) dat syne wan | |
deryncge behage | |
de den broderen | |
Wen en solde de me(n) | |
sche nycht behage(n) | |
de nymandes lestich | |
en ys vn(de) de seer lef | |
tallich ys Wante he | |
dat was ghekome(n) | |
yn eyn seer nutte | |
leere myt de(n) ex | |
empel syner wer | |
ken Verwar al dat | |
de monyke dat le | |
sen yn sunte bene | |
dictus regule(n) dat | |
segen se yn sunte | |
Ludghers wercke(n) | |
Wante so dane luch | |
te en konde sick | |
nycht lancghe v(er) | |
huden Wattan se <139ra> | |
was ghesat in den | |
hoeke van de(n) clost(er) | |
Wante nycht alley | |
ne ouerfranckryke | |
mer ock ouer welsch la(n)d | |
worden syne guden | |
wercke verbredet. so | |
quam van verhenck | |
nysse godes dat ghe | |
ruchte syner hillich | |
eyt vor den keyser | |
karolus Wo karolus | |
em leyt hale(n) vn(de) be | |
usl em eyn regulers | |
closter | |
JN der tijt de mest(er) | |
alchwynus de reger | |
de de schole in der | |
stad eborayca als | |
wy to vorn ghese- | |
get hebben quam | |
wth engeland in fra(n)c | |
ryke Do he wal v(n)t | |
fan cge(n) was va(n) den | |
konyncghe karol(us) <139rb> | |
do en vergath | |
he nycht synes | |
olden vrendes | |
so vro als he ghe | |
komen was vor | |
den konynck | |
so was he sorch | |
uoldich vor sun | |
te ludger Do he | |
vernome(n) had | |
de waer he was | |
eens daghes | |
do he vrentlike | |
sprack mytten | |
konyncghe sege | |
de he em He was | |
te eynen cler ck | |
yn synen rijcke | |
de na gode vn(de) | |
na synen hilli | |
gen nemande | |
nutter en were | |
dan eme. vn(de) he | |
hadde eyne tyt | |
myt em ghelesen <139va> | |
do en vergath | |
he nycht synes | |
olden vrendes | |
so vro als he ghe | |
komen was vor den konynck | |
so was he sorch | |
uoldich vor sun | |
te ludger Do he | |
vernome(n) had | |
de waer he was | |
eens daghes | |
do he vrentlike | |
sparck mytten | |
konyncghe sege | |
de he em He was | |
te eynen clerck | |
yn synen rijcke | |
de na gode vn(de) | |
na synen hilli | |
gen nemande | |
nutter en were | |
dan eme vn(de) he | |
hadde syne tyt | |
myt em ghelesen <139va> | |
he weer wal ghe | |
leert vn(de) seer hil | |
lich van eersam | |
heit der seden vn(de) | |
he hette ludge | |
rus vn(de) weer to | |
beneuentu(m) yn | |
sunte b(e)n(e)dictus clos | |
ter Wante so da | |
nen man de wijs | |
vn(de) eersam va(n) zede(n) | |
weer. solde seer or | |
berlick wesen de(n) | |
konyncklike(n) sake(n) | |
vn(de) den ghemeyne(n) | |
guden de kony(n)k | |
karolus sande bo | |
den na sunte lud | |
ger vnde ghebot | |
em dat he to em q(uam) | |
meer to <gestr.: er> der erste(n) | |
ropyncghe en qua(m) | |
he nycht Nochta(n) | |
vuste(n) he wal na | |
den gebode des | |
apostels. dat alle <139va> | |
zeile ys vnder ghe | |
worpen den ouerste(n) | |
trachte(n) Verwar de | |
sotichet der een | |
samen <gestr.: ver> wandely(n) | |
ge de he ens ghe | |
smaket hadde leet | |
ene anders nycht be | |
geren Do de keyser | |
vernam dat he ene | |
also nycht lichtlike | |
en konde wth den | |
closter kryghen Do | |
beual he alchwyn(us) | |
de syn mester yn vor | |
tyden was dat he | |
ene myt syne(n) breue(n) | |
haelen leete Do dit | |
na des konyncghes | |
willen gheschey n | |
was vn(de) sunte lud | |
ger vor de(n) kony(n)ck | |
ghekomen was | |
vnde em beuolen | |
was Do sprack de <140ra> | |
konynck to em Jck | |
gheue dy den koer | |
vnder twen cloestere(n) | |
enes groten closters | |
dar sijnt nu(n)nen y(n) | |
ne vn(de) enes ande | |
ren my(n)res daer sy(n)t | |
regulers ynne Su(n) | |
te ludger ouerdach | |
te seer wyslike dat | |
in den meste(n) were(n) | |
mer pericule wat | |
tan he to oer ghe(n) | |
nutte of werdich | |
weere so wolde he | |
leuer dat my(n)neste | |
verware(n) seghede | |
he Want vele be | |
koryncghe komet | |
van den vrouwe(n) | |
vele achter sprake | |
komet van den | |
mannen. meer wa(n)t | |
he eyn man weer | |
so beteme<ü.d.Z.: de> em mer | |
dat regiment va(n) <140rb> | |
den manne(n) dan | |
uan den vrouwe(n) | |
De konynck v(n)t | |
fenck ser gerne | |
syn antworde | |
vn(de) beual em ey(n) | |
closter yn braba(n)t | |
geheite(n) iocusa | |
Sunte Ludgher | |
leet em dunc | |
ken dat em dat | |
closter gegeuen | |
vn de beuolen | |
weer so wal to | |
syner nutticheit | |
als to den de(n)ste | |
syner vndersa | |
ten vn(de) syn er bro | |
dere so begherde | |
he to vervullen | |
dat exempel des | |
heren als daer | |
ghe schreue(n) staet | |
De sonne des me(n) | |
schen ijs nycht | |
ghekomen dat | |
men eme dene(n) <140va> | |
sal mer dat he | |
denen wil Ock | |
steit gheschre | |
uen We de meis | |
te van yw ys de | |
sal yw deyner | |
wesen So arbei | |
dede he to dey | |
nen vn(de) nycht | |
hersschopie to | |
hebbene vnde | |
verblidede sick | |
dat he meer | |
wort leyff ge- | |
hat dan vnt- | |
fruchtet nema(n) | |
de en hette he | |
to en yger tyt | |
wat swars doen | |
dat he seluen | |
nycht vullen | |
bracht en had | |
de Verwar de | |
was selich vn(de) <140vb> | |
werdich alles lo | |
ues de mytte(n) apos | |
tele seggen <gestr.: wolde> | |
mochte Weset my | |
ne nauplgers als | |
ick byn ey n nauol | |
ger (christ)i Wo he | |
vp vyff stede(n) pre | |
dikede yn vress | |
land | |
Iy den tyde(n) | |
vijff pagi ed(er) | |
stede yn vreesla(n)d | |
gheheite(n) hih- | |
merckti hunus | |
ga fuulga fe de- | |
rit ga enusga ge | |
uen sick myt vul | |
len vnder franck | |
ryke Desse bede(n) | |
den keyser dat he | |
ene eyne(n) wolde | |
gheuen den se | |
<Glosse a.u.R.: Pagi als ysidorus scrift | |
synt stede opte(m) acker de | |
me(n) bety(m)mere(n) mach wa(n)te | |
dar vele volkes to same(n) | |
wone(n) <141ra> | |
syne sprake verstae(n) | |
konden deem den | |
kerrsten ghelouen | |
leren mechte so gaf | |
em de keyer sun- | |
te ludger myt gro | |
ter blijtschap vn(de) | |
beual em daer to | |
ock eyn eyland dat | |
geheite n was ba(n)t | |
Desse vrend godes | |
sunte ludgher wos | |
te was na <gestr.: sunte> der | |
lere des hillige(n) | |
ewangelij Men | |
meer beuolen | |
werd den sal mer | |
aff gheeschet w(er) | |
den so began he | |
to arbeydene na | |
aller mogentheit | |
synre cracht to | |
nutticheyt vnde s | |
leere synes volke <141rb> | |
dat em beuolen | |
was Wante he | |
versturde de te(m) | |
ple der aff go | |
de vn(de) ty(m)merde | |
dar voer kerc | |
ken yn de stede | |
vn(de) leerde se vol | |
lenkomelike yn | |
den cristene(n) ge | |
louen so vele als | |
em mogelyck | |
was to begripe | |
ue vn(de) hadde sick | |
so ghemeynli | |
ke vnde byson | |
deren teghe(n) al | |
dat volck to sa | |
mende ofte he | |
se alle ghetellet | |
hadde De tu- | |
ghe syns geloue(n) | |
sijnre wysheyt | |
synre leere sy(n)t <141va> | |
to dessen daghe | |
to aller dat volk | |
des landes de he | |
ghetellet heuet | |
(crist)o den heren | |
vermyddest dat | |
hillige ewa(n)ge | |
liu(m) vn(de) der ghe | |
nade der dope | |
vn(de) heuet se ghe | |
ropen va(n) oerer | |
ersten dwellync | |
ge to der beka(n)t | |
heit der warheit | |
Jck fynd syne | |
tughe de kerc | |
ken de he yn ve | |
le steden ghety(m) | |
mert heuet Ok | |
synd tughe ver | |
gadderyncge | |
de gode deyne(n) | |
de he y n somy | |
ghen stede(n) ver | |
gaddert heuet <141vb> | |
Ock synd ander tu | |
ge den h<gestr.: e; ü.d.Z.:e > nicht | |
van node meer de(n) | |
he myt wille(n) pre | |
diket heuet dat | |
wort godes Ock | |
wante he wyste | |
dat gheschreuen | |
ys dattet wort go | |
des ys ny cht ge | |
bonden meer de | |
wysheit godes | |
rort vn(de) begynd | |
van den eyne(n) en | |
de ten anderen | |
starcklike(n) vn(de) v er | |
sadet alle dyncge | |
ghenochlike. so en | |
wolde he nycht | |
dat de leere synre | |
predicacie solde be | |
dwoncghen wese(n) | |
yn vreesslande mer | |
he wolde och de | |
vleyte syner lery(n)c<142ra> | |
ge vp ander ste | |
den verbrede(n) Wo | |
he eyne insule be | |
keerde gheheiten | |
phosetesland | |
JN der scheydincge | |
des landes der vre | |
sen en(de) der dennen | |
ys gelege(n) eyn insu | |
le gheheite(n) na oers | |
landes dudessche(n) | |
tuncghe(n) phosetes | |
land de geno(m)pt is | |
na eynen manne | |
gheheite(n) phosetes | |
den se na erer hey | |
denssche(n) dw ellync | |
ghe vor eyne(n) god | |
rekeden To desseir<überzähliger Schaft> | |
insulen van rade | |
vn(de) wille(n) godes wa(n) | |
derde sunte ludger | |
to predikende dat | |
wort godes Do se <142rb> | |
dar na weren | |
dat se de visule | |
aff seyn moch | |
ten na(m) sunte | |
ludger eyn cru | |
ce yn sy ne hand | |
vnde seghede | |
God moet vp | |
staen vn(de) syne | |
vyande motte(n) | |
verstroyet wer | |
den vnde de ene | |
ghechatet hebbe(n) | |
motten vleyn | |
van synen an- | |
ghesichte Se | |
motten vntbre | |
ken als roeck v(er) | |
geyt Do he dit | |
gheseget had | |
de al de myt | |
em yn de(n) schep | |
pe were(n) seghe(n) | |
eyne seer swarte- <142va> | |
dusternysse als ey(n) | |
roeck gaen wth | |
der <gestr.: seluen> insule(n) | |
vn(de) na der duster | |
nysse auq(m) allen | |
telen clarheyt vn(de) | |
dp verstond sun | |
te ludger dat de | |
vorgaende gena | |
de goddes hadde | |
den duuel van | |
der stede ver ya | |
ghet so sprack he | |
O ihesu (christ)e ey n | |
oeker alles gudes | |
ick dancke di dat | |
tu vnsen wech he | |
uest vorghek o- | |
men en(de) heuest | |
den olden vya(n)t | |
des mensschely | |
ken gheslechtes | |
wth desser insu | |
len ver yaghet | |
dat wy ghesey(n) <142vb> | |
hebbet Ja here des | |
en was dy nycht | |
ghenoech dattu dat | |
vnseynlyke wecke | |
des. du en bewyse | |
dest dat ock semlik | |
to ster ckene dyne | |
deeners Nu gae | |
ick seker vn(de) vrolik | |
to predykene dyn | |
wort wantu onse(n) | |
weder sake(n) veer | |
stuert heuest. so ka(n)t | |
nycht aerbeidelik | |
wesen. vn(de) wantu | |
de herte des vol | |
kes van der insule(n) | |
beredest to de(n) ghe | |
louen so en mach | |
dat nycht vntfruch- | |
baer wesen So ge(n)k | |
he to der insulen | |
myt groeter snel | |
heit vnde begaen | |
to predikene dat | |
wort godes myt<143ra> | |
vlyticheyt De guder | |
tyrenheit godes wer | |
kede do groete dync | |
ge ver myddest syn | |
predicate dat int er | |
ste to hantes de prin | |
ce van den lande ge | |
louede vn(de) oefferde | |
em syne(n) sonne ghe | |
heiten laudricus | |
den sunte ludgher | |
hoeff wth der dope | |
den he dar na ordy | |
neerde eyn prester | |
do he yn der hillige(n) | |
schryfft ghelert was | |
Do he alle de in der | |
insule(n) were(n) bekert | |
hadde to de(n) cristene(n) | |
gheloue(n) ende gedoft | |
na ynsettyncghe | |
der hilligen kercke(n) | |
do verstuerde he alle | |
de tempele de du | |
uele vn(de) ty(m)merden <143rb> | |
da weder vor de | |
kercken godes | |
Wo he prediken | |
wolde de(n) norma(n) | |
nen mer karolus | |
en woldes nycht | |
to laten | |
Vnde want | |
van aldus | |
danyghen wercke(n) | |
dat verdenst syn(er) | |
hillicheit wort v(er) | |
mert by gode vn(de) | |
syn gheruchte | |
wort meer vnde | |
meer verbredet | |
by den menssche(n) | |
so dachte he to wa(n) | |
der en to de(n) nort | |
manne(n) tp predy | |
kene den ghelo | |
uen Vn(de) yn desse(n) | |
wille(n) vn(de) yn dessen | |
vpsate volghede | |
he na gode. de <143va> | |
de wil dat alle | |
mensschen behol | |
den blyue(n) vn(de) ko | |
men to bekant | |
heyt der warheit | |
vnde ok was he | |
vervullet myt der | |
caritate(n) de na de(n) | |
worden des apos | |
tels paulus nicht | |
en soket da<ü.d.Z.: t> er to | |
behort. mer dat | |
dar ys in der le | |
eue eynes andere(n) | |
Mer wante de ko | |
nynck larolus<sic> en | |
wolde em dest | |
nycht gonnen | |
so wort he ser be | |
drouet v(m)me ver | |
treckyncghe erer | |
salicheit vnde be | |
ker yncghe vn(de) | |
vmme dat quaet <143vb> | |
dat he to vore va(n) | |
verhencknysse sach | |
dat de nortma(n)nen | |
doen solden den | |
cristenen volke | |
Wo sunte ludger | |
wolde een closter | |
tij(m)meren vp syn | |
vaderlike erue | |
Mer he sach en e vi | |
sie dattet nycht | |
wesen en mochte | |
TO eyner tyd | |
do sunte lud- | |
ger was by der zee | |
yn eyner stede(n) ghe | |
heiten werna Dar | |
he vp syn vaderlike | |
erue ene kercke ge | |
ty(m)mert hadde so | |
dachte he daer oec | |
to makene ey(n) clost(er) | |
van monyken. mer | |
te hantes wort em | |
geappe(n)bart va(n) gode <144ra> | |
dattet dar nycht wese(n) | |
en mochte D<gestr.: l>o | |
he yn dusser sorghe | |
vn(de) yn desser vpsate | |
was Do sach he al | |
dusdanen droem He | |
sach vpstighen van | |
der noert syden der | |
zee seer dicke vnde | |
swarte wolke(n) de al | |
lentelen vp wossen | |
vn(de) quemen an de | |
sunnen Ende de su(n) | |
ne vlo desse wolke(n) | |
als de se veruolge(n) | |
wolde vn(de) qua(m) veer | |
van den steden der | |
zee so dat men er | |
nycht seyn en ko(n) | |
de Do de su(n)ne was | |
hen gheuloen va(n) | |
dyckheit der wol | |
ken quemen gro | |
te dusternysse vn(de) | |
vnghemetene du(n)c | |
kerheit ouer de ste <144rb> | |
de der zee <gestr.: ze dat | |
men eer nycht sey(n) | |
en konde> Vn(de) alle | |
de dar wonnede(n) | |
hadden groten | |
anxt want eyn | |
yewelick w as be | |
anxtet vor em sel | |
uen vn(de) vor syn | |
gut Do se lancge | |
yn dessen anxte | |
bleuen allentele(n) | |
beghan de sun | |
ne oeren schijn | |
weder to gheue | |
ne went so lanc | |
ge dat se heel we | |
der wort vn(de) wat | |
tan se my(n)ren schy(n) | |
van oer gaff de | |
vpghegancghe(n) | |
wolken myt der | |
verdreuene(n) duster | |
nysse yagede se | |
ouer de zee Des <144vb> | |
morgens vro do | |
sunte ludgher syn(er) | |
suster herburch | |
de do lichte by em | |
was vertellet had | |
de desse visien be | |
ghan he seer to | |
suchtene vn(de) ouer | |
ulodelike to schrey | |
ene Do vragede | |
se em wat de dro(m) | |
betekende vnde | |
war v(m)me dat he | |
schreyede Do se | |
ghede he ick had | |
de ghedacht vp | |
desse stede to tym | |
meren eyn mony | |
ke kloster. mer dat | |
en mach nycht ge | |
scheyn na mynen | |
willen Wante v(m)me | |
vnser sunde willen | |
so sollet alle desse <144vb> | |
stede by desser zee | |
gherouet werden | |
vn(de) ghemaket to | |
eyner woste(n)ny en | |
Wante de wolken | |
de ick hebbe ghe | |
seyn opstyghen | |
wth der zee bete- | |
kent de rouers En | |
de als de wolkern | |
so same(n) wasse(n) van | |
vuchticheit der zee | |
also sollet de rouers | |
to vns kome(n) ouer | |
de zee Dat de wol | |
ken synt vp gheste | |
gen van der nort- | |
zijd der zee beteke(n)t | |
de nortmanne(n) de | |
dar wonnen yn dat | |
norden Vnde als | |
de wolke(n) allentele(n) | |
wossen vn(de) quemen | |
ten latesten to der <145ra> | |
sunne so sollet de | |
rouers to den erste(n) | |
dit land roue(n) na | |
denes ghewijs. te(n) | |
latesten myt eyn(er) | |
appenbaren vede | |
sollet se dit land | |
verderue(n) Dat de | |
sunne vlo de wolke(n) | |
so dat men oer nicht | |
seyn en konde vn(de) | |
dat dat volk by der | |
zee wort beanxtet | |
betekent dat vn | |
se volk sak strijde(n) | |
myt den zee rouer<ü.d.Z.: s> | |
vnde sal vleen. vn(de) | |
alle verghancge | |
ne blijtschap sal | |
vergetten werde(n) | |
Vnde dan sollen | |
alle desse stede myt | |
rouen myt brande | |
vn(de) myt doet slage(n) <145rb> | |
vervullet werde(n) | |
Mer wante god | |
en ver yaget syn | |
volk ny cht to ewi | |
gen tyden so sal | |
he weder kome(n) | |
to synen knecht | |
ten vn(de) gheuen | |
vrede dessen ste | |
den Wante de | |
su(n)ne wattan se | |
my(n)re was do se | |
weder quam to | |
<gestr.: der> oer seluen vn(de) | |
se krech oer e(n) erste(n) | |
schijn weder so | |
sal ock dat volk | |
desses landes va(n) | |
der gaue godes | |
weder kome(n) to | |
eren erste(n) state | |
vn(de) to ouerulodich | |
eyt erer ersten | |
gude Wattan se | |
vermynret syn <145va> | |
van doetslage vnde | |
vencknysse van bra(n) | |
de der ty(m)mere en(de) | |
schade erer gude bort | |
dat de su(n)ne do se | |
weder ghekomen | |
was ver yaghede | |
de wolken vn(de) de | |
dusternysse de yn | |
den stede(n) was ver | |
yaghede ouer de | |
zee betekent de | |
boesheit de de nor | |
ma(n)nen hebbet | |
anderen stede(n) ghe | |
daen vn(de) den les | |
ten sollet andere | |
stede de yn gro | |
ten vrede synd | |
de norma(n)n en myt | |
vele quades we | |
der veruolghen | |
Do sunte ludgers | |
suster ghehort ha | |
de de versturync | |
ge oers landes <144vb> | |
do schreyede se vn(de) | |
begherde dat se | |
yo ersten moste ster | |
uen eer dyt ghe- | |
schege Do antwor | |
de sunte Ludger ne(n)e | |
dat en mach so nicht | |
wesen Jck sal dit | |
nycht seyn wan | |
te ick sal ersten | |
steruen meer du | |
salt my vorleuen | |
vn(de) salst seyn dar to | |
kome [v]nde quaet | |
der tribulacien wel | |
ke p(ro)phecie en ghe | |
loue wy nycht al | |
lene van syne(n) wer | |
den. mer wy beke(n) | |
net se ock van de(n) | |
dyncghe(n) de ghe- | |
scheyn syn Ver- | |
waer na synre p(ro)phe | |
cie so leuede syn | |
suster na em vn(de) <146ra> | |
sach dat quade dat | |
he vorgheseget had | |
de vn(de) so lancge als | |
he leuede so en leit | |
vreesland nyne ver | |
sturyncge vn(de) was | |
ok nycht to gelo | |
uene dattet moch | |
te ghescheyn heb | |
ben Wo de nor | |
mannen vreesla(n)t | |
wonnen | |
Na sunte Ludge | |
rus do de to | |
hantes des naeste(n) | |
yaers quemen de nor | |
manne(n) to scheppe y(n) | |
vreesland vn(de) dede(n) | |
daer vele barmly- | |
kes quades in lanc | |
ghen iaren Want se | |
neme(n) daer dat guet | |
vn(de) verbranden de | |
kercke(n) vn(de) verstur | |
den de closters se do | |
deden eyn deel des <146rb> | |
volkes vn(de) vencge(n) | |
oer eyn deel. vn(de) | |
seworde(n) de zee ste | |
de by na to eyner | |
<gestr.: to ener> woste(n)nye(n) ge- | |
bracht <a.r.R.: Mer> Wante wy | |
de norma(n)ne(n) seen | |
gekert in oer by(n)n | |
nesten so gheloue | |
wy ock dat na der | |
barmherticheit | |
godes vrede sal | |
weder gegeuen | |
werden den stede(n) | |
de se versturt heb | |
ben na ghelofte | |
des hillige(n) ma(n)nes | |
ende dat de see ro | |
uere de alduslanc | |
ge hebbet de see | |
vnde andere wat(er) | |
dar by beco(m)mert | |
en(de) gheslotte(n) solle(n) | |
van strijde van | |
schick<gestr.: b>pbrocke <146va> | |
van suke off y n | |
ander wyse ver- | |
deleghet werde(n) | |
Jn dessen dyncge(n) | |
moghe wy vlyt | |
like mercke(n) va(n) | |
wo groter hillich | |
eyt vn(de) verdenste(n) | |
was desse hillige | |
man by gode de(n) | |
god so dane toko | |
mende quaet be | |
wysede ende en | |
wolde des nycht | |
komen laten yn | |
synen daghen wa(n)t | |
des not was dat | |
so danen lyden | |
dar quam v(m)me | |
des volkes sunde | |
willen. nochtant | |
v(m)me syne verde(n)ste | |
appenbarde em | |
god dattet yn sy | |
nen leuende nicht <146rb> | |
komen en solde Dar | |
ynne was de he | |
re ghedechtich syn | |
r gheloffte de he | |
dor den p(ro)pheten | |
ghelouet heuet | |
dat he nycht kle | |
nes ofte grotes | |
doen en wyl he | |
en hebbe dat erste(n) | |
appenbart syne n | |
knechte(n) de p(ro)phe | |
ten Hyt v(m)me wa(n) | |
de rechtuerdige | |
vn(de) barmhertige | |
god kundiget to | |
komende quaet | |
Wat beghert he | |
anders dan dat | |
wy ene bidde(n) solle(n) | |
ofte vnse leuend | |
bettere(n) Verwaer | |
de barmhertyge | |
vnde mylde god <147ra> | |
ys werlike na den | |
worden dauyds recht | |
uerdich yn al syne(n) we | |
gen vn(de) wercke(n) der | |
gudertyrenheit go | |
des hoerde to dat he | |
so dane quaet vn(de) by | |
den leyt to voer en | |
kundige(n) vp dat me(n) | |
vleen mochte. mer der | |
rechtuerdicheit godes | |
horde tho dat de ge(n) | |
ne de nycht wyken | |
en wolde(n) gheslage(n) | |
worden Wo sunte | |
Ludger gheappen | |
bart wort dat he | |
eyn closter ty(m)mere(n) | |
solde to werde(n) by | |
de rure | |
WAnte sunte | |
ludger be | |
kande de tokome(n) | |
de versturyncghe | |
der zee stede so ker- | |
de he syne(n) sy(n) van <147rb> | |
den closter dar to | |
ty(m)merene Mer | |
he ouertrachtede | |
stedelike war he | |
dat ty(m)meren moch | |
te He schuwede | |
henslike de stede | |
by der zee v(m)me der | |
rouer wille(n) Vnde | |
so reet he gheest | |
liken vn(de) godfruch | |
tygen p(er)sone(n) wert | |
dat se wat gheue(n) | |
wolden van oere(n) | |
erff nyssen to den | |
de(n)ste godes dat se | |
dat dede(n) yn den | |
steden dar de storm | |
der heyndene(n) nycht | |
komen en mochte | |
Vnde wa(n)te em twe | |
stede gegeue(n) we- | |
ren to den hillige | |
domme dat em | |
de pawest gegeue(n) <147va> | |
hadde ene yn wich | |
mundi by der ysle | |
de ander yn eyner | |
stede geheiten ad | |
cruces by de(n) wat(er) | |
gheheiten ar na- | |
pa so dachte he y(n) | |
eyn desser stede | |
eyn closter to tym | |
meren Mer vp dat | |
nycht lychttelike | |
syn ghedachte | |
dwellen mochte | |
in verkesyn cghe | |
der stede so wolde | |
he hyr ynne go | |
des raet na vol | |
gen Dar na do he | |
v(m)me desser sak e | |
willen waked e to | |
eyner nacht vp | |
de stede Ad cruces | |
in eynen grote(n) | |
snee do wort em | |
van gode appen | |
bart dat dar ock <147vb> | |
nyn closter en moch | |
te werden Mer ey(n) | |
stede weer yn eyne(n) | |
wolde geheite(n) wydu | |
berch by den water ge | |
heiten de ruer de ghe | |
hilliget wer van go | |
de to eyne(n) closter Daer | |
to ty(m)mere(n) vn(de) dar solde | |
he ey n fundament leg | |
gen to der ersamen | |
p(ro)fessien Hyr v(m)me do | |
he gode hyr van da(n)c | |
ket gadde dat he ene | |
nycht lencger en leit | |
herwart vn(de) derwart | |
becom mert wesen vn(de) | |
hadde vertellet syne(n) | |
gheselle(n) syne appen- | |
barijncghe van gode | |
do wanderde he myt | |
groter hasticheit to | |
der stede de em gelo | |
uet was van gode | |
Vnde dit ghescha | |
by na negen yaer | |
vor dat he bisschopp <148ra> | |
wort Do wolde he | |
vort myt haest dat | |
closter beghynnen | |
to ty(m)meren meer | |
wante de stede <gestr.: wo> | |
was vol holtes vn(de) | |
veer gelegen van | |
syner noettrofftich | |
eyt so en leite se em | |
dat nycht vulle(n)bre(n) | |
gen wante de stede | |
ock yn vromecheit | |
gelegen was Wo | |
karolus bekerde de | |
sassen vn(de) satte dar | |
sunte Ludger int wes | |
ten to eynen leerer | |
vn(de) van der vullen | |
brencghyncge sun | |
te Ludgers visien | |
By na yn der | |
tyt worden | |
de sassen bekert va(n) | |
erer affgoddyen vn(de) | |
vntfencgen de(n) cris | |
tenen gelouen vn(de) <148rb> | |
de genade de do | |
pe De aller seghe | |
aechtigeste key- | |
ser karolus de se | |
dwanck myt wal | |
daden vn(de) my t | |
macht to den ker | |
stenen gelouen de | |
satte sunte Ludger | |
to eyne(n) lerer ynt | |
weste van sassen | |
lande vn(de) aldus | |
wort vervullet | |
de visie de dosse | |
hillige man sach | |
yn vortyde(n) van | |
den hopen dat | |
betekent als wy | |
gheseget hebbet | |
regimente dryer | |
volke Wante sor | |
ge van twe(n) volke(n) | |
hadde gehad ey(n)s | |
closters yn bra | |
bant vnde des | |
volkes i(n) vreesland <148va> | |
Dat derde is de sorge | |
dat em beuole(n) wort | |
dat bysdoem der | |
kercken van mymy | |
gardeuort Vnde | |
yn desser kercke(n) | |
was he by na twelf | |
yaer dat he nyn | |
bysschop en waswa(n) | |
te he weyste wal dat | |
sunte pawel ghe- | |
seget haddde we ey(n) | |
bysschedoem begert | |
de begert eyn gut | |
werck Dat werck | |
des bisschopps be- | |
gan he to done na | |
synre macht mer | |
den graet versmade | |
he to vntfane he | |
vntfenck de borde(n) | |
vn(de) de last. vn(de) vlo | |
de eer He versmade | |
dar he sich va(n) ver | |
houerdigen moch | |
te Vn(de) dede dat | |
stichten moch te <148vb> | |
Wo sunte Ludger | |
wort bisschopp to | |
monster | |
Wante sunte Lud | |
ger en wolde | |
nycht laten sy(n) stich | |
te dat em beuolen | |
was sunder bisscop | |
vn(de) he en wolde ny(n) | |
bisschop wesen so | |
begerde he stedeli | |
ke vor em yn syne | |
stede eynen andere(n) | |
to settene van den | |
klercken de he vp | |
geuodet hadde to | |
vntfane de(n) grat | |
des byssedoems Do | |
dat vornam hylde | |
baldus de erzebis | |
schop van kolne de | |
em seer vrentlick | |
was do<ü.d.Z.: r> en wolde | |
des gensslike nicht | |
to laten mer he | |
bat em dat he em <149ra> | |
bysschoppwyen late | |
wante he weer wer | |
dich to entfane <gestr.: so | |
dane> so dane regi | |
menten vn(de) staet Do | |
antworde sunte Lud | |
ger He wyste wal | |
dat <gestr.: he dar> he dar | |
vnwerdich to wer | |
Wante he vruch | |
tede dat wort des | |
apostel sunte Pau | |
wels daer he secht | |
Des ys noet dat | |
eyn bysschop sy vn | |
berijspelick. meer | |
want he yn velen | |
dyncgen berijsspelik | |
weer so en dorste he | |
nycht vntfaen so | |
hogen staet tegen | |
de wort des apostels | |
Do segede em hil | |
debaldus dat en | |
weer yn em nicht | |
vervullet noch so en <145rb> | |
solde nemant eyn | |
byssdom vntfaen | |
wert dat de alley | |
ne solden bisschop | |
werden de sich y(n) | |
nynen dyncghen | |
bekande berijspe | |
lick to wesene <gestr.: be | |
schryfft> <a.o.R.: Wante de selue su(n)te Pau | |
wel beschryft> dat Petrus | |
de prynce der apos | |
telen wort berijs | |
pelick gheseen Te | |
lesten wykede he | |
der macht ende | |
de redene des erze | |
bisschopes vn(de) vnt | |
fenck dat byssdom | |
Want als de ge | |
ne de seer begert | |
eer vn(de) staet de | |
men em beuald. | |
valt yn houerdie | |
so vald ock de ge | |
ne nycht myn | |
yn houerdie wat. | |
tan dattet ys va(n) <149va> | |
van eyner an de | |
ren wyse de der | |
eere vnseghelike | |
weder steyt wan. | |
men se em beuelt | |
Guden me(n)schen | |
hort to dat se ny | |
nen eer ofte staet | |
en begheren. mer | |
wan men se em | |
beuelen wyl so | |
en sollet se er nicht | |
versmaen. Aldus | |
dede moyses vnde | |
vele andere hillige | |
vaders Wan se de | |
here saende wolde | |
se segheden se em | |
oetmodelike oere | |
kran ckheyt vnde | |
myt mynre swar | |
heit en weren se | |
horsam den here(n) | |
So moge wy wal | |
eyn cleyne dat | |
werck desses hil <149vb> | |
ligen ma(n)nes <ü.d.Z.: gelike(n)> myt | |
moyses wer cken | |
Moy ses wort yn | |
vortyden ghesant | |
vam den herem to | |
den hartnackede(n) | |
hebre esschen volke | |
do beclaghede he | |
oeren vngheloue(n) | |
Sunte Ludger wort | |
ghesand eyn pastor | |
to den harden nycht | |
myn. vn(de) haluen | |
cristenen sassessche(n) | |
volke Moyses wort | |
ghesand <gestr.: a> myt der | |
roden eyns heer | |
den Sunte Ludger | |
wart gesant myt | |
eyns bysschopes | |
staue Moyses be- | |
clagede em na de(n) | |
dat de here em had | |
de to gesproke(n). so | |
weer he vertraget | |
vn(de) ghehyndert <150ra> | |
yn synre tuncgen | |
Sunte Ludger na de(n) | |
rat he gehort had | |
de van den aposte | |
le dat ys noet dat | |
eyn bisschop sy vn | |
beryspelick. ordel- | |
de he em selue(n) vn | |
werdich des bisdo(m)s | |
Moyses segede ick | |
bidde here sende de(n) | |
du senden salst Su(n) | |
te Ludger arbey de | |
de eynen anderen. | |
yn syne stede to sette | |
<gestr.: r> ne Ten lesten Moy | |
ses was horsam go | |
de vn(de) wer<gestr.: ck>ckede | |
vele tekene yn de(n) | |
volke Su(n)te ludger | |
vntfenck dat volk | |
dat em beuole(n) was | |
vn(de) dede manck eme | |
vele myrackele Ve | |
le mensschen de v(er) <150rb> | |
bly(n)det weren myt | |
vngelouen de | |
nycht en bekande(n) | |
(cristu)m de su(n)nen der | |
rechtuerdicheyt | |
vn(de) dat ware lecht | |
synd ouermyddest | |
em verluchtet Ve | |
le menssche(n) de de | |
oeren ghestoppet | |
hadden to ver ma | |
ledyene de recht | |
uerdicheyt hefft | |
vermyddest em | |
dat hoere(n) vnt- | |
fancgen Veler | |
mensschen mon | |
de de stu m we | |
ren yn de n lo | |
ue godes heuet | |
he vpghedaen | |
to belyuene gode | |
Vele mensschen | |
de traech were(n) | |
to guden wercke(n) <150va> | |
vn(de) dorre weren ofte | |
hynckende in wel | |
ker dwellyncge ma | |
kede he weder dat | |
ampt der hande | |
ofte de gebrukync | |
ge der vote Vele | |
menschen heuet | |
he ghesunt ghema | |
ket myt der arcze | |
die der doghede(n) | |
de vp gheblasen | |
weren mytter | |
watersucht der | |
houerdye. de ho | |
uerdich weren | |
van begeryncge | |
erscher dyncge de | |
gecru(m)met were(n) | |
van taheyt der | |
gyricheit de kru(n)k | |
weren van stancke | |
des hates de seeck | |
were(n) van droff | |
heit der werld | |
de vnsynnych we <150vb> | |
ren van douendich | |
eyt des torns de | |
vpbul gende were(n) | |
van gulficheit des | |
bukes. de dat kolde | |
hadden van berny(n) | |
ghe der vnkusscheit | |
Ten lesten vele me(n) | |
schen de ghestorue(n) | |
were(n) vn(de) begraue(n) | |
van grotheit oerer | |
sunde heuet he vor | |
wecket van de(n) do | |
de(n) vn(de) van den gra | |
ue Vormer watta(n) | |
desse tekene(n) de | |
geistlike wercket | |
der selen saliche yt | |
ver myddest der | |
predicate werden | |
mer vorghesat de(n) | |
tekene(n) de gheschey(n) | |
yn ghesont to ma | |
kene de lichame | |
nochtant de dync | |
ghe de lijfflike ge- <151ra> | |
ghewercket werde(n) | |
verwecket <gestr.: weerde(n)> | |
meer den dancken | |
vnde <ü.d.Z.: de> tekene de sey(n) | |
like gheschen. sy nt | |
den mensschen an- | |
ghenemer So wille | |
wy der lijffliken te | |
kene en clene ver- | |
tellen Hyr begyn | |
net somyghe my | |
rackele de sunte | |
ludger werckede | |
Van eyne(n) blynde(n) | |
de(n) he seynde ma | |
kede | |
TO eyner tyt do | |
sunte Ludger | |
om to predikene | |
was gekome(n) yn vres | |
land in een dorpp | |
gheheite(n) ghele- | |
guurd Onder ande | |
ren menssche(n) de dar | |
gekomen were(n) ene <151rb> | |
to hoerne. dat so qua(m) | |
dar ock eyn blynde | |
gheheiten isbernlef | |
Desse was leefftal | |
lich onder den vol | |
ke wante he konde | |
seer houeschelike sy(n)c | |
ghen na ghewon | |
tesyns volkes de | |
wercke vn(de) de stry | |
de der konyncghe | |
meer yn dren ya | |
ren was he so ste | |
delike verblyndet | |
dat he myt allen | |
nycht konde seyn<Korrektur: seyn konde> | |
De ghene de d<gestr.: a>e dar | |
weren beden sun | |
te ludger dat he | |
gode wolde byd | |
den vor syne ver | |
luchtyncge Dat | |
vertreckede sunte | |
ludger meer he | |
en wegherde des <151va> | |
nycht wante se set | |
ten to der taffelen | |
so en konde he des | |
nycht hemelike do(n) | |
mer v(m)me de ydele | |
glorie to schuwene | |
en wolde he des | |
nycht doen. by | |
den vole de dar | |
war eten Verwar | |
seghede he Myra | |
kele to done hort | |
to hilligen man | |
nen. he weer ghe(n)s | |
like onwerdich ene(n) | |
menssche(n) gesont | |
to makene Wan | |
te den blynden | |
were meer noet | |
ghesuntheit der | |
selen Wante om | |
syner sunde wille(n) | |
mach em lichte | |
de blyntheit ghe | |
scheyn wesen vn(de) | |
so moet me(n) ten <151vb> | |
ersten arbeyde(n) vm | |
verluchtyncge va(n) | |
bynnen dan allen | |
telen mach men | |
verdryue(n) de dus | |
ternysse van bute(n) | |
Do vraghede he | |
em ofte he wolde | |
bichten syne sunde | |
vn(de) doen dar peny | |
tencie voer Do a(n)t | |
worde he dat wolde | |
he gerne doen Do | |
segede em sunte Lud | |
ger Morghene vro | |
kom to my en(de) de | |
als du gheseget | |
heuest Jsset dattu | |
dat doest dat en | |
sal dy nycht vn- | |
fruchtbar ween | |
Wante god ijs | |
mechtich dy dyne | |
sunde to vergeue | |
ne vn(de) di dy(n) ghe- | |
<u.d.Z.: sichte> <152ra> | |
weder to makene | |
Hijr van wort de | |
blynde ghe modet | |
ende verwachtede | |
blydelike den toko | |
menden dach De | |
nacht was nouwe | |
verghancgen vn(de) | |
vro morghens be | |
gaen he to gaene | |
to dessen hilligen | |
manne Ende wan | |
te he was war va(n) | |
der stede getogen | |
so wandere he em | |
na den selue(n) wech | |
Do he by sunte lud | |
gher was gheko | |
men nam he syn | |
perd by den tome | |
vn(de) toch ene ouer | |
ene zijd van den | |
volke dat em na | |
volghede. vn(de) dar | |
bichtede he syne | |
sunde vn(de) he satte <152rb> | |
em <gestr.: syne> daer vor | |
boete vn(de) penyten | |
cie Dar na teken | |
de he des blynde(n) | |
ogen myt den te- | |
ken des hilligen | |
cruces vn(de) helt sy | |
ne hand vor em | |
vn(de) vraghede em | |
ofte he icht zeghe | |
Do sprack he myt | |
groter vroude he | |
seghe syne hand | |
O waerlike eyne(n) | |
dyscipel des hilli | |
gen ewangelij | |
O waerlike ene(n) | |
na volgher (christ)i | |
yn allen dyncge(n) | |
Want als in vor | |
tijden (christu)s gaff v(er)- | |
ten erste(n) de(n) gich- | |
tyghen me(n)schen | |
de em gebracht | |
was syne sunde | |
vnde daer na ma- 152va> | |
kede he ene geso(n)t | |
also satte ock sunte | |
ludger den blyn | |
den ersten bote vor | |
syne sunde dar ny | |
makede he ene sey(n) | |
de Desse blynde v(er) | |
krech allentelen | |
syn zuene weder | |
vn(de) qua(m) myr em | |
to eynen dorppe | |
dat dar by gele | |
gen was ghehei | |
ten werthem Do | |
wolde sunte Ludger | |
versoken ofte he | |
ock ganslike z yn | |
zuen weder vnt- | |
fancgen hadde vn(de) | |
vraghede em off | |
he dat dorpp w al | |
seyn mochte den | |
se ghenakeden | |
So nomede he | |
dat dorpp als dat <152vb> | |
hette vn(de) bewysede | |
em de boeme vnde | |
de huse bysondere(n) | |
Sunte ludger trec | |
kede dit myrackel | |
tot der eere godes | |
vn(de) sprack to em de | |
blijnt was Dancke | |
dyne(n) ghesuntmak(er) | |
vn(de) gyfft nycht my(n) | |
re macht to y(n) des | |
sen wercke. want | |
dat vleyssch en ba | |
tet nych<gestr.: t>t de geist | |
yst de leue(n)dich ma | |
ket God eyn ver | |
luchter aller dy(n)c | |
ghe heuet dy ver | |
luchtet Do se ghe | |
komen weren to | |
den dorppe ghehei | |
ten wscurd na(m) he | |
ene myt sick yn | |
den kercke(n) to be | |
dene ende gode <153ra> | |
to danckene vor sy | |
ne verluchty(n)cghe | |
Vn(De) dar moste he | |
em do louen dat he | |
des nycht seggen | |
en solde vor dat he | |
ghestorue(n) were dat | |
he vermyddest em | |
syne sune hadde | |
vntfancgen He was | |
em horsam wattan | |
dattet tegen synen | |
willen was. vn(de) sola(n)c | |
ge als sunte ludger | |
leuede vn(de) segede | |
he des nemande | |
Mer do he ghestor | |
uen was do belye | |
de he <gestr.: wo he> wo he | |
ouermyddest de ge | |
nade godes weer | |
van em verluchtet | |
Vnde vp dat sich dat | |
volck nycht en ver | |
wonderde va(n) syner | |
haster verluchty(n)c <153rb> | |
ge so vensede he sick | |
ene wyle zydes vn(de) | |
leyt sich van eyne(n) | |
anderen leyden | |
Daer na beagen | |
he allentelen to | |
seene vn(de) seghede | |
dat he van gode | |
weder verluchtet | |
weer Jn desse n | |
wercke sunte lud | |
gers moge wy <gestr.: wer> | |
mercken vn(de) ghis | |
sen wo vele syner | |
doghede syn ver | |
holen de he alle | |
ne gode to tughe | |
ghedaen heuet | |
vn(de) de he ock also | |
yn andere(n) me(n)sche(n) | |
wercket heuet. dat | |
se oet vor syne(n) dode | |
nycht appenbare(n) | |
en solden Vn(de) also | |
mochte dat gesche(n) <153va> | |
dat erer vele de he ge | |
sunt hadde ghema | |
ket ghestoruen we | |
ren vor syn dode | |
Dosse blynde als wy | |
vernomen hebbet | |
was dat erste my | |
rackel dat god ver | |
myddest em ghe | |
werckez heuet Des | |
se selue isbernleff | |
was berne vn(de) vly- | |
tich to gode darv(m) | |
me was em te bet | |
to ghelouen Wan | |
te wattan he had | |
de eyne husfrouwe(n) | |
nochtant na syner | |
verluchty(n)cge plach | |
he to sokene ghe | |
leerde lude vn(de) leer | |
de van em de psal | |
men off war anders | |
wth der hilligen | |
schryfft Vn(de) hyr | |
ynne hadde sunte | |
ludger genochte <153vb> | |
so dachte he syne to | |
gebrukene yn der | |
sake des hilligen | |
geloue(n) Wante yn | |
der tijt vressland | |
was anderwerffe ge | |
vallen van de(n) hilli | |
gen gelouen vnde | |
hadden de knechte | |
godes v(er)dreuen so | |
mochte he dat lich | |
te komen so wolde | |
he den kleyne(n) kyn | |
deren to holpe kome(n) | |
ver myddest em | |
wa(n)te he en moch- | |
te des nycht vul | |
lenkomelike(n) doen | |
Hyr v(m)me wante | |
dat volk ene leyff | |
hadde vn(de) he eyn | |
leye was so en had | |
de men nyne sus- | |
picie van em so ge | |
bot he em dat he | |
solde den vrouwe(n) <154ra> | |
raden wan oer kyn | |
der steruen wolden dat | |
se de doypen leite(n) vn(de) | |
so solde he de kynde(re) | |
dopen yn den name(n) | |
der hilligen dreoul | |
dicheit yn water dat | |
benediet were yn de(n) | |
namen des heren Vn(de) | |
aldus dopste he (18) | |
kynde(re) de alte same(n) | |
de storuene in albis | |
behalue(n) twe sunte | |
Ludger na de(n) dat se | |
weder geloffden cree | |
seemde vn(de) ror de se | |
myt syne(n) handen | |
Vnde aldus bleef | |
desse mensche seynde | |
to syne(n) lesten older | |
Do he sterue(n) solde be | |
clagede syn husfrou | |
wen myt tranen | |
oer ellndicheit. dat | |
se nycht leuen en | |
mochte na em Do | |
antworde he eer <154rb> | |
Jst dat ick wat ver | |
kryghen mach van | |
gode so en salstu nicht | |
lancge leue(n) yn des | |
ser werld na myne(n) | |
dode Vn(de) na den wor | |
den starff he. vn(de) na | |
den vijfftende(n) dach | |
starff syn husfrouwe | |
Vnde wante wy | |
hijr wat wth den | |
wege synt gegaen | |
so hebbe wy dit dar | |
v(m)me vertellet dat | |
ment to beth ghe | |
loue den tuge va(n) | |
verdenst des tu | |
ges | |
HJr moge wy | |
mercke(n) sunte | |
ludgers vuricheyt | |
vn(de) vnse lauheyt <a.u.R.: yn der leue godes vn(de) | |
synes negesten> | |
He verwarff de do | |
pe den kynderen | |
des volkes de ge | |
vallen were(n) van de(n) | |
gelouen mer wy <154va> | |
en achtet nycht to | |
helppene den kerste | |
nen mensschen yn | |
der vtersten not des | |
dodes He verwarff | |
den genne(n) geua | |
de de se nycht en | |
wolden vnde de v(er) | |
dreuen van em de | |
genade godes mer | |
wy trecket se aff | |
de vns bidde(n) vnde | |
de vns trecke(n) He | |
holpp den kyndere(n) | |
de gebunde(n) were(n) | |
myt der erff sun | |
den vermy ddest | |
eynen leygen Wa(n) | |
te he des nycht do(n) | |
en konde vermyd | |
dest eyne(n) prester | |
meer wy seyt de | |
gebonden syn myt | |
erff sunden vor de(n) | |
ogen der prestere(n) <154vb> | |
steruen dat wy so | |
seggen solt vn(de) enbe | |
drouen vns dar nicht | |
v(m)me Vort so ver vul | |
lede he in ver uol | |
gyncge der hillige(n) | |
kercke(n) dat wy arbey | |
delick rekent yn | |
eren vrede Vnde | |
hijr v(m)me solle wy | |
vnghelick loen vnt | |
faen vor manyger | |
hande verdenst | |
He sal ghecronet | |
werden <gestr.: w> v(m)me | |
alle de genne de | |
he van der gena | |
de godes heuet ge | |
sunt ghemaket mer | |
wy sunder penyte(n) | |
cien sollet de pyne | |
lyden dat en sy | |
dat wy vul doen | |
vor alle de genne | |
de vm vnser ver- <155ra> | |
sumenysse ver do- | |
met syn Van ener | |
frouwe(n) de yn vn | |
plicht lach de em | |
sande eyn vat myt | |
honyncghe | |
TO eyner ande | |
ren tijt do he | |
v(m)me toech syn stich | |
te na synen pastor | |
liken ampmete | |
quam he to den | |
dorppe geheiten | |
bilrebecke Dar by | |
wonnede eyn edel | |
frouwe. mer se lach | |
yn onplicht myt | |
eren manne yn vn | |
betem meliker | |
echtschap Do se | |
v(er)nam dat he | |
dar komen wolde | |
do arbeydede se | |
wo se dessen hilli | |
hgen man mochte <155rb> | |
bre(n)cgen van syn(er) | |
vpsate wante he | |
se van eyn sche | |
den wolde so be | |
korte se eme vm | |
to keren myt ga | |
uen Vnde sande | |
em to wilkome | |
eyn groet eerde(n) | |
vat vul honyges | |
He wyste wal | |
dat vnder den ha | |
nyge schulede de | |
bytterheit der | |
warmode vnde | |
dat de gaue(n) ver | |
blyndet de ogen | |
der wysen so b(er) | |
smade he dat | |
genslyke ro vnt | |
fane vnde sege | |
de he en wolde | |
myt oer nyne | |
ghesellschap heb | |
ben de syck vro- <155va> | |
mede maken myt | |
vngeorleffder echt | |
schap van der hil | |
ligen kercke(n) vn(de) | |
wolde god so en | |
wolde he nycht ros | |
ten <gestr.: h> eer he so da | |
ne vnplicht vnde | |
incestu(m) tusschen | |
den twen ghe | |
scheide(n) hadde Al | |
dus worden de myt | |
der gaue wth ge | |
sant weren ver | |
samt van em vn(de) | |
so gencgen se to | |
so mygen synre dys | |
cipule(n) dat se doch | |
desse gaue(n) vnt- | |
fencgen vnde be | |
den vor em De | |
dyscipule worde(n) | |
verleydet van | |
der gyricheit vn(de) | |
nemen dat ho | |
nych bute(n) wete(n) <155vb> | |
des bysschopes vn(de) | |
loueden em dat se | |
or wort to em spre | |
ken wolden vnde | |
oer beste doen En | |
de wante se hastli | |
ken nyn stede en | |
hadden dar se dat | |
honych laten moch | |
ten so satten se dat | |
vnder dat altaer | |
vnde bedeckede(n) | |
dat myt dwelen | |
Do was dat by der | |
tyt dat he wolde | |
mysse doen Do he | |
uor den altaer sto(n)t | |
vnde syne(n) mont | |
vpgelocke(n) hadde | |
to bedene. do barst | |
dat vat vnder de(n) | |
altaer ofte he vor | |
dat gebet eynen | |
sten an dat vat ghe | |
worppen hadde vn(de) <156ra> | |
dat hanych vloet | |
dar wth vn(de) dat vat | |
wart to kleynen | |
stucken Do se dat | |
hanych dar wth | |
gebracht hadden | |
do loueden se same(n)t | |
liken den heren vn(de) | |
sunte ludger syne(n) | |
knecht Wante syn | |
verdenst wert ghe | |
presen van nauol | |
gyncge des hilli | |
gen ewangelij ofte | |
dat wort bewyset | |
mytten tekenen | |
do danes myracke | |
les Wante ysset dat | |
de bode des heren | |
sunte iohanndes bap | |
tista wort gelouet | |
dat he berijspede | |
den konynck de | |
sijns brodes hus | |
frouwen hadde by <156rb> | |
syne(n) leuende Wo | |
en solde men sun | |
te ludger nycht | |
hebben werdich | |
alles loues de den | |
ghennen de de | |
vnplicht dede nicht | |
alleyne bestraffe | |
de mer to veruer | |
nysse anderer me(n) | |
schen verdreef he | |
ene wth den lan | |
de Sunte Johan | |
nes en weck nicht | |
der veruolgyncge | |
des wyues hero | |
dyas Sunte Lud | |
ger en wort nicht | |
getogen van de(n) | |
rechten wege | |
myt den gaue(n) | |
des edelen wy- | |
ues Alle beyde | |
worden se anghe | |
uochten vn(de) bekort <156va> | |
van vnkusschen | |
wyuen sunte Joha(n) | |
nes myt druwe | |
he sunte Ludger | |
myt smekene Te(n) | |
lesten sunte Joha(n) | |
nes waert vme | |
de warheit yn de(n) | |
kerckener ghe- | |
worppen vnde v(n)t | |
houedet Su(n)te Lud | |
ger na worden | |
des apostels. de | |
ghebot dat men | |
so dane menssche(n) | |
solde geuen den | |
vyande yn doet | |
des vlessches Glo | |
sa So dat de du- | |
uel macht kreck | |
ouer syn vlessch | |
als men iob leste | |
de dodede myt pe | |
nytencie(n) desse twe | |
de yn onplijcht le | |
ghen. vp dat de <156va> | |
gheyst leuendich | |
worde Wo eyn star | |
buten tydes ghena(n)c | |
ghen wart ver myd | |
dest synen gebede | |
Iy der tijt wa(n) | |
derde sunte | |
Ludger yn vreesla(n)t | |
v(m)me to predykene | |
Do he ghekomen | |
was to syner kerc | |
ken yn der stede | |
gheheyte(n) theri by | |
den water ghehei | |
ten lada v(m)me der | |
gaste wille(n) de to em | |
quemen bat he de(n) | |
vysschers de dar wo | |
neden dat se wolde(n) | |
eynen stoer vaen vn(de) | |
brencgen em Do a(n)t | |
worden se dat de tijt | |
stoer to vane weer | |
vor by ge gaen wa(n) | |
te de wynter nv ge | |
nakede so en plege <157ra> | |
men so dane vyssche | |
nycht to vaene Su(n) | |
te ludger antworde | |
O kyndere de schep | |
per der tyt en ys | |
nycht en wech ge | |
gaen myt der tyt | |
gaet hen vn(de) doet | |
als yck yw ghe- | |
secht hebbe Wyl god | |
ghy solt vaen dat | |
yck begheert neb | |
be Wante god is | |
mechtich to aller | |
tyt to gheuen sy | |
nen knechten dat | |
se begere(n) Do de vis | |
schers berededen | |
em to vuldone sy | |
nen wille(n) vnde sy | |
nen geboden Do | |
seghen se yn der | |
lucht als eynen | |
vogel de vloech | |
allentele(n) neder vn(de) | |
vol nycht veer va(n) <157rb> | |
em ynt water De(n) | |
vysschers duchte | |
dat dyt eyn teke(n) | |
weer van gode vn(de) | |
vp de stede daer | |
de vogel ynt wa | |
ter veel worppen | |
se er nette Vnde de | |
hoppe den se had | |
den van den ver | |
denste(n) vn(de) van de(n) | |
dogeden sunte lud | |
gers en bedroch | |
em nycht Wante | |
se hastliken venc | |
gen eynen groe | |
ten stor den se em | |
brachte vnde vor | |
telleden em wo | |
dattet em ghegae(n) | |
hadde Sunte lud | |
ger na syner ghe | |
woente thoech he | |
alle dynck to der | |
eere gode. vn(de) <157va> | |
vn(de) gaff nycht syn | |
re macht so sprack | |
he Dancket de(n) alle | |
mechtige(n) goede de | |
eyn oecker ys al | |
les gudes. de spy | |
se gyfft alle(n) vles | |
sche Vnde vp dat | |
gy ghesichte | |
nycht to en schry | |
uet mynen ver- | |
denste noch ande | |
ren luden vertel | |
len Wante god | |
gyfft alle(n) men | |
schen de yn em | |
hoppen spise yn | |
tijt der noet he | |
doet vp synen ha(n) | |
de vnde vervullet | |
alle deir myt be | |
nedictioen Eer se | |
em yn ewicheyt | |
Amen <157vb> | |
JN dessen wercke | |
des hilligen man | |
nes syn dre dync | |
ghe de wy ver | |
wonderen vn(de) loue(n) | |
sollen als bakantheit | |
tokomender dync | |
ghe werckyncghe | |
des myrackels oet | |
modicheit yn nycht | |
to appenbarene dyt | |
myrackel Wante | |
he wyste wal dat | |
gheschreue(n) ys. wo | |
du grotter nyst ver | |
oethmodige dy yn | |
allen dyncghen Vn(de) | |
hijr v(m)me so vele als | |
yn em was begher | |
de he al syn doghe | |
de verholen to we- | |
sen vn(de) gheboet se | |
to swyghene. nycht | |
dat he hatede syne | |
doghede mer he <158ra> | |
volghede (chris)i na. de | |
als men lezet in de(n) | |
ewangelio gheboet | |
dat men syne my ra | |
kele swygen solde | |
vp dat he vns eyn | |
exempel bewysede | |
Wattan he bekan | |
de dat v(m)me ander | |
lude salicheit wille(n) | |
aolden syne myracke | |
le vertellet werde(n) | |
Mer god en beke(n) | |
ner der verholen | |
dyncghe vn(de) eyn | |
rychter de krone | |
de syne(n) wille(n) do he | |
sich oethmodelike | |
beghherde to bewar | |
ne vor de sunde der | |
beromenysse Wan | |
te to der eer syns | |
name(n) vn(de) to stichty(n) | |
ge ander me(n)Sche(n) | |
heeft he syne ver <158rb> | |
denste myt teke | |
nen verbredet vn(de) | |
anderen me(n)sche(n) | |
kundich gemaket | |
Van eynen blynde(n) | |
de he seende ma | |
kede | |
Meer wattan | |
sunte ludger | |
wolde verhuden al | |
synw wercke noch | |
tan van verhenck | |
nysse godes en kon | |
de he des nycht | |
doen vp alle(n) stede(n) | |
Jn sassen ys eyn | |
dorpp geheiten alua | |
yn pago sudergo | |
Do he syne kers | |
pele v(m)me genck | |
vnde quam to des | |
sen dorppe to ener | |
tyt do he sat to | |
der tafele(n) hoer | |
den men ropen | |
ene(n) arme(n) man <158va> | |
vor der doer vnde | |
bat dat de bysschop | |
wolde an seyn eyne(n) | |
blynden menssche(n) | |
De dyake(n) de dat | |
vor eyn ampt had | |
de hastede vn(de) men | |
de dat daer ey(n) arm | |
menssche were vn(de) | |
eyn almyssen be | |
de vn(de) nam brot | |
vn(de) spyse vn(de) brach | |
te eme De blyn | |
de en woldes nicht | |
neme(n) vn(de) seghede | |
em weer eynes | |
anderen dyncghes | |
meer noet Men | |
brachte em dry(n)c | |
ken he antworde | |
he en wolde des | |
nycht. wante he | |
daer nycht ghe | |
komen en were | |
vmme allemys- <158vb> | |
sen to byddene meer | |
dat men ene brach | |
te voer den bysschop | |
dat he ene(n) blynde(n) | |
menssche(n) to holpe | |
queme De dyacke(n) | |
en verstont nycht | |
wat he bat vnde | |
genck weder int | |
hues vnde leyt ene | |
dar en buten Do me(n) | |
ene nycht yn en | |
leyt begaen he an | |
derwerff myt lud(er) | |
stemme to ropen | |
ten lesten sach sun | |
te ludger v(m)me | |
vn(de) sprack to den | |
dyacke(n) wr v(m)me | |
woltu dy so lancge | |
vensen dattu hoerst | |
De dyacke(n) antwor | |
de em Jck hebbe | |
em spise vn(de) dranck <159ra> | |
gebracht mer he | |
en wil orer nyn | |
Sunte ludger <gestr.: er> | |
sprack ghijff em | |
eynen pennynck | |
Do he dat ghedaen | |
hadde vn(de) des ock | |
nycht en wolde Do | |
gheboet de byss- | |
chop dat men ene | |
vor em brachte Do | |
he vor em gebracht | |
was vragede he | |
em Wat heuestu | |
broder wat ysset | |
dattu biddest De | |
blijnde antworde | |
Jck bidde v(m)me de | |
leue godes dattu | |
my willest seynde | |
make(n) Sunte Lud | |
ger antworde Su | |
v(m)me de leue godes | |
Hoert eyne won | |
derlike maner <159rb> | |
Sunte ludger en | |
sprack de wort | |
nycht ghebeyden | |
de meer allene to | |
verwonderne de | |
bede des blyn | |
den antworde he | |
ghelyck den sel | |
uen woerde en(de) | |
van stunde(n) an sach | |
de blynde Vn(de) | |
quam to der tafe | |
len vn(de) at vn(de) dra(n)k | |
myt vrolicheit | |
vnde genck syns | |
weges Van ey ne(n) | |
doden menssche(n) | |
den he vorweckede> | |
Varafft yghe | |
manne van | |
synen dyscipulen | |
vortelleden Do he | |
wanderde dor hes | |
sen land to der | |
greuesschap ver <159va> | |
weckede he eynen | |
doden mensschen v(er) | |
myddest syne(n) ge | |
bede Desse mens- | |
sche v(m)me deeftale | |
willen wante he | |
ghestollen hadde | |
greue wydikens | |
henxte van sasse(n) | |
was he verordelt | |
to aldus dane(n) dode | |
dat men ene vp | |
den velde bynden | |
solde an eyne(n) sta- | |
ken vn(de) werppen | |
ene myt scharppe(n) | |
tuenstaken vnde | |
stenen to den do | |
de Do dyt ghe- | |
scheyn was so le | |
ten sen dat dode lich | |
am liggen vp de(n) | |
velde Sunte lud | |
ger by de stede | |
quam vn(de) do he | |
vernomen hadde <159vb> | |
do dit was eyn ker | |
sten menssche sande | |
he boden to greue(n) | |
wydikene vn(de) bat | |
dat he den doden | |
licham begrauen | |
moste Do em dit | |
o<gestr.: r>rleff gegeuen | |
was gebot he dat | |
men solde vergad | |
deren de to schorde(n) | |
lede des gansen lich | |
ames y n eyn lake(n) | |
vn(de) brencgen se yn | |
syn pauluen so la(n)c | |
ge dat men ey n | |
graff makede Do | |
dat graff beredet | |
was vn(de) de dode | |
liacham dar ynge | |
leget was dar su(n) | |
te ludger by stond | |
do sprack he Brenc | |
get ene weder wth | |
dern graue wante | |
de sele is bynnen <160ra> | |
em Do se ene vp ho | |
uen began he to | |
ademen Do brach | |
te(n) se ene weder ynt | |
pauluen vn(de) lauede | |
ene myt drancke | |
vn(de) sunte ludger ge | |
bot dat men syne | |
wonde(n) verbynden | |
solde vn(de) yn korter | |
tyt wart he weder | |
ghesond Jn der ste | |
de stent noch eyn ste | |
nen cruce yn eyn | |
teken desses myra | |
kels dat dar ghe | |
sat wa van den | |
volke dat dar won | |
net van den name(n) | |
desses mannes de | |
buddo hette ijs dat | |
velt genomet bud | |
den velt to desse(n) da | |
ge Wo he eynen mys | |
dadigen menssche(n) | |
de ghehancghe(n) was <160rb> | |
by meppe(n) verlo | |
sede van der gal | |
gen | |
JN sassen licht eyne | |
stad bekand vele | |
me(n)schen bekand | |
geheite(n) meppen | |
By desser stad do | |
sunte ludger ge | |
komen was vnde | |
wolde yn vreesla(n)t | |
wandere(n). sach he | |
nycht vere van | |
den wege vp de(n) | |
hilligen sundach | |
eyn hopp volckes | |
vergaddert Dar | |
toch he to vnde | |
wolde wette(n) de sa | |
ke oers rades vn(de) | |
wat se dat vp <a.u.R.: so dane(n) dach bredreue(n) | |
so sach he dat se dar vp> ey | |
nen berghe dar | |
<gestr.: vp> se vmme ston | |
den eyne(n) mysda | |
digen me(n)schen <160va> | |
eynen galgen be | |
redden He quam | |
dar by vnde sprak | |
em vrentlike to | |
vn(de) bat em dat se | |
em den menssche(n) | |
wolden geuen | |
ofte solde me(n) em | |
yo doden dat se | |
dat ses sondage<ü.d.Z.: s> | |
nycht en deden | |
mer dat se to ker | |
ken gencge(n) vn(de) | |
horden mysse Do | |
he nycht van | |
den huesmenne(n) | |
krygen en on | |
de meer se geu e(n) | |
em hoenlike wor | |
de wante de stede | |
en horde nycht | |
to syne(n) kerspele | |
so en verkrech he | |
doch nouwe dat | |
he mochte eyn <160vb> | |
kleyn sprecken | |
mytten mensche(n) | |
van syner peny | |
tencien vnde be | |
rouwe(n) Do dat | |
ghescheyn was | |
treckede de bys- | |
schop van dan vn(de) | |
de menssche wort | |
gehancgen Des | |
auendes van de(n) | |
daghe do sunte | |
ludger gekome(n) | |
was van der ste | |
de ses myle we | |
ges to eyne(n) dor | |
pe geheite(n) assche(n) | |
torp dar quam de | |
menssche de ghe | |
hancghen was vn(de) | |
veel vor syne voe- | |
te De dar were(n) | |
verwonderden | |
em vnde vragede(n) <161ra> | |
em wo dat hijr vm | |
me were do vertel | |
de he em wo dattet | |
em gegaen were vn(de) | |
sprack Do de bys- | |
schop van daer toch | |
vnde yck ghehanc | |
gen wort do sach ik | |
twe schone mans ry | |
den by des byssco | |
pes syde(n) vn(de) myt | |
ene eyne wyle to sa | |
mene spreke(n) Daer | |
na eyne kleyne tyt | |
quam de ene haste | |
like weder v(m)me vn(de) | |
satte wat vnder my | |
dat yck nycht en | |
weyt <gestr.: mo, ü.d.Z.: wat> dat was | |
dar stont yck vast | |
like vp so dat yk | |
nyne pyne en voel | |
de vn(de) do dat volk | |
was hen gegaen | |
vn(de) de su(n)ne wolde <161rb> | |
vnder gaen sat | |
te my desse sel | |
ue van der gal | |
gen vn(de) geboet | |
my dat yck yw | |
solde nauolgen vn(de) | |
bedancken den | |
hilligen bysscho | |
pe vor dat leue(n)t | |
dat my gheheue(n) | |
was Welck leue(n)t | |
he nycht verkry | |
gen en konde va(n) | |
den dwasen men | |
schen verkr ech | |
he van gode Vort | |
segede he dat he | |
des nycht wet | |
ten en konde wo | |
he so lancghe(n) wech | |
yn so korter tijt | |
na den bysscho | |
oe weer ouer ge | |
gaen De erwer | |
digen manne <161va> | |
de syne dyscipule(n) | |
weren segget noch | |
andere wonderli | |
ke dyncghe de su(n) | |
te ludgher ghedae(n) | |
vn(de) ghesprake(n) | |
hefft wolde wy | |
al de schryuen | |
dat solde to lanck | |
werden Wo he | |
eyne(n) manne de | |
em eyne houelan | |
den dat houet to | |
der syde(n) genck | |
sytten | |
Hyr vmme | |
dat dynck | |
dat wy vertelle(n) | |
wylt heuet vns ge | |
seget een seer war- | |
afftich man bot- | |
holdus de wa(n)neer | |
vnse vaget was | |
Eyn stad en ys <161vb> | |
nycht veer va(n) de(n) | |
closter geleghen | |
gheheite(n) vberici | |
dar koffte su(n)te lud | |
ger eyne houelan- | |
des van eyne(n) ma(n) | |
ne Dar na wart | |
dessen manne va(n) | |
somygen bosen me(n) | |
schen synen vrende(n) | |
gherade(n) vn(de) be- | |
gan des kopes to | |
versakene Se genc | |
ghen to rade vnde | |
satten vnder em | |
wert dat se dat nycht | |
myt rechte vn(de) rede | |
liken beholden en | |
konden. so wolde(n) se | |
dat myt vnrechte | |
vn(de) ghewelde doen | |
Sunte ludger ver | |
smaden se vn(de) hate | |
den ene hijr v(m)me <162ra> | |
Dar na was dar su(n)te | |
ludger vnde heilde(n) | |
dar dage vmme meer | |
to der eersten tyt en | |
verwarff he nycht | |
To der ander tyt helt | |
he echter enen dach | |
myt em vn(de) verwarff | |
echter nycht Tet der | |
den reysen do se ene(n) | |
dach helden vn(de) sunte | |
ludger vele smerlik(er) | |
vnde hoenliker worde | |
ghegeuen hadde Do | |
was daer en vnghe | |
achtich wanschape(n) | |
huesmaen de sprack | |
to den de by em sto(n) | |
den Jsset nycht gro | |
te schemede vn(de) con | |
fusie dat desse vro | |
mede vn(de) vnbekan | |
de me(n)sche wil sick | |
vnser erffnysse vn | |
der wynde(n) Do de eer <162rb> | |
werdige bysschopp | |
dat hoerde sach he | |
v(m)me vnde wolde wet | |
ten we dat weer de | |
so dane worde ghe- | |
sproken hadde Des | |
se vorghenomede ge | |
buer wolde schuwen | |
da<gestr.: n> angesichte des | |
bysschopes vn(de) keer | |
de syn houet acht(er) | |
rugge als off he | |
dat nycht ghese | |
get en hadde mer | |
eyn ander hadde. mer | |
dat ghesproken to | |
hant en konde he | |
den hals nycht we | |
der v(m)me bogen vn(de) | |
so bleff em dat ho | |
uet also sytten to | |
synen dode tho. vn(de) | |
hyr v(m)ms wart he | |
cato gheheiten | |
Do de huesma(n)e <162va> | |
so dane(n) myrakel | |
segen. do leeten | |
se em gerne dat | |
volghen dat se | |
eme hadden mit | |
hardicheit ent | |
holden Van eyne(n) | |
klercke den he be | |
ryspede de dar vur | |
blees vnder de(n) ty | |
den | |
Wante wy | |
hijr to vore(n) | |
geseget heb | |
ben van den de(n)ste | |
vn(de) ampte godes | |
so en wil wy nicht | |
achter laten dat se | |
van em vertellen | |
Wante wanner su(n) | |
te ludger was of | |
te stond yn de(n) de[n]ste | |
godes so was he | |
vnsprekelike anxt | |
uoldich van an- | |
dacht vn(de) vast va(n) | |
dancke(n) To ener <162vb> | |
tyt do he wander | |
de ouer wech wort | |
em eyn bedde ghe | |
maket by den vur | |
Des nachtes do he | |
syne mettene las | |
myt syne(n) clerken | |
de roeck van den | |
vuer quam em ynt | |
amghesichte He sto(n)t | |
vnbeweget van da(n)ke(n) | |
vn(de) van lichame of | |
he nycht en voelede | |
Mer eyn van de(n) kler | |
ken de nycht en wol | |
de dattet em ynt | |
angesichte rokede | |
bugede syne knee | |
vnde bles dar vur dat | |
tet brande Des mor | |
gens reyp he den | |
clerck to sich vnde | |
vragede em strenc | |
gelike wo he so ko | |
ne weer dat he dor | |
ste dat hillige loff <163ra> | |
godes staen laten vn(de) | |
bogen em to de(n) vuer | |
to boetene Dar satte | |
he em to penytenci | |
en somyghe dage | |
vn(de) leerde syne klerc | |
ke wan se stonde(n) to | |
den denste godes dat | |
se dan solden va(n) em | |
dryue(n) alle gedach | |
ten. vn(de) als so vele als | |
to laten wyl de vn | |
stedicheit des men | |
scheliken herte(n) vnde | |
de genade godes | |
to vorne v(er)leent so sal | |
men dar vnder nicht | |
anders dencken of | |
te doen Wo sunte lud | |
ger eyn closter tym | |
merde to werden | |
TO desser tyt | |
was noch deste | |
de de sunte ludger to | |
werden ghekofft had | |
de vnbety(m)mert vnde <163rb> | |
vnbequ<gestr.: e>eme to | |
wonnene Wante | |
syne vele bekomme | |
ryncghe de he had | |
de yn stedeliken | |
prediken in sorchuol | |
dicheit der kercken | |
vnde yn sorghen | |
de he hadde vor dat | |
volck dat em beuo | |
len was dat en leyt | |
em to desser tyt to | |
nycht ledich wese(n) | |
Do he dat volk ge | |
leert hadde mytt(er) | |
zeden des kerste(n) | |
leuens vn(de) hadde | |
closter vn(de) kercken | |
gety(m)mert na ma | |
nychuoldicheit der | |
stede de em beuole(n) | |
weere(n) keerde he sy | |
nen syn to tymere(n) | |
eyn monyke clost(er) | |
yn desser vorghe | |
nomeder stede he | |
nam myt em de <163va> | |
de em noet weren to | |
dessen wercke vn(de) wa(n) | |
derde hen to der stede | |
Jn desser stede was ey(n) | |
bussch v(m)me beuanc | |
gen myt dusterheit | |
der boeme vn(de) myt | |
dickheit des woldes | |
Daer makede(n) se eer | |
telt vn(de) des morge(n)s | |
vro begunde(n) se de | |
boeme wth to rod | |
den vn(de) reynyghe | |
den de stede vor dat | |
ty(m)mer dat [m]<überzähliger Schaft>en | |
dar maken solde Mer | |
dit duchte em gen | |
selike vn mogelik | |
wesen Vnde so arbei | |
den se dat se dessen | |
hilligen man moch | |
ten gensliken van | |
syner hilligen vpsa | |
te brencgen Wante | |
se segeden dat gen | |
selike vnmogelik | |
weer dat me(n) de <163vb> | |
stede to enyger tyt | |
mochte bequem e | |
maken to wo(n)nene | |
Wante van dick | |
heit der boeme en(de) | |
breetheit der twy | |
gere en onde men | |
dar dur den hemel | |
nycht gheseyn Mer | |
sunte ludger satte sy | |
nen hoppen yn den | |
heren vnde segede | |
De dyncge de den | |
mensschen vn<gestr.: ge>mo | |
gelick synd de synt | |
gode mogelick Hyr | |
vmme wyl wy yn | |
yn em geloue(n) Wan | |
te he nycht allene | |
alle dyncge en ver | |
mach. mer helouet | |
den gelouygen alle | |
dynck mogelick to | |
wesene Jn to komen | |
der <gestr.: tyt> nacht do se | |
seere vrp vp ghestaen <164ra> | |
wer<gestr.: en> weren to lese | |
ne oere mettene vn(de) | |
do se dat vullenbrucht | |
hadde gencgen se | |
weder liggen Do su(n) | |
te ludger duchte dat | |
se alle slepen stont he | |
stilliken weder vp vn(de) | |
genck wth den pau- | |
luene eyn cleyn v(m)me | |
to bedene Mer eyn | |
klerck geheite n tijd | |
baldus van synre ghe | |
selschap wakede to | |
der seluer vre vn(de) vol | |
ghede em hastelike | |
na wth den paulune | |
Do he dyt gherync | |
ghe vernomen had | |
de do stond he eyn | |
kleyne ofte he seen | |
wolde wat wat tijt | |
dat weere vn(de) genck | |
weder ynd paluen | |
vn(de) wachtede so lanc | |
ge dat he weder v(n)t | |
slapen were Do em <164rb> | |
durchte dat he wed(er) | |
slepe genck he an | |
derwerff wth to | |
bedene. mer desse | |
selue klerck volge | |
de em vort na Al | |
dus wort anderwerf | |
syn gebeth ghehy(n) | |
dert do gebot he | |
dessen klercke dat | |
he to bedde genc | |
ge vnde stond e nicht | |
vp vor den daghe. | |
vnde op dat he des | |
klerckes curiosich | |
eyt verschalkede | |
so genck he ock we | |
der to bedde Do he | |
eyne wyle tydes ge | |
wachtet hadde vn(de) | |
em duchte dat dar | |
nemant en wacke | |
de stont he derde | |
werue weder vp | |
vn(de) genck dar wth | |
vnde legede syck <164va> | |
vnder enen boem | |
yn syn gebeth Mer | |
wante desse vorge | |
nomede klercken | |
dorste em nycht vol | |
gen tegen syn ge | |
both vn(de) gerne ge | |
wetten hadde wat | |
he dede so borde he | |
dat pauluen vp by | |
synen bedde vnde | |
sach ene syttene yn | |
synen gebede De | |
nacht was do so | |
clar de mane vn(de) | |
ster nen schennen | |
Do he lengest ge | |
bedet hadde vnde | |
yn den geyste versta(n) | |
hadde dat he van | |
gode verhoret we | |
re do genck he we | |
der ynt pauluen | |
vn(de) he meende dat | |
tes nemant en | |
wyste De claer <164vb> | |
heit do de<Wortumstelllung: de do> was wart | |
to hantes verwandelt | |
wante de mane wort | |
verdunckert vn(de) de | |
steerne(n) v(m)me betoge(n) | |
myt wolke(n) de wy(n)t | |
stont vp herwert vn(de) | |
der wart dar na qua(m) | |
eyn groet storm De | |
olden bome velle(n) to al | |
len syden vn(de) de elle | |
mente der werlde de | |
neden den knechte | |
godes wattan se al y(n) | |
groten anxte were(n) | |
Do se des morgens | |
were(n) vpghestaen | |
segen se hijr vnde | |
daer dat wold wth | |
gerodet to so breder | |
stede dat men dar | |
wal mochte ey(n) clos | |
ter ty(m)meren vnde | |
ock legen dar so vele | |
boeme dale ghestort <165ra> | |
als men holtes beho | |
uede to den ty(m)mere | |
vn(de) dat nyner leye | |
wys ofte nouwe moch | |
te gescheyn vermid | |
dest menschen hande(n) | |
yn lancger tyt dat | |
heft de gotliker kracht | |
ghewercket macht | |
liken yn eyne(n ogen | |
blycke Somyghe kle | |
ne bussche vn(de) lutti | |
ke boeme weren | |
daer stane bleuen | |
de de werck lude | |
lichtlike mochten | |
wthroden of aff hou | |
wen Do de claer dach | |
gekome(n) was ver | |
mande sunte ludger | |
dat volck to de(n) an | |
deren wercke vnde | |
vragede em blyde | |
like of se den he | |
mel noch van der | |
stede nycht seen en <165rb> | |
konden Hjr ynne | |
moge wy mercke(n) | |
wo groeten gelo | |
uen he hadde wa(n) | |
te v(m)me syn ver | |
denst wort de wolt | |
yn eyne(m) ogen blijc | |
ke wthgeroddet | |
vn(de) v(m)me syne wal | |
daet weert em ge | |
geue(n) de stede de | |
groet geuoech was | |
to eynen mo(n)ster to | |
ty(m)mere(n) Wante na | |
den ewangeliu(m) vn(de) | |
na dem worde(n) sunte | |
pauwels v(m)me des | |
gheloue(n) wille(n) sollet | |
de berge van ere(n) | |
steden gesat wer | |
den vn(de) sunte lud | |
der en heuet nyne | |
mynre cracht ge | |
wercket yn wth | |
to rodene de bome <165va> | |
<gestr.: wth der eerden> | |
hir v(m)me mo ghe | |
wy wal gheloue(n) | |
dat he de berghe | |
van erer stede ver | |
myddest de gena | |
de godes wal ghe | |
sat hadde haddes | |
em noet ghewe | |
sen ofte he dat va(n) | |
gode begert had | |
de Wante dar en | |
ys geyn vnder | |
schit onder ofte | |
welck mensche | |
myt syne(n) gebede | |
satte de berghe va(n) | |
oerer stede ofte de | |
boeme wth der er | |
den stoerte wan | |
te dit ys beide vn | |
mogelick der me(n) | |
schen starckheit | |
Ende dat god dit | |
vermochte daer <165vb> | |
en ys nycht an to | |
twyuele(n) mer dyt | |
ander gheloue wy | |
billikes dat god he | |
uet dyt vermyddest | |
em ghewercket wa(n) | |
te vele meer ys dat | |
hynder aff to neme | |
ue dan to verwaer | |
ne dat noet ys God | |
gaff em ene stede | |
daer he dat closter | |
ty(m)meren dolde vnde | |
wthroddede de boe | |
me vn(de) dat holt dat | |
noet was to den | |
ty(m)mer entfoerde he | |
em nycht Aldus ver | |
brande dat vuer | |
de bande dar me | |
de gebunde(n) were(n) | |
de dree kyndere de | |
em yn voer tyden | |
de konynck van | |
babilonyen geboet <166ra> | |
dat men yn de(n) berne(n) | |
den ouen werppen | |
solde mer de kleyd(er) | |
de em noet weren | |
en verbrande dat vuer | |
nycht | |
Mer vp dat wy we | |
der komen to | |
der reden de | |
wy begunde(n) hadde(n) | |
van den bome(n) de ge | |
vallen weren by nne(n) | |
der stede daer men | |
dat closter ty(m)meren | |
solde Daer was alle | |
ne eyn boem staen | |
ghebleue(n) daer he y(n) | |
der seluer nacht vn | |
der gebedet hadde | |
Do de dach geko | |
men was do make | |
de eyne celle vnder | |
dessen boeme vn(de) ver | |
maende syn volck | |
to arbeide(n)de Dar qua(m) | |
to em eyn van syne(n) <166rb> | |
klercke(n) geheite(n) odel | |
gryn den he gesa(n)t | |
hadde vn(de) vnder wor | |
den de se to samen | |
hadden. so vrage | |
de em sunte ludger | |
wat em duchte | |
van der stede ofte | |
se nycht bequeme | |
were to eyne(n) mo | |
nyke cloester Do | |
desse klerck sach | |
syn angesichte blij | |
der vn(de) clarer dant | |
gewontlick was | |
segede he Jck see | |
yn yuwen ange | |
sichte dat dit werk | |
sunder den wille(n) | |
godes nycht en ys | |
begu(n)nen vn(de) des | |
se stede ys yn vor | |
tyde(n) wthuerkoere(n) | |
van gode daer v(m)me <166va> | |
ys se bequeme ten | |
denste godes Sun | |
te ludger hadde ge | |
nochte van desser | |
antowrt vn(de) sprack | |
to hem Danck heb | |
be dattu na myne(n) | |
wille(n) ghe sproke(n) | |
heuest Du bewysest | |
dyne gudertyren | |
heit so vele als eyn | |
menssche vermach | |
Wante dyt werck | |
ys ghesat in der | |
macht godes Mer | |
dit wil ick dattu we | |
ten salst dattu noch | |
tant nemant appe(n) | |
baren salst der wy | |
le dat ick leue Jn | |
desser stede sal ick | |
ver wachte(n) de(n) dach | |
des lesten ordels vn(de) | |
dar ick nu sytte wa(n) | |
ick nv sitte wan ik | |
storuen byn sal ik | |
begrauen werde(n) <166vb> | |
aldus bewaerde de | |
klerck seer vlytlike(n) | |
desse(n) boem de wyle | |
dat he dat stont Mer | |
ten lesten do he gehou | |
wen wart to behoef | |
der kercken to eyne(n) | |
dele de getymmert | |
wort in westen do | |
groeff desse klerck ey | |
nen steyn vor eyn tek | |
en yn de seluen stede | |
dat nymant en wyste | |
Desse steyn wort dar | |
vp gegraue(n) vn(de) gevo(n) | |
den do men dar desse(n) | |
hillige(n) ma(n)ne eyn gruf | |
solde make(n) Wo su(n)te | |
ludger an sick hadde | |
de (9) ghaue de paul(us) | |
schrijft to de(n) corynchi | |
en yn der erste(n) epis | |
tele(n) (10) Ca(pitul)o | |
Hyr v(m)me watta(n) | |
su(n)te ludger | |
heft vele dyncge wo(n) | |
derlike ouer myddest | |
de genade godes ge- <167ra> | |
wercket off proffe- | |
tert so geloue wy dat | |
de kleynen dyncge | |
de wy nv vertellet | |
hebbet genoech sy(n)t | |
van vele(n) Wante v(er) | |
waer to bewysenne sy | |
ne verdenste to ver | |
weruene exempele | |
den ge(n)nen de se ho | |
ren. den ys so wal ge | |
noech dat kleyne als | |
vele Wattan va(n) rech | |
te en sollet de dync | |
ge nycht kleyne w(er) | |
de(n) geheite(n) dar by | |
na alle de dy(n)cghe | |
de de apostel ver- | |
tellet synd gaue der | |
genade godes Wan | |
te do de apostel ver | |
tellet hadde many | |
gehande gaue der | |
genade sprack he | |
Den andere(n) wert | |
gegeue(n) vermyd- | |
dest de(n) geiste de <167rb> | |
rede der wyssheit | |
eyne(n) andere(n) de re | |
de der wettenheit | |
vermyddest den | |
seluen geiste ene(n) | |
ande(re)n geloue yn | |
den selue(n) geiste | |
ene(n) and(re)n de ga | |
ue der ghesont | |
heit in eyne(n) geiste | |
eyne(n) andere(n) werc | |
kyncge der mo | |
gentheit ene(n) ande | |
re(n) p(ro)phecie eynen | |
anderen vnder | |
scheit der geiste | |
ene(n) andere(n) many | |
gerhande to(n)ghe(n) | |
eynen andere(n) be | |
dudyncghe der | |
leryncghe Desse | |
gauen der gena | |
de(n) werdet vakest | |
gedelt vn(de) de(n) ende | |
den wat gegeuen | |
meer yn sunte lud | |
ger weren al desse <167va> | |
gauen to samende | |
He hadde de rede(n) | |
der wysheit wante | |
he nycht allene god | |
en begreep myt sy | |
nem verstande vn(de) | |
vernam myt eyne(n) | |
smake der leue mer | |
he heuet ock geop | |
pent andere(n) men | |
sche wo me(n) god | |
geloue(n) solde He had | |
de ock redde der | |
wettenheit dar he | |
mede leerde dat ve | |
le mensche(n) keghe(n) | |
dat de apostel secht | |
hebbet de leue go | |
des meer nycht | |
na der wetteheit | |
Wo me(n) god eere(n) | |
sal wo men synen | |
<gestr.: enen> euenen me(n) | |
schen sal leef heb | |
ben Wo me(n) yn al | |
len dyncge(n) sick heb | |
ben sal wuste <167vb> | |
he vn(de) dat heuet he | |
ande(re)n mensschen | |
geleert He hadde ock | |
geloue(n) dar he so grote | |
dyncge vaken mede | |
verdenet vn(de) gedaen | |
heuet kegen de(n) loep | |
der nature(n) vn(de) tegen | |
ordynancie der dy(n)c | |
ge he gesont to makene | |
dat he vake(n) mede he | |
uet gesont gemaket | |
dat verdereit vn(de) ka(n)k | |
heit der lichame he | |
hadde wercky(n)cge der | |
mogentheit dar he | |
vake mede gewerc | |
ket heuet wonderli | |
ke dyncge vnseynli | |
ke van y(n)nen ofte | |
seyntlike van bute(n) | |
He hadde p(ro)phecie(n) | |
dar he vake mede | |
hefft andere(n) mens | |
sche(n) to wert geseget <168ra> | |
hemelike dyncge de | |
ouerlanck gheschey(n) | |
solden He hadde vn | |
derscheit der geiste | |
dar he mede vnder | |
schede myt der | |
rechter wage de w(er) | |
keden offte rede vn | |
nutte dyncge He | |
hadde gheslechte | |
der tuncgen nycht | |
en konde nochtant | |
dudesch vnde latijn | |
vn(de) ock konde he | |
welsch vnde romesch | |
He hadde bedudy(n)c | |
ge der leerijnchge | |
dar he mede verclar | |
de den volcke sun | |
der vpholden de hil | |
lige schrijfft De god | |
like gaue nauolge | |
de alle tyt syne(n) hilli | |
gen wandelyncge <168rb> | |
myt so dane(n) vordele | |
der dogeden Wo | |
sunte ludger wal | |
geleert was vn(de) | |
hefft somyge le | |
genden der hilli | |
gen gheschreuen | |
Desse hillige | |
man su(n)te lud | |
ger was wal ge | |
leerd yn den hilli | |
gen schryfte(n) als | |
dat clarlike(n) schy | |
net yn somygen | |
boken de he ghe | |
maket heuet Wan | |
te dat vergetten | |
was yn der passie | |
sunte bonifacij des | |
hilligen mertelers | |
als do oerspronck | |
synes leuens syne | |
to kompst ynt stich | |
te vn(de) syne ordyne | |
ryncge hefft he | |
myt enen schonen <168va> | |
sermone beschreuen | |
He hefft ok gema | |
ket eyn boeck der | |
erwerdigen hillige(n) | |
leere vn(de) preestere | |
gregorius vn(de) albrij | |
cus dar ynne luch | |
tet de subtijlheyt sy | |
nes verstandes vn(de) | |
adelheit syns wth | |
spreckens Hijr va(n) | |
mach men sijck | |
wal verwondere(n) | |
dat he vnder syne(n) | |
velen beku(m)mery(n)c | |
gen wante he ste | |
deliken beku(m)mert | |
was myt dychte | |
ne myt predike(n) | |
myt beden plach | |
he stedelike(n) sy nen | |
dyscipule(n) te lere(n)ne | |
de hillige schrijfft | |
vnde bedude em | |
de deipheit dar va(n) | |
Wat sick yn der | |
hillien schryfft <168vb> | |
treckede to den sede(n) | |
dat plach he seer to | |
prysene wat he leer | |
de dat vervullede | |
he ersten Myt twe(n) | |
maneeren leerd e | |
he de graue(n) sym | |
pelen me(n)sche(n) trecke | |
de he ten wegh e der | |
warheit myt syne(n) | |
leuen vnde exempe | |
len De verstendige(n) | |
menssche(n) leerdehe | |
myt syner tuncgen | |
vn(de) myt woerden | |
Dar v(m)me heuet he | |
wal verdenet so | |
danen oen als syn leer | |
was so was syn leue(n)t | |
syn leuend was als | |
syn leer als he leer- | |
de so werckede <ü.d.Z.: he> als | |
he <gestr.: [...]> so leerde | |
he en droech ny- | |
ne cuculle(n) hijr v(m)me | |
want he en regu- <169ra> | |
leer professie gedae(n) | |
hadde he vullenbrach | |
te vullenkomelike | |
dat leuend der mo | |
nyke vnder enen | |
canonykes habyte | |
Syn haere(n) cleet | |
dat he vnder syne(n) | |
cledere(n) dat droech | |
he also to de(n) ende | |
syns leuens. dat | |
des nymant en wi | |
ste dan somyge de | |
em seer bedenstaff | |
tich were(n) Dat vlesch | |
dat dar weder stre | |
uet den geiste dat | |
dwanck he myt wa | |
kene myt bedene | |
vn(de) myt ande(re)n ma | |
neren dat he moch | |
te nochtant hadde | |
he sich ma tyger vor | |
ander lude ogen vp | |
dat ene nemant ene <169rb> | |
nemant <a.o.R.: na de(n) worde des apostels> en recke | |
de baue(n) dat he ene | |
sach offte hoerde | |
van em Om desser | |
sake willen vp dat | |
he bewysede alle | |
dyncge reyne to | |
wesene den reyne(n) | |
vn(de) nycht to versma | |
dene dat me(n) vnt | |
feyt myt danckbar | |
heit so plach he to | |
somyger tijt vle sch | |
to etene nochtant | |
nymant en heuet | |
em to enyger tijt | |
gheseen ofte ge | |
hort dat he versa | |
det was myt spi | |
se ofte myt dra(n)cke | |
Wersschape vn(de) gas | |
te wante he eyn | |
bysschop was plach | |
he vakene to heb | |
bene dar bat he | |
to same(n)tlike rijke | |
vn(de) arme oer licha- <169va> | |
me lauede he myt | |
spisen vnde oer sele(n) | |
myt leryncge Tus | |
schen de ouersten | |
vn(de) de my(n)neste(n) ge(n)k | |
he ynt myddel sit | |
ten vp dat he der | |
ouerste(n) hoecheit v(er) | |
oetmodigede vn(de) der | |
my(n)nesten oetmo- | |
dicheit verhochge | |
de Aldus heuet he | |
em na rade des apos | |
tels eyne(n) yewelike(n) | |
geliket na eynes | |
yewelike(n) verde(n)st | |
vn(de) nutticheit vp dat | |
he de vnder saten | |
vn(de) de my(n)neste(n) nicht | |
en versmade na de(n) | |
reht eres wese(n)s | |
vn(de) de ouerste(n) nicht | |
eerde tege(n) de re- | |
gule(n) der rechtticheit | |
Wo em karolus | |
de keyser boden | |
sande vnder syne(n) | |
getyde(n) vn(de) he <169vb> | |
nicht kome(n) en wol | |
de er he wth ge | |
lesen hadde | |
Eyn kleyn dick | |
wil wy segge(n) | |
des vns noet ys me | |
de to bewysene dat | |
wy gesecht hebbe(n) | |
Wattan de selden | |
heit desses exempels | |
eeschet wal dat me(n) | |
dit rekene ma(n)k de | |
groten exempele Kar | |
rolus de keser van | |
rome leyt ene to em | |
rope(n) v(m)me ey ner nut | |
ticheit wille(n) des ge | |
meyne(n) gudes Do | |
he gekome(n) was to | |
syne(n) gebode vnde | |
wonnede by den | |
pallase to hantes | |
des morgens vulle(n) | |
vro ghebot em de | |
konynck by syne(n) | |
ke(m)mener dat he to <170ra> | |
em queme To der | |
seluer stunde las he | |
myt syne(n) klercken | |
syne ghetyde Do | |
antworde he de(n) bo | |
den so vro als he sy | |
ne ghetyde gelesen | |
hadde so wolde he ko | |
men Do dit de kem | |
mener den konynck | |
geseget hadde. da sa(n) | |
de he em ander wer | |
ue vnder derde wer | |
ue boden dat he to | |
em queme Mer su(n) | |
te luder wyste wal | |
dat men nycht vor | |
den denst godes set | |
tem sal so en qua(m) he | |
nycht eer he syne | |
getyde betalt had | |
de Do he de wth | |
gelesen hadde vn(de) | |
voer de(n) kony(n)ck ge | |
kome(n) was vrage | |
de he em Waer <170rb> | |
v(m)me dat he sy(n) ge | |
bot vermaet had | |
de vn(de) en weer | |
nycht ghekome(n) | |
do he em boden | |
sande Su(n)te ludger | |
antworde em myt | |
eynen vnversaghe | |
den anghesichte | |
vn(de) myt eyne(n) sta(n)t | |
afftygen gemode | |
ende sprack Okey | |
ser nv hebbe ick | |
my duncke(n) laten | |
dat yck y n aller | |
tyt in alle(n) dyncge(n) | |
also solde vervulle(n) | |
dyn gebot. dat ik | |
gide <ü.d.Z.: dy> alle tyt solde | |
to vo eren sette(n) Wa(n) | |
te alle mensschen | |
beke(n)nen vnde be | |
lyen dat me(n) god | |
vor alle syncge sal | |
sette(n) Dyt selue he | |
uestu my geboden <170va> | |
do du my beuolest | |
dey sorghe dat volk | |
to regeren Dat ick | |
gode solde ten erste(n) | |
deyne(n) dar ba solde ik | |
horsam wesen dyne(n) | |
geboede ick hebbe | |
na geuoldet de | |
macht dynes gbo | |
des en(de) de regele | |
der rechty gesten | |
vnderschedyncge | |
dat ick gode dy vn(de) | |
allen steerffliken | |
creature hebbe | |
voer ghesat noch ik | |
en gelouede nycht | |
dat dit dy(n) ghebot | |
was dat en tege(n) | |
was den erste n ge | |
bode vn(de) der clare(n) | |
redelicheit so en | |
hebbe ick dit nicht | |
gedaen v(m)me to ont | |
eerne vn(de) to versma | |
dene de konynck <170vb> | |
like macht als de bo | |
sen teghen my be | |
schuldiget meer v(m) | |
me dyne salicheit | |
hebbe ik gode ge | |
eert vnde betalet | |
dat my to behorede | |
vn(de) vp dat ik dar na | |
vnbeku(m)mert moch | |
te kome(n) to dynen | |
denste De seer gu | |
de konynck ent- | |
fenck gutlike syn | |
antworde vn(de) sprack | |
Danck hebbe bisschop | |
wante als ich dy al | |
le tyt gelouet hebbe | |
dattu werest also heb | |
be ik dy nv gevun- | |
den Wante somyge | |
weren de dit ghe- | |
sichte anders bedu | |
deden vn(de) treckede(n)t | |
to myner versma- | |
denysse. vn(de) de en | |
sollet my nycht mer <171ra> | |
vntfencklick wesen | |
vnde wil se holden | |
vor haters dynre hil | |
licheit Vnde wil god | |
so loue ik Dat ick | |
na dessen daghe te | |
gen dy nymandes | |
beschuldynge hoe | |
ren wyl Do du de(n) | |
willen godes to all(er) | |
tyt alse du aldusla(n)c | |
ge ghedaen heuest | |
vn(de) wes vns truwe | |
vn(de) deuot vn(de) bidde | |
vor den staet vnses | |
rykes Aldus den hat | |
den de hetesschen vn(de) | |
de nyders wolde(n) ma | |
ken dessen hilligen | |
manne vor den kony(n) | |
ghe quam em to ge | |
naden vn(de) to eeren | |
O wo daen exempel | |
sollen nauolge(n) de | |
presters yn dessen | |
presteer vn(de) de ko- <171rb> | |
nyncge yn dessen | |
konyncge De pres | |
ters solen leren yn | |
dessen prester vn(de) | |
dat sey eer bewy | |
sen den konync | |
gen meer se en | |
sollen em nycht | |
wyke(n) Dat se de(n) | |
konyncghe(n) also dey | |
nen dat se ny cht | |
en vergetten de(n) | |
denst godes vnde | |
dat se gode schul | |
dich syn De ko- | |
nyncghe sollet lee- | |
ren yn dessen ko | |
nyncge dat se sick | |
vp nyne(n) preister | |
en toerne(n) de syn | |
a(m)met vervull et | |
vnde en sollet em | |
sick nycht setten | |
tegen de presters | |
de holdet de gebo | |
de godes De prester <171va> | |
sollen wetten dat | |
se also eer bewyse(n) | |
den konyncgen | |
dat se alle tyt gode | |
to voere(n) setten | |
De koyncghe | |
sollen wetten dat | |
se also er macht | |
sollen gebruken | |
ouer de me(n)schen | |
yn den wertlike(n) | |
saken dat se noch | |
tant gode yn alle(n) | |
vnderdanch synt | |
De presters solle(n) | |
konlike spreken | |
de gebode godes | |
yn yeghenwor- | |
dicheit der kony(n)c | |
gen vnde en sollet | |
nycht beschemet | |
werden De(n) ko- | |
nyncghe sal beha | |
gen de vryheyt | |
der prestere yn der <171vb> | |
sake godes De pres | |
ers sollen sick vnder | |
em vn(de) de konync | |
ge vnder em na w(er) | |
dicheit oers amp- | |
tes vnderdanych | |
wesen De konyncge | |
sollen vnder danich | |
wesen den prestere(n) | |
yn gotliker geistlich | |
eyt vn(de) de presters | |
sollen vnderdanych | |
wesen de(n) konync | |
gen yn de(n) rechten | |
wege der mensche | |
liken ewen Dyt vn | |
der scheit sal men | |
hebben vnder bey | |
den wa(n)neer de re- | |
de esschet Wante | |
dit appenbarlike be | |
wyset wert in ih(es)u | |
(christ)o de god vn(de) me(n) | |
sche was de yn sick | |
hadde de beide ware(n) <172ra> | |
p(er)sonen der presters | |
vnde des konyncges | |
vn(de) heft se em eerff | |
like vort gebracht | |
Vort als wy begun | |
den to seggene sunte | |
ludger hefft de houer | |
dygen mensschen ver | |
drucket mytte(n) yocke | |
(christ)i. de arbeydeden | |
vn(de) beswart were(n) heft | |
he geholppen vn(de) ver | |
luchtet He bewysede | |
em den houerdigen | |
to enen ouerste(n) vn(de) | |
den beswarden bewy | |
sede he em to eynen | |
geliken De houerdy | |
gen versmade he ste | |
delike gude wercke | |
to done de beswaer | |
de(n) droch he many | |
ger hande wys He | |
vermanede de rijke(n) | |
dat se wth delichge | |
den oer sunde myt al- | |
myssen He was so | |
mylde to de(n) armen <172rb> | |
dat he em vake sel | |
uen blotede vp dat | |
he se kleyden moch | |
te Wat he van syne(n) | |
gude nycht en dele | |
de den arme(n). dat | |
verdede he vn(de) ver | |
delede to ty(m)mery(n)c | |
ghe der lster vn(de) | |
der kercken Syn | |
vaderlike erue dat | |
seer groet was dat | |
gaff he to de(n) hillich- | |
dome dat em de | |
pawest gegeuen | |
hadde <gestr.: vn(de) de(n) bro | |
de(re)n to holppe>. vor | |
de stede de he to | |
weerden ghekoft | |
hadde vn(de) den bro- | |
deren to holppe de | |
dar vnsen leuen | |
heren deynen sol | |
den Aldus was | |
he als de nycht | |
hadde vn(de) alledy(n)k | |
besat he was ste- <172va> | |
yn dogheden vnde | |
yn hillicheyt der | |
verdensten He ge(n)k | |
stedeliken van do | |
geden to dogenden | |
vp dat he ten leste(n) | |
mochte seen god | |
der gode yn syon | |
Wo he eyne wile | |
kranck wort vor | |
syner doet | |
DO de allemech | |
tyge god wol | |
de em ewich loen | |
geuen vor sy ne gu | |
de wercke do be- | |
gaen he eyne wile | |
tydes vor syne(n) do | |
de kranck to wer | |
den To der seluer | |
tyt toech he v(m)me | |
syn stichte tostere | |
kene syn volck yn | |
der crystenheit vn(de) | |
quam to eyner <172vb> | |
stede geheite(n) biller | |
becke dar he eyne | |
kercke hadde Dar | |
wart he kranck als | |
wy gheseget hebbe(n) | |
als he my(n) vermoch | |
te to werckene der | |
wertliken sake(n) also | |
was he starcker to | |
geistliken dyncgen | |
vn(de) to dogeden na | |
den worde n des | |
Apostels Wante ick | |
krank by n so byn | |
ik starcker vnde | |
machty <gestr.: [...]> Alle tyt | |
las he wat ofte he | |
sanck alle tyt bede | |
de he myt wthge | |
reckeden handen | |
De ogen des herte(n) | |
en kerde he to ny- | |
ner tyt van beschou | |
wyncge hemelscher | |
dyncghen Ende <173ra> | |
wante he v(m)me swar | |
heit der suke seluen | |
nycht lesen en kon | |
de so leyt he em ander | |
mensschen de hilligen | |
schryft lesen Jn der | |
kranckheit celecrer | |
de he by na stedeli | |
ke mysse myt vn- | |
sprekeliker vurich- | |
eyt De suke wås | |
allentelen vn(de) quam | |
em yn alle lede Alle | |
syne macht verge(n)ck | |
em ende de ledde des | |
leuens worde(n) ver | |
moyet van pynen | |
nochtant bleef he | |
yn synen ghemode | |
onverwo(n)n en wo | |
sunte ludgher to vo | |
ren segede de tyt | |
synes dodes | |
DEs sondages dar | |
to voere(n) do he | |
ynder tokomender | |
nacht starff va(n) grot(er) <173rb> | |
y(n)nicheit de he to | |
gode hadde vn(de) va(n) | |
vnsprekeliker ber | |
nyncghe des ge | |
louen prdikede | |
he appenbarlike | |
yn twen syne(n) kerc | |
ken de nycht veer | |
van em en legen | |
Des morens vro | |
yn eyner stad ge | |
heiten cosfeld dar | |
eyn ander prester | |
mysse sanck to ter | |
cie tyt in der ste | |
de dat he kranck | |
was dar he do yn | |
nychlike syne les | |
te mysse dede Do | |
he de my sse had | |
de vullenbracht | |
Do segede he syne(n) | |
schapen de em be- | |
uolen were(n) gude(n) | |
nacht vn(de) vermande <173va> | |
se guden wercke(n) | |
vnde beual se den | |
allemechtige(n) gode | |
Dar na reip he to | |
em syne klercke vn(de) | |
sprack Kynder gy | |
sollet wette(n) dat | |
ick yn desser an- | |
staender nacht | |
steruen sal en wilt | |
my nycht graue(n) | |
yn desser stede mer | |
brencget myne(n) | |
licham to de(n) mo(n)- | |
ster dat ich to wer | |
den gety(m)mert heb | |
be vn(de) grauet my | |
buten de kercken | |
in <gestr.: de, a.l.R.: de> oest syden | |
dar sal yck ver | |
wachten de(n) dach | |
des lesten ordels | |
als my yn voer | |
tyden de heer ge | |
appenbart heuet <173vb> | |
Mer ick weet dat | |
gensslike dat sick dat | |
volck sal dar en te | |
gen sette n dat me(n) | |
my dar nycht bre(n)c | |
gen en sal Hir v(m)me | |
hijr en bynne(n) bre(n)c | |
et myn lycham to | |
der kercken mymy | |
ardenuort vnde | |
latet dat vnbegra | |
uen hent so lanc | |
ge dat men boden | |
sende myne(m) brod(er) | |
hildegrijm de ey(n) | |
bysschop ys der | |
kercken van catho | |
lanyen vn(de) he sal dat | |
bestellen myt den | |
konyncge karolus | |
dat van synes ghe | |
bodes wege(n)ne my(n) | |
licham graue yn | |
der vorgeomed(er) | |
stede Vnde van <174ra> | |
dessen tekene(n) solle gy | |
wetten dat de kony(n)ck | |
sal dat to late(n) Wante | |
na mynen dode solle | |
gy vynden dat my | |
wat blodes sy wth der | |
nesen ghelopen Wo grot | |
schreyen wo groet drof | |
nysse was daer al den | |
de dar al were(n). do se | |
ghehoert hadde(n) de v(er) | |
latyncghe vn(de) doet so | |
danes vaders Watta(n) | |
he sick bedroffde o(m)me | |
oere droffheit willen | |
nochtant sekerlike | |
verblidede he em van | |
weder geuyncghe syn(er) | |
wercke he vermane | |
de se dat hijr ynne | |
duldichlike entfencge(n) | |
den wille(n) godes vn(de) so | |
vullenbrachte he vort | |
den anderen tyt des | |
dages myt salme(n) to le | |
sene vnde myt gebede(n) | |
Do de nacht gekome(n) | |
was anstond de stun | |
de synes dodes wa(n)te | |
de hillige sele de gode <174rb> | |
leef was wort v(n)t | |
bunden van den | |
vlessche vnder den | |
gebeden vn(de) salme(n) | |
de dar gelesen wor- | |
den van de(n)de dar ye | |
genwordich weren | |
We kondesick de tra | |
ne verbeyden we ko(n) | |
de sick vntholdene va(n) | |
schreyenede so dane(n) | |
vnde so groeten prest | |
er sach sterue(n) Al de | |
dar yegenwordich | |
weren schreyeden | |
vn(de) beweynde(n) meer | |
oer vertayncghe | |
dan synen doet Se | |
wyste(n) wal dat he v(n)t | |
faen solde dat loen sy | |
nes arb<gestr.: e>eydes vnde | |
dat se <gestr.: so> so dane(n) pastoer | |
nu(m)meer meer <a.r.R.: wed(er)> hebben | |
en solde(n) Vnde wattan | |
se secker were(n) van sy | |
ner glorificeryncge | |
nochtant bedrouede(n) | |
se em v(m)me oeren scha | |
den Mer de almechti <174va> | |
god to trostene syne | |
knechte vnde to bewi | |
sene de verdenste des | |
hilligen mannes yn | |
der vre syner verschei | |
dyncghe bewysede he | |
eyn teken synre gu | |
dertyrenheit Wante | |
gerfrid(us) de preist(er) | |
de syn n eue was vn(de) | |
na eyn bysschop <gestr.: was> | |
wort do he yn der sel | |
uer nacht was myt | |
somygen broderen | |
vp den wege ene to | |
visiterende vn(de) had | |
de noch eyne cleyne | |
weges to wanderen | |
sach he myt alle de(n) | |
de myt em weren | |
eyn groet lecht als | |
eyn vuer vor em vp | |
stigen vn(de) verluchte | |
de al de dusterny sse | |
der nacht Vn(de) by | |
dessen teke(n) v(er)sto(n)t he | |
den dot des hilligen | |
mannes vn(de) erwer- | |
dichgen vaders <174vb> | |
do vullenbrachte he myt | |
groter hastlicheit den | |
anderen deel des we | |
ges vn(de) vant dat he | |
ghestoruen was in der | |
stunde do he dat lecht | |
<gestr.: w> sach Wo karolus | |
eyne clarheit sach do | |
sunte ludger starff | |
To desser tyt karo | |
lus de keyser wo | |
nede in den pallase to | |
aken To der seluer vre(n) | |
was he dar wth gegae(n) | |
myt de(n) mester alchwy | |
nus dar he van ghe | |
leert hadde den loep | |
der sterne(n) Do he merc | |
kede na den lope der | |
sterne(n) do sach he dyt | |
selue lecht myt alle | |
den de daer yeghen | |
wordich were(n). meer | |
wante he wat dyt bete | |
kende so verwonder | |
de he em ser Da na | |
gheschach dat gerfri | |
dus sunte ludgers ne <175ra> | |
ue quam to de(n) palla | |
se Do vraghede em | |
de konynck na sunte | |
ludgers doede vn(de) do | |
he em alle dynck ver | |
tellet hade do sege | |
de he em vande(n) lech | |
te dat he gheseyn had | |
de Do em de konynck | |
ghevraget hadde de(n) | |
dach vn(de) de vre des nach | |
tes do bekande he dat | |
yn der stunde do em dat | |
lecht was gheappen | |
baert vnder versche | |
uen dat do sunte lud | |
ger de stede beschou | |
wer vn(de) leyffhebber | |
des waren lechtes | |
was vpgheuare(n) to | |
den heren Hyr v(m)me | |
ys to merckene wo | |
claer syn hillige zele | |
is ghekome(n) voer | |
dat anghesichte des | |
heren der so danen | |
claerheit na volgede <175rb> | |
wo blenckende se | |
vort gheit daer dat | |
vnbrecklike lecht | |
vn(de) de ewyge dach | |
ys Wante se ver | |
luchtede de duster | |
nysse der werld vn(de) | |
de dunckerheit der | |
nacht Se mo chte | |
do vrolyke syncge(n) | |
manck deb chore(n) | |
der encghele n dat | |
de p(ro)phete dauid | |
secht Vnde de nacht | |
ys myne verluch | |
tyncge yn my(n)nen | |
wallusten O wack | |
ken eyne(n) gloriose(n) | |
prediker dar men | |
alle tijt aff segge(n) | |
mach ouer al de | |
werld de mijt der | |
ouertredyncghe | |
des voertgancges | |
vn(de) des dodes ys | |
den hillige(n) p(ro)phe | |
ten helyas to ge | |
like(n)ne Helyas ys <175va> | |
v(m)mebeuancghen | |
myt vuer to bewy | |
sene de berny(n)cge | |
der gotlike(n) leue | |
Sunte ludger ys | |
verluchtet myt ey | |
nen lechte to ap | |
enbaren depuer | |
heyt syns herten | |
Helias wort vp | |
geuort myt eyne(n) | |
wage(n) vnde myt | |
perde(n) Su(n)te lud | |
ger stech vp myt | |
holppe der encge | |
len <gestr.: Helias> Helyas | |
wort yngeuort | |
myt der mach t | |
eyns storms Su(n) | |
te ludger wort | |
vpgeheuen van | |
der gracie(n) godes | |
v(m)me hillicheit sy | |
ner verdenste(n) he | |
lyas vntvol sy(n) | |
mantel do he vp <175vb> | |
stech Su(n)te ludger | |
leyt syn licham vp | |
der erde(n) do he ge | |
storuen was vnde | |
vorde de sele yn | |
den hemel Aldus | |
hadde sick de ver | |
scheydncge sunte | |
ludgers vnde de be | |
wysyncge syner v(er) | |
denste van gode | |
Wo syn liham to | |
monster gebracht | |
waert yn vnser | |
vrouwen kercken | |
vnde bleef dertich | |
dage vnbeulecket | |
sunder stanck | |
Syne dyscipele | |
wante se ghe | |
dechtich were(n) dat he | |
em geboden had | |
de dat se syn lycha(m) | |
to werden ynt klos | |
ter solden begraue(n) <176ra> | |
so begunden se den | |
volcke to radene dat | |
se dyt consentyre(n) sol | |
den mer dat en moch | |
te nynerley e wys | |
ghescheyn Wante | |
dat volck dat dar v(er) | |
gadderde syne hil | |
licheit vn(de) verdenste | |
bekande(n) neme(n) dat | |
seer quellyke dat me(n) | |
ene solde brencghe(n) | |
wth syne(n) stichten | |
yn eyn ander kers- | |
pel Ten leste(n) woer | |
den sy vnder em des | |
to rade dat men ene | |
solde dregen to der | |
kercken van munst(er) | |
<gestr.: da> vn(de) dar solde me(n) | |
ene vnbegraue(n) lyg | |
gen laten so lancghe | |
dat syn broder hilde | |
grijm queme de do | |
bysschop was der kerc | |
ken van rathalau- <176rb> | |
nen Dyt ghescha | |
aldus vn(de) dit licham | |
wart gebracht yn | |
de kercke(n) der hilly | |
gen <gestr.: m> moder go | |
des marien vnde | |
wort dar bewart myt | |
groter <gestr.: er> eer so lanc | |
ge dat desse vorghe | |
nomede bysschopp | |
quam Ten ersten | |
do em de bodesschap | |
qua(m) ghekomen | |
was van syns bro | |
ders dode toech he | |
hastlike to aken | |
an dat pallaes dar | |
do de keyser was | |
dar verwarff he dat | |
orleff dat men su(n) | |
te ludger yn de ste | |
de be graue(n) solde dar | |
he dat leuendich be | |
gert hadde do qua(m) | |
he by na yn den | |
dert ygeste(n) daghe | |
na synen dode to der <176va> | |
stede dar syn broder | |
lack vnbegrauen | |
Ean wonderlyck | |
dynck sal ick segge(n) | |
dat dode licham | |
dat so lancge tyt | |
gelegen hadde en | |
was nycht gesat to | |
vulene ofte to sta(n)c | |
ke meer dat was | |
gensslike heel vn(de) | |
vervullede al de | |
dar weren myt | |
guden rocke To des | |
sen myrackel qua(m) | |
dat ock dat men | |
vant na syner p(ro)phe | |
cie dat em wat blod | |
des was wth der ne | |
sen gelopen Do se | |
dit licham v(m)me ge | |
wonden hadden | |
eerwerdelyke aks | |
dat betemede vnde | |
vp gebort hadde(n) myt | |
loue vn(de) myt sancge | |
vn(de) dat wth der kerc | |
ken gedrege(n) hadde <176vb> | |
Byna do se wth der | |
porten van den vryet | |
houe geghaen were(n) | |
stotte ein de bare nicht | |
van gevalle meer va(n) | |
den wille(n) gode dat | |
meer to geloue(n) ys so | |
hartlike eyne(n) kleck | |
de sick so seer tegen | |
desse transslatien ge | |
sat hadde dat he by | |
na to der eerden ge | |
stort hadde Al dat | |
volk verwonderde | |
em vn(de) verstonden | |
dat dit ghescheyn | |
was van verdenste | |
des hilligen man | |
nes vn(de) loueden hyr | |
van gode de meer De | |
responsoria woerden | |
gesoncgen antiffen | |
vn(de) sp almen<sic> woerde(n) | |
dar gehort vn(de) dat | |
volk dat dar vergad | |
dert was to der be- <177ra> | |
genck nysse leze(n) al den | |
wech lanck Kyrieleyso(n) | |
Here verbarme dy | |
vnser vn(de) brachte(n) dat | |
licha(m) to werde(n) myt gro | |
ter hasticheit Mer wa(n)t | |
de hillige preister ge | |
bode(n) hadde do he noch | |
tant leuede dat men | |
ene nycht graue(n) en sol | |
de yn de kercke(n) make | |
den se ene eyn graff | |
in de oest syden vnde | |
grouen dar wth der | |
eerden den steen de(n) | |
wy gheseget hebbet | |
dat dat dar vor eyn | |
teken graue(n) was ald(us) | |
wort appenbaet syn | |
verdenst van der war | |
heit syner p(ro)phecien | |
Wo sunte ludger ge | |
like wert manyger | |
hande ku(n)ne van | |
hilligen vn(de) vp wat | |
dage he starff <177rb> | |
JN den yaer | |
<Worstumstellung: der gebort | |
vnses heren> | |
do men schreef achte | |
hundet vn(de) neghene | |
vp der selue(n) kalende(n) | |
van den aprile starff | |
de hillige man su(n)te lud | |
ger vn(de) vp de seste(n) ka | |
lenden van den meye | |
wart he begrauen | |
Vnde wy sollet vns | |
vele meer vervrouwe(n) | |
van synen hilligen do | |
de dan bedroue(n) Sode | |
solle wy dancke(n) dat he | |
so danen man by vn | |
sen tyde(n) verlenet he | |
uet den men de(n) eirste(n) | |
hilligen to gelike(n) mach | |
vn(de) nyne gelick nysse | |
en heuet myt den | |
mensschen de nv tor | |
tyt sijnt vn(de) de(n) navol | |
gen sollet de me(n)sche(n) | |
de noch gebore(n) sollet | |
werden Gode solle | |
wy dancke(n) dat he <177va> | |
hefft vns ene maket | |
to enen patroen va(n) | |
ene(n) pastoer Wante | |
wattan wy ghelo | |
uet alle hillyghe(n) | |
to hebbene voer | |
patrone(n) nochtant | |
watten wy des vn | |
werdich syn hoppe | |
wy dat he besonde | |
ren vns bescherme(n) | |
sal de ersten | |
vnse stede gety(m)mert | |
heft vn(de) regert Wo | |
groet syne holppe is | |
by gode betuget de | |
blijtschap des volc | |
kes de he v(m)me ere | |
bede wylle(n) v(er)hort De | |
gesontheit der kra(n)c | |
ken betuget dat ok | |
den he to holppe ko | |
met yn manyghe(n) | |
noden Hyr v(m)me | |
en wille wy ene | |
nycht beschreyen | |
als eynen doden <177vb> | |
mer wy wylt ene bid | |
den als eyne(n) de war | |
like leuet dat he vns | |
to holpe komet myt sy | |
nen gebede He en ys | |
vns nycht gestorue(n) | |
de vns so vake lijffi | |
ke ghesont maket | |
vn(de) geistlike leuen | |
dich maklet He en | |
is vns nycht vrome | |
de de vns stedelike(n) | |
bewise(n)t so vele my | |
rackele He en ys | |
vns nycht ledich de | |
vns to allen stunden | |
leert myt eersam | |
heit syner zede(n) vn(de) | |
myt exempele(n) syns | |
hilligen leuens O | |
eynen salighe(n) man | |
werdich alles loues | |
den men wal geli | |
ken mach den enc | |
gelen vnde den p(ro)phe | |
ten den apostelen <178ra> | |
den mertelere(n) den | |
confessore(n) vnde den | |
yonfferen de(n) encge | |
len mach me(n) ene | |
geliken v(m)me reynich | |
eyt willen des herte(n) | |
vn(de) beschouwy(n)cge | |
hemelscher dyncge | |
Den p(ro)pheten v(m)me | |
bekantheit to kome(n) | |
der dyncge De(n) apos | |
telen wante he dat | |
volck regeerde ende | |
predikede em Den | |
mertelere(n) v(m)me cas | |
tyencghe des vles | |
sches vnde begher | |
te mer teler to wer | |
dene Den confesso | |
ren v(m)me dat he de(n) | |
godlike(n) name(n) be- | |
lyet heuet vor den | |
konyncghe vn(de) vor | |
den volke Den yonf | |
feren v(m)me kusscheit | |
des lyues vn(de) des da(n)c <178rb> | |
ken We mach so | |
dane(n) so grote(n) ma(n) | |
eerwerdicklike denc | |
ken ofte loue(n) We en | |
solde nycht eeren sy | |
ne hillicheit We en | |
solde nycht ver won | |
dere(n) van treckijnc | |
ghe syner myracke | |
le We en solde nycht | |
verwondere(n) syner | |
oetmodicheit yn to | |
bedeckene syne wo(n) | |
derlike wercke Desse | |
dyncghe synt grott(er) | |
dan se vnse toncghe | |
wth spreken mach | |
He en behofft nycht | |
prijs vnser worde noch | |
vnse loff Wo groet | |
dat he schyyn(n)t van | |
tekenen vnder den | |
menssche(n) Wo groet | |
he glorificeert yn de(n) | |
hemele manck den | |
encgele(n) vn(de) manck de(n) | |
chore(n) der hillighen <178va> | |
<Wortumstellung: nv ynne> ys (christ)o to | |
gheuoget vnde vor | |
vns de syne knech | |
te syn vnde vor | |
de ghe(n)ne de em | |
denen byddet he | |
(christu)m de myt den | |
vader vn(de) myt den | |
hilligen geiste le | |
uet vnde regnert | |
eyn god yn ewich | |
eyt Hijr begynnet | |
de myrackele de | |
sunte ludger to sy | |
ner memorien ge | |
wercket heuet na | |
synen dode byson | |
deren to werden | |
Als de hil | |
lyge ma(n) | |
sunte lud | |
ger by sy | |
nen leuende beger | |
de to helpe(n) allen | |
menschen na den | |
dat em de godli <178vb> | |
ke gudertyrenheit | |
verlende Also en hol | |
det syne hilige verdenste | |
noch nycht vp | |
na synen dode to helpe(n) | |
den menssche(n) somy | |
ghe komet to syne gra | |
ue somyghe de dar | |
nycht kome(n). somy | |
ge komet to synen | |
graue vn(de) blyuet dar | |
by. somyghe wa(n) se we | |
der to hues syn ghe | |
komen Daer wille | |
wy van vertelle(n) dat | |
vns ghedechtich ys | |
Van eynen blyn | |
den den he sande | |
makede de syn | |
knecht hadde ge | |
wesen | |
EEn man was | |
gehete(n) ir my | |
get de hadde su(n)te | |
ludger gedeynet y(n) <179ra> | |
syner yoget Desse | |
hadde verlore(n) syn | |
gesichte drutteyn | |
yaer lanck To eyn(er) | |
nacht appenbarde em | |
sunte ludger in eyner | |
visien vn(de) nomede ene | |
by synen name(n) vnde | |
bragede em off he | |
wakede <a.o.R.: Do sprack he ya ik wake> Do segede | |
em sunte ludger Gha | |
vn(de) segge dyndonei | |
dyne(n) heren dat he | |
dy brengcghen late to | |
der kercke(n) de ick go | |
de gety(m)mert hebbe | |
to werden dar my(n) | |
lich am begraue n | |
lycht Wanneer du | |
daer ghekome(n) bist | |
so roepp an de bar(m) | |
herticheit godes by | |
mynen graue dar | |
salstu weder vn tfa- | |
en dat lecht dyner <179rb> | |
ogen Daer na als | |
em duchte rorde he | |
syn angesichte myt | |
syner hant vn(de) se | |
gede em vp dattu | |
nycht en twyuelst | |
dat yck dy weer | |
like verschennen | |
byn so salstu wette(n) | |
dat yn der stede | |
dar yck nv rore de | |
varwe van de(n) velle | |
sal vngelick wese(n) | |
den anderen Do he | |
entwackede ver | |
tellede he synen | |
here(n) al de vysien | |
vnde wysede em dat | |
teke(n) dat he em ynt | |
anghesichte ghe | |
maket hadde Eyn | |
wonderlyck dy(n)ck | |
was dyt de varwe | |
yn der stede bleef | |
vngelijck den an | |
deren velle na den <179va> | |
woerden des hillige(n) | |
man s alle de dage | |
syns leuens Do ver | |
stond syn heer van | |
den tekene(n) dat sy(n) | |
droem waer wa es | |
was vnde he myt | |
syner husfrouwen | |
wanderden to de(n) | |
cloester vn(de) nemen | |
en myt em To der | |
seluer tyt gerfrid(us) | |
sunte ludgers ne | |
ue vn(de) syn nauol- | |
ger was daer myt | |
den brodere(n) vnde | |
myt den monyke(n) | |
den vertelleden se | |
alle dyncghe de | |
em gebode(n) vnde | |
gheseget weren | |
Do hetten se irmy | |
gerus doen dat he | |
yn der tokomen | |
der nacht solde yn | |
der kercken blyue(n) <179vb> | |
Do he yn der seluer | |
nacht dar wackede | |
vn(de) bedede to ha(n)tes | |
vermyddest der ge | |
nade godes kreech | |
he vullenkome | |
weder dat lecht syn | |
re oghe(n) na de(n) worde(n) | |
des hilligen mans | |
Eyn exempel van | |
eyner gichtigen | |
vrouwen | |
IN der seluen | |
nacht by der | |
tijt dat de hane wolde | |
kreyen vor den graue | |
des hillige(n) mannes wort | |
eyne gichtyge vrouwe | |
hastelike gesont ghe | |
maket vnde ghenck | |
ghesont weder to hues | |
vnde louede gode de | |
se vermyddest syne(n) | |
knechte so hastelike <180ra> | |
hadde ghesont ghe | |
maket Van eyner</red | |
krancken vrouwe(n) | |
EEns husmans | |
huesvrouwe | |
hadde lancghe kra(n)k | |
gelegen. so dat se by | |
na myshopppede dat | |
se mochte weder | |
ghesont werden | |
To eyner nacht do | |
na groeten suchte(n)- | |
ne eyn kley ne de | |
vermodeden lede | |
weren vntslapen. | |
sach se yn eyne(n) dro | |
me eynen maan vor | |
eer staen de seghe | |
de eer Spreck myt | |
sunte ludger den bis | |
schoppe Vnde alse se | |
plach to segghene so | |
entslep se nycht swer | |
like noch en wakede | |
nycht vullenkome <180rb> | |
like. so sack se ene | |
staen ynt oeste(n) Do | |
se eem nycht to spre | |
ken en dorste. keer | |
de he v(m)me to eer | |
vn(de) sprack Jck heb | |
be geprouet dyne | |
duldicheit. hebbe | |
verdult vn(de) de he | |
re sal di gesont | |
maken Na desser | |
visien wort se so stark | |
van lyue dat de by | |
na aller droeffnys | |
se de se gelede(n) had | |
de vergat Des mor | |
gens vro stont se | |
blydelike op. vnde | |
vertelde de wyse | |
wo se was gesont | |
geworde(n) Do bene | |
dyeden den here(n) | |
oer man vn(de) eer ky(n) | |
dere vn(de) oer ghesy(n) | |
de vnde vort meer <180va> | |
plach se to sokene | |
sunte ludgers graff | |
myt danckborheit | |
Dar na wort oer ok | |
geappenbart dat | |
se vngedopet was. | |
vnde v(m)me warheit | |
desser appenbarync | |
ge so vntfenck se de | |
hillige dope Van ey | |
ner gichtiger ma | |
get | |
Eyn husman had | |
de eyn yu(n)cge | |
dochter de de gicht | |
verkrancket hadde | |
Do he ghehort had | |
dedat gheruchte | |
sunte ludgers v(m)me | |
hoppene dat syn doch | |
ter mochte gheso(n)t | |
werden brachte he | |
se to syne(m) graue | |
Do se vp den wege | |
weren do segede se | |
oeren broder de se | |
vor em hadde vp | |
den perde dat se <180vb> | |
nyne bedroffnysse | |
en vernemen yn ere(n) | |
lichame Dar na sprak | |
se Settet my dale | |
vnde latet my gae(n) | |
Do se dat ghedaen | |
hadden do stond se | |
vn(de) was ghesond yn | |
den lychame vnde | |
verblidede sick seer | |
dat se ghaen mochte | |
Do se dat sege(n) do | |
loueden se gode vn(de) | |
quemen to de(n) gra | |
ue dar se <gestr.: to> do ver- | |
telleden de myra | |
kele godes de ghe | |
scheyn were(n) yn de(n) | |
wege vn(de) bewyse | |
den dat se nyne moy | |
nysse en hadde(n) in | |
oeren lychame do se | |
gebedet hadde(n) wa(n) | |
derden se weder to | |
hues blydelike | |
Van eyne(m) mony <181ra> | |
ke de lam was ge | |
worden do he noch | |
eyn klerck was | |
EEnen mony | |
ke gheschach | |
dyt dat do he noch ey(n) | |
klerck was yn den clos | |
ter sunte ludgers Do | |
he lancghe hadde | |
kranck gewese(n) ver | |
kru(m)pen em de zen | |
nen de kn<gestr.: s>eschyne | |
wort em krum vn(de) de | |
schene genck em syt | |
ten by den hup vn(de) | |
do he ghesont wort | |
yn den lichame blef | |
em nochtant syn bee(n) | |
krum sitte(n) So ghenk | |
he lancge tyt by eme | |
staue Do syn vader | |
de do eyn monynck | |
was begaen to denc | |
kene ofte men em | |
gicht helpen mochte | |
myt arcedye dat em | |
syn been weder recht <181rb> | |
worde Do appenbar | |
de dessen klecke | |
in eynre vysie(n) sunte | |
ludger in ens pres | |
ters ghewande en(de) | |
hadde eyne krone(n) | |
vp synen houede vn(de) | |
segede em Su daer | |
to dattu dy nycht | |
arcedyen en latest | |
wante dat en sal | |
dy nycht bate(n) Voert | |
beryspede he ene | |
hartlike v(m)me syne | |
lichtuerdicheit vn(de) | |
vmme syne kyndes | |
scheit vn(de) also voer | |
he weder hen Des | |
morgens vro ver | |
telde he wat he ge | |
seyn hadde Des sel | |
uen dages do de | |
vesper vte was vn(de) | |
he was gegaen y(n)t | |
seken hues daer em | |
des selue(n) nachtes <181va> | |
sunte ludger versche | |
nen was yn eyner | |
<gestr.: stede> vysien storte | |
he hastliken to der | |
erden byn den bro | |
dere(n) de dar were(n) | |
vn(de) syn been vnde | |
syne sche(n)<gestr.: Schaft>ne recke | |
de em wt sunder | |
droffnysse vn(de) de ze(n) | |
nen yn den he sne(n) | |
krackeden em ofte | |
m en droge spycker | |
to breke vn(de) stond | |
vp vnde was ghe | |
sond vn(de) vernam | |
nyne pyne meer | |
van der cranckheit | |
Do louede he myt | |
ten broderen go | |
de Daer na so bet | |
terde he syn leue(n)t | |
na den gebode des | |
hillige(n) ma(n)s Van | |
eyner blynder | |
maget <181vb> | |
Eyne maget | |
hadde twelf | |
mant verlore(n) dat | |
ghesichte oere oge(n) | |
Do oer vader vn(de) | |
er moder hadden | |
gehort wo groete | |
dyncge dat vnse her | |
god werckede to tros | |
te der krancke(n) ver | |
myddest su(n)te ludger | |
brachte(n) se de maget | |
to desser vorgheschre | |
ue(n) kercke(n) Daer | |
bleuen se de nacht | |
in der kerkce(n) in oere(n) | |
gebede my der ma | |
get voer sunte lud | |
gers graue Des | |
morgens vro seghe | |
de de maghet dat | |
se wal sege oer ey- | |
genen hande vn(de) alle(n) | |
telen ouermyddest | |
de genade godes | |
krech se oer gesichte <182ra> | |
weder vnde eer se | |
weder to hues qua(m) | |
sach se klarlike En | |
de behel<gestr.: p>t oer sune | |
al de dage oers le | |
uendes Van enyer | |
besetten maget | |
Eyn ander ma | |
get de be- | |
setten was va(n) eyne(n) | |
stu(m)men bose(n) geis | |
te wort to desser vor | |
genomeder kerc | |
ken begracht So | |
vro als se daer was | |
in gegaen vloe de | |
vnreyne geist va(n) | |
oer vn(de) de maget | |
de stum was de | |
sprack do Do vra | |
gede se oerer mo | |
der wo se daer ge | |
kome(n) were(n) vn(de) se | |
gede oer huncger <182rb> | |
de Do oer vertelt | |
hadde de moder | |
oer kranchheyt | |
vn(de) oer barm<gestr.: b>e | |
like quelly(n)cge vel | |
se dale vor dar graf | |
vn(de) danckede go | |
de oere(n) ghesunt | |
maker de se ver | |
myddest syne n | |
knecht verlozet | |
hadde van so wre | |
der moynysse vn(de) | |
do se vntfancge(n) | |
hadde <gestr.: [...]> peny[tencie] | |
voer er sunde ge(n)k | |
se gesunt weder | |
to hues Van ey | |
nen ver gichtyn | |
gen menssche(n) ofte | |
yuncghelyncge<gestr.: ß> | |
Eyn yuncghe | |
lynck was de(n) | |
de gycht also ver | |
krancket hadde dat <182va> | |
he lancghe tijt to bed | |
de lach vnmechtich | |
al syner lede Syn | |
luchter been verla | |
mede em so dat em | |
de schenne genck | |
sytten by de hupp | |
syn vorder arm wort | |
em krum vn(de) dorre | |
vn(de) was onmech- | |
tich al syner ande(re)n | |
leden als wy ghe | |
seget hebben Vn(de) | |
v(m)m groester pyne | |
willen plach he to | |
genene eyn yamer | |
lick geluyt Do he | |
dat lancge gelede(n) | |
hadde to eyner tyt | |
segede he syner sus | |
ter de groet me | |
delyden myt em | |
hadde Jck hebbe | |
gehort van su(n)te | |
ludger wo vnse | |
here god v(er)myddest | |
em ghesuntheit | |
gyft den krancke(n) <182vb> | |
yn der stede dar syn | |
licham begraue(n) licht | |
Laet my hyr en bu | |
ten dragen vn(de) leg | |
gen my tegen den | |
wech de to der stede | |
leydet dat yck my | |
em loue to denene. | |
ijsset dat my god | |
gesontheit gyfft om | |
sijnre verdenste wil | |
len Do dit gheschey(n) | |
was to hantes yn | |
der nacht ver myd | |
dest der godliken | |
genaden verleyt | |
ene al de droffnys | |
se. vn(de) was mechtich | |
al syner lede behalue(n) | |
dat eyne been blef | |
em lam Do he gode | |
vnde su(n)te ludger | |
bedancket hadde | |
bat he synen here(n) | |
dat he ene wolde <183ra> | |
brencgen late(n) to su(n) | |
te ludgers graue | |
Syn here en rich tede | |
des nycht meer wa(n)t | |
em de noet dwanck | |
so genck he by ene(n) | |
staue to den graue | |
Do he dar vijff nacht | |
ghewesen hadde an | |
stont de hochtyt su(n) | |
te ludgers Do he v(n)t | |
slapen was yn den | |
portike vor der kerc | |
ken dar sunte lud | |
gers licham begraue(n) | |
licht appenbarde he | |
em yn eyne(n) visien | |
myt eyner groten | |
claerheit vn(de) myt kler | |
ken Do rorde he sy | |
ne lede vn(de) do voer he | |
weder hen vn(de) leyt ene | |
slapen Do he mette(n) | |
luden hoerde sto(n)t he | |
up ghesont vn(de) leyt | |
synen staff liggen vn(de) | |
genck yn de kercke(n) <183rb> | |
myt den anderen | |
vrolick vn(de) gesont | |
Do he syn ghebet | |
ghesproken hadde | |
vn(de) vertellet hadde | |
de wyse wo he was | |
ghesont gheworde(n) | |
genck he weder | |
van daer vn(de) leyt | |
yn der stede dar he | |
was ghesont ghewor | |
den syne(n) staff vor | |
eyn teke(n) der got | |
liken artzedeye Dar | |
na en vergat he | |
nycht syner ghelof | |
te he coffte syck | |
vry van synen wert | |
like(n) here(n) vnde | |
vervullede de ge | |
loffte synes denstes | |
Van eyner blyn | |
der vrouwen | |
Eyne blynde | |
vrouwe vt sas | |
sen wort gebracht | |
to desser kercken <183va> | |
Do men mysse dede | |
by sunte ludgers gra | |
ue in der vre do me(n) | |
dat ewangeliu(m) las | |
wort se seynde vn(de) do se | |
gode gedancket had | |
de wanderde se we | |
der ghesunt to hues | |
Van eyne(n) yungely(n)c | |
ghe de besette(n) was | |
Eyn yungely(n)ck | |
was yn vresla(n)t | |
besetten van eynen | |
stu(m)men bosen geiste | |
den syn vader brach | |
te to vele(n) kercken | |
vn(de) en wort nochta(n)t | |
nycht verloset Te(n) les | |
ten van yngenync | |
ge godes brachte en sy(n) | |
vader ouer lancghen | |
wech to su(n)te ludgers | |
kercke(n) vn(de) bleef des | |
nachtes by de(n) graue | |
yn syne(n) gebede myt | |
synen sonne de no ch | |
synne noch ste(m)me <183vb> | |
en hadde Dar wort | |
te hantes van der | |
barmherticheit go | |
des de bose geist wth | |
den knechte geyaget | |
vn(de) he krech weder | |
gesontheit syner | |
sprake vn(de) syner sy(n)ne | |
Ene nabersche | |
desses mannes | |
de gichtich was wort | |
to desser kercke(n) bracht | |
Desse wort dar ghery(n)c | |
ghe genslike ghesont y(n) | |
oeren lychame vn(de) wan | |
derde weder to hues | |
vn(de) danckede gode de | |
er lycham dat genslike | |
vnmachtich was ver | |
mydde st syne(n) knechte | |
so hastlike hadde ghe | |
sont ghemaket Eyn | |
exempel | |
Eyn hus | |
man hadde ene(n) | |
sonne de blynt was | |
Desse wort to velen | |
hilligen steden gebracht | |
vn(de) verkrech nochta(n)t <184ra> | |
nyne ghesontheyt | |
Ten leste(n) van ynge | |
uyncghe godes qua(m) | |
sunte ludgers ghe | |
ruchte vor des kyn | |
des oldere(n) Do nemen | |
se to hantes oer ky(n)t | |
vn(de) satten dat tege(n) | |
den wech de leydet | |
to der kercken dar sy(n) | |
licham rustet vn(de) se | |
loueden se wolde(n) dat | |
kynd dar brenge(n) | |
myt offer Do se dit | |
gelouet hadden vnde | |
weren weder ynt hues | |
gegaen to hand dodro | |
gede dat kynd sy(n) rech | |
ter oge vnde sach dar | |
mede He drogede | |
dat ander oghe vn(de) | |
sach dar ok mede | |
Do reyp dat kynd | |
myt blytschappen | |
dattet klarlike(n) sey(n) | |
konde Do verblide | |
den em de oldere(n) vn(de) | |
ghesynde vn(de) bene <184rb> | |
dieden gode van | |
desser verluchtync | |
ge desses kyndes Dar | |
na brachten se dyt | |
ky nd to desser vor | |
ghenomdedet kerc | |
ken vn(de) myt vro | |
licheit bewiseden | |
se dat dyt ky(n)t ny | |
ne tekene der bly(n)t | |
heit en hadde yn | |
syne(n) ogen | |
Van eyner gich | |
tigen vrouwen | |
Eyne maget | |
de van lanc | |
ger kranckheyt | |
vnde van steden | |
ly dene eres lyues | |
was gichtich ghe | |
worden wort to der | |
kercke(n) ghebracht | |
Desse maget plach | |
ok stedelike er | |
houet to drucke(n) | |
myt ere(n) arme(n) | |
Wante se hadde <184va> | |
so grote dro ffnys | |
se yn eren houede | |
dat men wth ere(n) | |
oren plach to hore(n) | |
eyn gheluyt als | |
eyne wyspely ncge | |
Do se was yn der | |
trucht de do noch | |
nycht reyde en | |
was to den voeten | |
sunte ludgers gra | |
ue v(m)me to bydde | |
ne gode vor ere | |
ghesontheit to ha(n) | |
tes stont se vp | |
van der genade | |
godes vn(de) was ge | |
sont van al erer | |
kranckheit des | |
lichames Do loue | |
de se gode vn(de) wa(n) | |
derde starck wed(er) | |
to hues Van ey | |
nen doue(n) manne | |
Eyn man was | |
doff ghewor <184va> | |
den vme eyner be | |
koryncghe willen | |
so dat he myt alle(n) | |
nycht en horde | |
Desse wort ghebrucht | |
to sunte ludgers gra | |
ue Des nachte s | |
do men mettene | |
ludde woret eme hast | |
like syn hoeren we | |
der gegeue(n) vnde | |
geoppent verblyde(n) | |
de segede he dat he | |
horde de klocken lude(n) | |
vn(de) de monyke syncge(n) | |
Do he allentele(n) syn | |
hoeren hadde weder | |
ghekregen wander | |
de he to hues vn(de) loue | |
de gode Wo eyne co | |
lumpne des lechtes | |
plach to schynen dat | |
he begrauen was | |
Eyne colu(m)pne eyne<Nachtrag: s> | |
lechtes plach vn | |
der wilen des nachte<Nachtrag: s> | |
to schyne(n) vn(de) to bedec | |
kene de kercke n <185ra> | |
dar sunte ludgers graf | |
ghelege ys vn(de) rorde | |
hen an den hemel so | |
dat men clarlike se | |
dar en bute(n) seyn | |
mochte Ock plege(n) | |
dar de klocken to lu | |
den sunder me(n)sche(n) | |
hande meer dyt werc | |
kede de godlike mo | |
gentheit | |
EEyn blijnt me(n) | |
sche wort to | |
sunte ludgers graff | |
gebracht Do he dar | |
sick neder hadde ge | |
lacht vn(de) gebedet had | |
de to hantes wort he | |
weder seynde | |
Ener vrouwe(n) vor | |
der arm om kra(n)c | |
heyt willen was he | |
oer gheworde(n) dat se | |
des nycht boge(n) en | |
konde vnde de hant | |
was also gekru(m)met | |
dat er de negele hart | |
like druckede(n) dat ha(n)t | |
blat Do se dat lanc <185rb> | |
ge geleden hadde | |
hoerde se va(n) sunte lud | |
gers gheruchte Do | |
se vp den weghe was | |
vnde wolde wanderen | |
so syne(n) graue eer se | |
dar qua(m) gaff oer god | |
desuntheit des licha | |
mes v(m)me su(n)te lud | |
gers verdenste En | |
de qua(m) do ghesont | |
to den graue myt | |
oere(n) offer vn(de) loue | |
de gode en(de) wander | |
de ghesont weder | |
to hues Wo de bo[se] | |
geist wort geseyn | |
yn der kercken | |
to werden | |
Do de koster | |
van der kerc | |
ken vertellede dat | |
to eyner tijt des aue(n) | |
des do he solde ver | |
bette(re)n dat lecht | |
dat dar stedelike(n) | |
plach yn der kerc | |
ken to bernene <185va> | |
yn eyne(n) orde van der | |
kercken dar en by(n) | |
nen syn bedde stont | |
sach he staen de(n) du | |
uel vn(de) swart vnde | |
lelyck Do ene des | |
se monyck sach te | |
kende he em myt | |
den teken des hil | |
ligen cruces vnde | |
als he ene sach la(n)c | |
ge an vnuerueert | |
als he secht Do de | |
bose geist sach dat | |
de monyck vnuer | |
uert bleef make | |
de he so groet ge | |
luyt dat em duch | |
te dat de wande | |
van der kercke(n) | |
vn(de) syn bedde wor | |
den to stucke(n) ge | |
brocke(n) Do reyp de | |
monyck helpp su(n)te | |
ludger Do he den | |
namen des hilli | |
gen m a(n)nes ange | |
ropen vn(de) geno <185vb> | |
met hadde to han | |
tes wort de duuel | |
gebonde(n) vn(de) getoge(n) | |
yn de westen syd vn(de) | |
myt wat gew el | |
de dat he getoge(n) | |
wort bewysede dat | |
ghere(n) vn(de) dat y a | |
merlike gheluyd | |
dat he makede De | |
monyck vant dar | |
nochtant dat lecht | |
dat he dar ghelate(n) | |
hadde syn bedde vn(de) | |
al dat ty(m)mer was | |
vntebrocke(n) vn(de) hor | |
de nochtant den du | |
uel ghere(n) yn der | |
westen sijd Van ey | |
ner krancken vrou | |
wen | |
Eyne vrouwe | |
was lancge kra(n)k | |
vn de vnmechtich | |
oerer lede vn(de) lach | |
to bedde hyr plach | |
se barmlyke v(m)me <186ra> | |
to suchtene Desse | |
vrouwe wort to su(n) | |
te ludgers graff ge | |
bracht vn(de) krech dar | |
hastlike vander ge | |
nade godes gesont | |
heit oerer ledde vn(de) | |
louede gode vnde | |
wander vrolick we | |
der to hues | |
Van eyne(n) yuncge | |
lyncghe de doet sloch | |
synen broder | |
Dat gheschach | |
dat van yn ge | |
uyncghe des bosen | |
geistes dat eyn yu(n)c | |
gelynck doet sloch | |
synen broder Hyr v(m) | |
me leyt ene de bis | |
schop gheyselen vn(de) | |
warop ene yn eyne(n) | |
kerckener dar lach | |
he eyn yaer la(n)ck | |
ynne Dar na leyt | |
he ene smeden yse <186rb> | |
ren bande v(m)me sy | |
ne <gestr.: hande> arme | |
vn(de) mydden v(m)me | |
dat lijff vn(de) satte | |
em sware vestene | |
vn(de) sonder scho vn(de) | |
sonder lynene kle | |
der sande he ene | |
yn ellendich eyt | |
Jn den verrden | |
yaer synre ellen | |
dicheit vol em aff | |
vor su(n)te Gertru | |
dis graue de yse | |
ren hande van de(n) | |
luchteren ar me | |
Eyn yaer <a.r.R.: dar [...] to rome | |
yn su(n)te Peters | |
krucht vel em aff | |
de band van den | |
lyue Dar na qua(m) | |
he weder to rome | |
vnde veel dar yn | |
eyne grote kranc | |
heit Do me(n) al | |
myshoppet had | |
de van synen leue(n) <186va> | |
do appenbarde em | |
eyn yn eynre visie(n) | |
yn der ghedaente | |
eynes presters vn(de) | |
segede em Stant | |
vp vn(de) ga hen to | |
den graue sunte | |
ludgers de dar | |
was eyn bysschop | |
der sassen vn(de) der vre | |
sen vn(de) dat salstu | |
van der barmher | |
ticheit godes v(m)me | |
syne verdeynte wil | |
len gesontheit v(er) | |
kry ge(n) Do desse | |
visie gheschey(n) was | |
to hantes was he | |
verloset van syn(er) | |
kranckeit mer | |
de yseren bant | |
druckede nochta(n)t | |
starcklike syne(n) | |
vorderen arm | |
als he to voren | |
dede Wante dat | |
vleesch vn(de) senne(n) <186vb> | |
weren vertert vn(de) | |
dat arm been was | |
so harde gedrucket | |
mytten bande(n) dat | |
alle de vyncgere va(n) | |
der vorderen hant | |
weren verku(m)pen | |
vnde verlamet be | |
haluen den du(m)men | |
vn(de) den vyncger dar | |
naest by Desse vor | |
ghenomede yonc | |
gelynck was vnghe | |
uallich vn(de) to ockync | |
ge synre pyne was | |
em dat vleyssch vn(de) | |
de bene ghewasse(n) | |
vnder de tijt dat he | |
dat he desse yseren | |
bande droch Do he | |
des morgens syne(n) | |
drom vertellet had | |
de weren dar vele | |
m enschen ro rome(n) | |
de sunte ludger ghe | |
seen hadden yn den | |
lychame vnde be | |
kanden syne gude(n) <187ra> | |
wercke Do se desse(n) | |
yoncghelyncghe de(n) | |
wech daer he wan | |
deren solde vn(de) de | |
stede des erwerdi | |
ghen graues ghe | |
wiset hadde(n) wan | |
derde he lancghe | |
wech en(de) qua(m) to su(n) | |
te ludgers graue | |
Do he vp eyne(n) son | |
dage nacht stont | |
by den graue vn | |
der der mettene | |
de band de em | |
sat <gestr.: vp> vm den vor | |
dere(n) arm spra(n)ck ver | |
van em van der | |
macht godes Van | |
eynen knechte de | |
besetten was | |
DAt hadde eyn | |
huesman eyne(n) | |
sonne den de bose | |
geist besette(n) hadde <187rb> | |
vn(de) also plach to | |
moyene dat se mys | |
hoppeden va(n) syne(n) | |
leuende Dit ghe | |
boet des knechte<Nachtrag: s> | |
moder oere her | |
sch appes vrouwe(n) | |
De vrouw e gebot | |
oer weder Jsset dat | |
<gestr.: sj> dyn zonne noch | |
leuet laet ene hast | |
like dreghe(n) vnde | |
sette ene teghen | |
den wech de dar | |
leydet to der kerc | |
ke(n) dar su(n)te ludger | |
begraue(n) lycht vn(de) | |
loue dattu ene wil | |
lest brencghe(n) to sy | |
ne(n) graue Jck ge | |
loue dat ene god | |
sal ghesond make(n) | |
v(m)me sunte ludgers | |
verdenste Do de mo- <187va> | |
de<ü.d.Z.: r> gheloffte hadde | |
gedaen voer oeren | |
sonne na den ghe | |
bode oerer vrouwe(n) | |
to hantes yn der sel | |
uen stede vnde yn | |
der seluen stunde | |
wort de duuel wth | |
em ghenslike ghe | |
sont Dar na als de | |
moder ghelouet | |
hadde brachten se | |
oeren sonne gheso(n)t | |
to den graue su(n)te | |
ludgers vn(de) wan | |
derde ghesont we | |
der to hues vn(de) va(n) | |
der genade godes | |
bleff he yn der | |
ghesontheit de he | |
vntfancge(n) hadde | |
Eyn myrackel | |
dar sunte ludger | |
mede bewysede | |
dat men synen | |
dach vyren salde <187vb> | |
Eyn man ghehei | |
ten gwydo had | |
de grote leue to su(n) | |
te ludger vn(de) gro | |
te wer dicheit to vn | |
ser stede Hir vmme | |
plach he alle yaer | |
to kome(n) to vnser | |
stede vnde helt dar | |
ghedechtnysse des | |
hillighen ma(n)nes | |
vnde bleff en wyle | |
tydes myt vnsen | |
broderen Vn(de) vp dat | |
he vns nycht en | |
beswarde wante | |
hevake qua(m) so sa(n) | |
de he to vorne volk | |
myt korne de em vn(de) | |
de myt em queme(n) be | |
redde(n) de em noet | |
was To eyner tyt | |
do he aldus ghedae(n) | |
hadde na synre ghe | |
wonte vnde su(n)te lud | |
gers dach was ansta | |
ende vn(de) wante dyt <188ra> | |
was yn de(n) ersten | |
yaer als he gestor | |
uen was so en vyr | |
de men nycht syne | |
hilligen hochtit To | |
dessen seluen daghe | |
dat volk dat he to | |
voren ghesant had | |
de wolde beer brou | |
wen meer dat holt | |
dat se ynt vur le | |
gheden brande hast | |
liken vn(de) was ver | |
brnat yn eyne(m) oge(n) | |
blycke ghelijck ofte | |
dat stro ghewesen | |
hadde Se leghede(n) | |
dat eyne holt ynt | |
vuer na den ande | |
ren vn(de) alle en moch | |
te dat nycht lanc | |
ge duren in den | |
vure Hy na was | |
dat dat se sege(n) dat | |
se to vergheues ar | |
beyde(n) vnde wolde(n) <188rb> | |
sick des werckes | |
begheue(n) doch so | |
wachteden se so | |
lancghe dattet molt | |
ghesode(n) was vnde | |
dat ment yn and(er) vate | |
vette doen solde Do | |
dat se veer gheko | |
men was dattet y(n) | |
yn ander vate ge | |
daen was vn(de) me(n) | |
solde water vp gei | |
ten ten erste(n) en | |
wolde dat nycht | |
lope(n) Dar na gotte(n) | |
se dat water dar | |
vp nycht mytter | |
hant als me(n) plecht | |
mer myt emmere(n) | |
Do began dat ey(n) | |
luttick to drupene | |
Mer dat selue dat | |
vergaddert wert | |
was bytter van | |
smake vn(de) wort | |
wth gegotte(n) wa(n)te | |
<188va> | |
<189ra> | |
<189va> | |
velen exempele | |
de he achter ghela | |
ten hefft de(n) gen | |
nen de na em kome(n) | |
sollet vn(de) ock de my | |
rackele de god vor | |
synen dode vn(de) na | |
synen dode vp ve | |
le steden vn(de) byson | |
deren to werde(n) | |
vermyddest em ge | |
wercket hefft Nv | |
wille wy vertelle(n) | |
als wy waerlikest | |
konnet wa(n)ne er vn(de) | |
wo he hefft anghe | |
seyn vn(de) verluchtet | |
monster synes bis | |
doms stoel myt ve | |
le myrackele n | |
Ende vp dat dit | |
vullenkomeliker | |
sy so wille wy | |
vertellen de yn vor | |
tyden ghescheyn | |
syn to vnser tyt <189vb> | |
to de vns va(n) waer | |
afftighen luden ghe | |
seget syn De bys | |
schop burchhardus | |
do he wolde verbre | |
den de stad va(n) mon | |
ster vn(de) maken dar | |
meer kerspele yn | |
ne koffte he eyne | |
hoffstede vn(de) gaff | |
se daer to dat men | |
dar solde su(n)te ludger | |
eyne kercken ty(m)me | |
ren Dar na ghescha | |
twy styncge vnder de(n) | |
doem here(n) vn(de) <ü.d.Z.: de> ryke | |
so dat nycht alleyne | |
de caritate wat wt | |
ghedaen in oerer | |
wortele(n) meer ock de | |
capelle de sunte lud | |
ger hadde in derstad | |
wort vnder bysschop | |
diderijcke verbra(n)t <a.l.R.: De (18) bisschop | |
vn(de) dar na barme(n)t | |
like v(er)gette(n) | |
Ock heer helmwort | |
<a.u.R.: Desse bisschop dyrick v(e)r wy(n)c | |
seborch wort v(er)dreue(n) va(n) de(n) ka | |
nonyke(n) vn(de) va(n) den borg(er)n vn(de) wort | |
myt macht wed(er) y(n)gebracht va(n) lther | |
ri(us) de(n) hertoge(n) va(n) sasse(n) vn(de) v(er)bra(n)d | |
[...] stat [...] mo(n)st(er) dit stet y(n) der Cro[...]> <190ra> | |
ey(n) Canonyck va(n) den | |
ouersten dome had | |
de versad de hofstede | |
de em bysschop burch | |
hard beuolen had | |
de vn(de) hadde oer | |
nycht geloset Vn(de) | |
aldus by vnser tyd | |
was de hofft stede va(n) | |
erffnysse ghekome(n) | |
to eynen borgher | |
hijnryck ghenomet | |
De mede borgher | |
desses mannes va(n) | |
ynghenycghe des | |
hillighen geistes als | |
wy gheloue(n) vertel | |
leden bysschop lo de | |
wych dattet weer | |
v(m)me desse stede als | |
wy nv gheseghet | |
hebben vnde bede(n) | |
em dat he eme hel | |
pen wolde dat se | |
mochten vp <ü.d.Z.: der> stede | |
offte vp ene andere <190rb> | |
sunte ludger eyne | |
kercken ty(m)mere(n) | |
Meer wante he va(n) | |
synen yuncghen | |
yaren seer bereyd | |
was totte(n) wercke(n) | |
der myldicheit vn(de) | |
der barmhertich | |
eyt so losede he des | |
se hoefft stede vn(de) | |
wesselde daer ene | |
ander stede mede | |
de better was vn(de) | |
beet gh eleghen | |
na oer en willen | |
vn(D) gaff se em ou(er) | |
gudensdages to | |
passchen We solde | |
nycht loue(n) de gu | |
dertyrenheit go | |
des We solde so da | |
nen vader nycht | |
bewysen schuldighe | |
eer vn(de) deenst wa(n)t | |
em god by synen | |
tyden ghegeuen <190va> | |
heuet so dane ghaue | |
der ghenade(n) Eyn e | |
maent was nouwe | |
verghancgen em en | |
were eyne schone ca | |
pelle ghety(m)mert va(n) | |
holte vn(de) de verde(n)ste | |
des hillige(n) co(n)fessors | |
schennen clarlike Wa(n) | |
te des auende dame(n) | |
des andere(n) dages | |
den kerckhoff vn(de) | |
dat altaer wyghen | |
solde van ghebode | |
des bysschoppes wort | |
daer eyn cruce ghe | |
bracht vn(de) yn den | |
cruce was hilleghe | |
doem van su(n)te lud | |
ger Do dat gheruch | |
te van den cruce | |
was <a.l.R.: wat> wthghekomen | |
eyne borghersche ge | |
heite(n) helemburch of- | |
ferde em myt grot(er) | |
oetmodicheit wyrok | |
vn(de) kersen vn(de) do se | |
nochtant nouwe eer | |
gebeth hadde ghe <190vb> | |
sproken wort verlo | |
set van den houet seer | |
dat se vijff wecke swar | |
like ghelede(n) hadde | |
vn(de) genck vrolike we | |
der to hues Vnde hyr | |
van hadde oer ghesy(n) | |
de grote blydesschapp | |
vn(de) vele menssche(n) ynder | |
stad hadde(n) gude(n) hop | |
pene van tokomen | |
der hulpe wante se ve | |
le to vorne van den | |
cruce gehort hadde(n) | |
Do dit cruce stont to | |
eletheuel vngheach | |
tet in eyne(m) spyker | |
do al de huse daer ver | |
branden bleef allene | |
de spiker mydde(n) yn | |
den vuer wonderlike | |
onuerbrand Vnde de | |
man des spikers gaf | |
dyt to der gotlike(n) mo | |
gentheit godes vnde | |
hyr v(m)me ty(m)merde he | |
den crucwe enye scho | |
ne cameren ynt en <191ra> | |
de van syne(n) huse vn(de) | |
bewisede em erwerdich | |
eyt so vele als he ver | |
mochte Dat volk dat | |
dar vm melanck wo(n) | |
nede offerden em | |
wante se verkrege(n) | |
holppe yn oeren ly(n)de<sic> | |
ns wante se reype(n) | |
dat cruce vn(de) su(n)te lud | |
ger Also dat me(n) plach | |
to somyghe(n) tijde(n) wy | |
rock to bernene vor | |
den cruce des nachtes ene | |
kerse Jn vreesland to | |
morsaten was ey(n) ma(n) | |
de hadde ene(n) enyge(n) | |
sonne. de hadde ver | |
werue ofte vaker al | |
le dage dat vallende | |
ouel De vader wante | |
he sick hijr v(m)me be | |
drouede sach he yn de(n) | |
slape wo dat by der | |
emeze stonde eyn cru | |
ce dat he synen so(n)ne | |
vor wegen solde Des <191rb> | |
morgens vro wan | |
derde he bede<gestr.; w> uart | |
myt syne(n) sonne vn(de) | |
myt eluen me(n)sche(n) | |
dar tho vn(de) do he to | |
reyne ghekomen | |
was wort em ghesecht | |
dar dat cruce stond | |
Do dat kynt ynt hues | |
gegaen was dar dat | |
cruce stond. do vol | |
dat yn syne cranck | |
heit vn(de) welterde em | |
vp der erden oftet | |
sterue(n) solde O hillige(n) | |
verdenst des hilli | |
gen confessore Do | |
dat kynd ghewege(n) | |
was myt golde myt | |
syluer vn(de) myt ma- | |
nyger hante spisen | |
voer den cruce do | |
was dat genslike ge | |
sont gheworden Do | |
dit geruchte wth ge | |
komen was wort | |
dat cruce to monst(er) | |
gebracht vn(de) dar wort | |
groet lo epp Mer so- <191va> | |
myghe betrachtede(n) | |
de worde de su(n)te Joha(n)s | |
secht Alre leueste(n) wilt | |
nycht allen geisten | |
gelouen meer prouet | |
de geiste ofte se van | |
gode synd Desse rey | |
den den bysschope dat | |
he solde laten beseyn | |
war yn den cruce wer | |
Do de dach ghekome(n) | |
was dat men dit besey(n) | |
solde bewysede god dar | |
syne genade vnde alle | |
twyuelyncghe wort | |
dar aff genome(n) van | |
sekerheit der myrac | |
kele Van eyne(n) knech | |
te de eyn seer been had | |
de TO monster was | |
eyn knecht de | |
hadde eyn seer been | |
vn(de) genck by tween | |
staue(n) Desse knecht | |
sach dre nachte<gestr.: s> by | |
een yn deir slape dat | |
eyn grau olt maen | |
quam to em vn(de) toch <191vb> | |
em dat been aff vnde | |
genck weder hen dat | |
he nycht en wyste | |
waer he bleff hir aff | |
was he veruert vnde | |
al em duchte so swe | |
tede he van banycheit | |
vn(de) quam yn eyne swy | |
melyncghe ten leste(n) | |
verhalde he sick vnde | |
began to ropene so | |
lude dat <gestr.: he> de by | |
em slepen worden vnt | |
wakene Do he des | |
derden nachtes also | |
reyp do was daer ey(n) | |
de ene groefflike be | |
straffede dat he sick | |
also yn den slape had | |
de Do ver telede he | |
em syne vysien vn(de) | |
do he de gehort had | |
de reet he em dat | |
he des morgens vro | |
gencghe to sunte | |
ludgers kercken <192ra> | |
vnde bede em om hul | |
pe Do he vor de(n) cru | |
ce nycht lancge yn | |
syne n gebede gelege(n) | |
hadde began he to | |
swetene vn(de) om py | |
ne de em qua(m) yn al | |
syne lede qua(m) he yn | |
beswymelyncghe Do | |
heto em selue(n) quam | |
began he to ropene | |
War v(m)me brecke gy | |
my dat been Do a(n)t | |
worde(n) se em se en had | |
den syner nycht ge | |
rort vn(de) vermande(n) | |
ene dat he duldich | |
were vn(de) anreype | |
gode vn(de) su(n)te ludger | |
vn(de) do he dat gedaen | |
hadde stont he ghe | |
sont vp vn(de) droch | |
v(m)me den kerckhoff | |
dar cruce vn(de) loue | |
de gode vn(de) su(n)te lud | |
ger so vele als he v(er) | |
mochte Eyn ander | |
Exempel va(n) su(n)(te) lud | |
ger <192rb> | |
EEn arm vrou | |
weken wonde | |
dar de was vp <gestr.: ere(n)> | |
eyne(n) hilligen dach | |
gegaen ynt kers | |
pel to van ouerwa | |
ter vn(de) hale(n) beer | |
vn(de) leyt eyn yarich | |
kynt to hues Do | |
se lancge bleff vn(de) | |
de kynde de dat | |
hues warede(n) we | |
ren wthgegaen | |
dat kynd yn der | |
wegen krop so la(n)c | |
ge dattet yn den | |
putte vel Do de mo | |
der weder to hues | |
qua(m) sochte se dat ky(n)t | |
vnde so se dat nicht | |
en va(n)t sochte se dat | |
to erer naberhues | |
Do anworde(n) se | |
dat se des nycht | |
en wysten noch | |
gheseen en had | |
den. do leep se wed(er) <192va> | |
to hues vn(de) vant dat | |
kynt yn de(n) putte | |
Do se dat kynt wtte(n) | |
putte ghetoge(n) had | |
de welter den dat | |
de vrouwe(n) vp der | |
taffelen vn(de) was ge | |
storue(n) De moder | |
was veruert yn de(n) | |
geiste vn(de) reyp al | |
schreynende vnde | |
ander vrouwe(n) myt | |
er Heer su(n)te Egi | |
dus her su(n)te Ni | |
colaus heer su(n)te lud | |
ger doet yuwe ge | |
nade myt desse(n) | |
kynde Do se aldus | |
gebeden hadden | |
ofte su(n)te ludger | |
nycht verstaen | |
en solde leyp den | |
kynde dat water | |
wth den mu(n)de | |
dar na de melck | |
de dat ghesoge(n) | |
hadde Ende va(n) <192vb> | |
der ghenade go | |
des begant sick to | |
wegghene vn(de) was | |
wed(er) leue(n)dich | |
Eyn Exempel | |
To telgeth wo(n) | |
nede eyn ar | |
me vrouwe de va(n) | |
groter droffnysse | |
der oghe(n) nycht en | |
sach noch en konde | |
nycht verdreghe(n) | |
de lucht des dages | |
Hyr v(m)me moste se | |
alletyt eyne(n) dock | |
dregen vor de oghe(n) | |
Do se gehort had | |
de de myrackele | |
de god werckede | |
to monster vermyd | |
dest verdenste sun | |
te ludgers Do loue | |
de se em er offer to | |
brencghene wert | |
dat se weder moch | |
te seynde werden | |
ofte wer dat eer <193ra> | |
vphelde So en helt | |
se nycht vp dach vn(de) | |
nacht ene to bidde | |
ne ofte men ene myt | |
bidden dwyncghen | |
mochte Do anston | |
den de bedel dage | |
vn(de) dat volck van | |
den dorpe ge(n)ck den | |
hillige(n) vnde reliquie(n) | |
van monster to ge | |
mote Do genck se | |
mede eyn deel we | |
ges bute(n) dat dorpp | |
vndekerde do wed(er) | |
myt somyge(n) an | |
dere(n) van de(n) dorppe | |
Do se weder v(m)me ge(n)k | |
suchtede se dat se | |
v(m)me dat vngelucke | |
oerer oghe(n) moste we | |
der v(m)me kere(n) so veel | |
oer de dock va(n) den | |
ogen vn(de) se en taste | |
de nyne sericheit | |
Hir va(n) verwonder | |
de se sick vn(de) lock <193rb> | |
oer oghe(n) vp vn(de) sach | |
sunder verdre yt | |
Do genck se vort | |
na to monster vn(de) | |
hadde vele tuge | |
erer verluchtync | |
ge Van Eynen | |
blynden kynde | |
To ossenbrugge | |
was ey(n) kynd | |
dat syn brot bad | |
van dore(n) to doren | |
vn(de) was blynd ge | |
worde(n) yn eynen | |
oge van der tyt | |
dattet twyer yaer | |
olt was vn(de) myt | |
den andere(n) oge | |
sach dat luttel so | |
dattet nouwe ko(n) | |
de den wech be | |
ware(n) Do dit ky(n)t | |
almyssen bat vp | |
su(n)te Gertrudes | |
berge segeden em | |
de yonffere(n) vn(de) | |
oer denre Waer <193va> | |
v(m)me en ropestu nycht | |
an sunte ludger de | |
to monster grote my | |
rackele doet vp dat | |
tu seyn mochtest Ok | |
was dar eyn prester | |
de louede em wat to | |
gheuene to ghelyc | |
kenysse twyer oge(n) | |
dat he su(n)te ludger | |
brachte Do reyp he | |
su(n)te ludger myt ey | |
nen oetmodighe(n) | |
vn(de) berouwyghen | |
herten an als [?] em | |
gheraden was Vn(de) | |
nycht lancghe dar | |
na sach he wal | |
myt eyne(n) oghe | |
dat he to voren | |
luttyck mede sach | |
Do genck he to de(n) | |
prester vnde halde | |
dat was vn(de) wan | |
derde to monster | |
Vnde eer he to mo(n) | |
ster quam sach he <193vb> | |
willenkomelike myt | |
beden oge(n) Do he su(n) | |
te ludger ghe danc | |
ket hadde he krech | |
so grote starckheit | |
yn syne(n) verkrancke | |
den lichame dat he | |
vor syne(n) arbeyt had | |
de waer kost vn de | |
loen Van eyne(n) kra(n)cke(n) <a.r.R.: ma(n)ne> | |
To buren wonde | |
eyn man de yn | |
dren yaren nycht lig | |
gen en konde noch vp | |
der vorderen syden | |
noch vp der luchte(re)n | |
Wante van der luch | |
teren schuldere(n) genc | |
get em beneden de(n) | |
naffel vnde van der | |
stede vort ynt vor | |
der dee vnde hadde | |
stedelike grote pyne | |
so dat he alle tyt | |
moste lyggen vp | |
den rugge Do he | |
v(m)me desse pyne | |
willen was barm <194ra> | |
like vermagert sach | |
he yn den slape dat | |
he solde ghesont wer | |
den v(m)me sunte ludgers | |
verdenste. vn(de) so loue | |
de he he wolde su(n)te | |
ludger to mo n ster | |
soken vnde leyt sick | |
dar voert voere(n) vp | |
eyner sleden Do he | |
vp den wege was | |
yokede em dat vor | |
der dee vn(de) do he dat | |
clouwen wolde do | |
tastede he dar syt | |
ten eyn ysere(n) als ey(n) | |
pijl Do he dat vth | |
getoge(n) hadde vloyt | |
eme vele vulnysse | |
wth der luchte(re)n schul | |
deren als em duch | |
te wth der stede de | |
em wee dede Do dit | |
vp geholden hadde <Schreiberwechsel> | |
volde he em so wal dat | |
he by em selue(n) mochte | |
gaen vn(de) ryden Do he <194rb> | |
to monster quam of | |
ferde he dar dat ysere(n) | |
van den pyle vnde | |
danckede gode vnde | |
sunte ludgher | |
Van eyner vrouwe(n) | |
der eyn vel was ge | |
wassen ouer de oghe(n) | |
TOldenselle wo(n) | |
nede eyne vrou | |
we der eyn vel was | |
ouer de oghen ghe | |
wassen dat se byn | |
nen vyff yaren nycht | |
seyn noch bekenne(n) | |
konde dan den dach | |
Vnde wante se dyt | |
let myt groeter dul | |
dicheit sach se to en(er) | |
nacht yn den sla | |
pe dat se v(m)me su(n) | |
te ludgers verden | |
ste solde oer ghesich | |
te weder kryghe(n) | |
Vnde wante se nicht | |
en wyste war su(n)te | |
ludghers memorie | |
was so en achtede se hijr nycht vp <194va> | |
ny cht dat se twyuel | |
de van der godliken | |
ghenade meer se me(n) | |
de dattet nycht en | |
were Daer na dro- | |
mede oer dat se sol | |
de to monster oer | |
offer brencghen vn(de) | |
wante se dyt vor | |
toch gheuoel dat so | |
myghe van olden | |
selle bedewart wa(n) | |
derden to frecke(n) | |
horst Do desse we | |
der quemen seghe | |
de se wat se ghe | |
seyn vn(de) ghehort | |
hadden Do se des | |
auendes ghelouet | |
hadde oer offer dar | |
to brencghene des | |
anderen daghes | |
sach se vullenkome | |
like Des morghe(n)s | |
rette oer dat vel va(n) | |
den oghe(n) vn(de) vloet | |
oer myt trane(n) ge(n)s | |
lyke van de(n) oghe(n) <194vb> | |
Do se to monster qua(m) | |
hadde se eyn vulle | |
kome(n) ghetuch der | |
ghenade de se vnt | |
fancghen hadde Ex(emplu)m | |
Tosoest was | |
eyn kremer de | |
hadde ene(n) sonne den | |
al syne vryne leypp | |
dor eynen brocke by | |
den naffel nycht myt | |
eyne(n) vrye(n) gancghe | |
meer na eynre vn | |
ghehorden manere(n) | |
Vnde als dyt wesen | |
solde do beghan he to | |
ropene vn(de) de buck | |
wort em to alle(n) syde(n) | |
ghequesset Vnde da(n) | |
leyp dat wat(er) va(n) em | |
Do he desse pyne vyff | |
yaer gheleden hadde sach syn moder to | |
eyner tijt in de(n) slape | |
dat ene su(n)te ludgher | |
hadde curert Do se <195ra> | |
ghehort hadden de ge | |
nade de god ouer | |
myddest em to mo(n) | |
ster wercket bat se | |
somyghe er naber | |
schen vn(de) de eer vre(n)t | |
lick were(n) dat se wol | |
den myt er vnsen he | |
ren god anrope(n) | |
vn(de) louen su(n)te ludgher | |
oer offer vn(de) des | |
kyndes vp dattet | |
mochte ghesont | |
werden Dyt louede(n) | |
se vn(de) dat wort bet | |
ter mytten ky(n)de vn(de) | |
yn korter tijt leep em | |
de vryne totter rech | |
ter stede Dar na <gestr.: b> | |
brachte ene syn va | |
der to monster vor | |
der moder loeffte | |
vn(de) was eyn ghetuch | |
synre ghesontheyt | |
Van eyne(n) armen | |
manne | |
TO monster <195rb> | |
yn des bisschopes | |
hues vp eyner he | |
meliken stede wort | |
ghevonden eyn | |
arm menssche Des | |
sen sloghen de knech | |
te myt de(n) vuyste(n) | |
ofte he deelfftale | |
schuldich weer vn(de) | |
toghe(n) ene by de(n) | |
haer vn(de) wolden | |
ene ynt water wer | |
pen Do se ene ynt | |
wter werpen wol | |
den quam dar ey(n) | |
denre van der | |
kercke(n) vp de ma | |
te vn(de) verboe<gestr.: n>t | |
em dat dat se em | |
nycht mer qua | |
des doen en solde(n) | |
Do he wth eren | |
handen verloset | |
was ghenck he | |
to den hospitale | |
vn(de) bat den seke | |
mester dat he sik <195va> | |
wolde ouer em verbar | |
men vnde vertelede | |
em wo he ghehan | |
delt was vn(de) swor | |
dat he nyn quaet | |
ghedaen en hadde | |
noch en wer nycht | |
dar ghekomen v(m) | |
me quaet to done | |
Aldus hette he ene | |
yn gaen vn(de) dede | |
em dat beste Do | |
he gedruncken | |
hadde begaen he | |
em so quellyke to | |
hebbene dat he | |
bat dat me(n) ene | |
wolde den prester | |
halen dat he moch | |
te vntfaen de(n) licha(m) | |
vnses here(n) Do de | |
preyster ghekome(n) | |
was en sprack he | |
nycht noch he en | |
bekande neman | |
de Do he vp den | |
rugge gheleget | |
was vnde lach ho <195vb> | |
ghe myt den houe | |
de vn(de) mytter borst | |
leyp em dat bloet | |
vth der borst dor de(n) | |
mont ghelyker wys | |
ofte em de vote myt | |
den lychame vp ge | |
richtet ghewesen | |
hadde Do se sick v(er) | |
wonderde(n) wo dyt | |
mochte ghescheyn | |
began he to spreke | |
ne dat se dat nouwe | |
verstonde(n) Hillige | |
graff hillige Joha(n) | |
nes Jn desser py | |
ne lach he van de(n) | |
sondaghe to de(n) vry | |
daghe to tercie tijt do | |
men mende dat he ster | |
uen wolde vnuerhode<Nachtrag: s> | |
seghede he Here weset | |
wylkome Do he dit ghe | |
seget hadde lach he na | |
syner wyse Dar na he he | |
re gerne Do rychtede he <196ra> | |
sick vp vnde sochte sy | |
nen rock vn(de) sprak to | |
den seycke mester Ber(n) | |
harde en hebbe ghy | |
nycht ghese<gestr.: cht> Ver | |
waer sunte ludger | |
was hijr yn der vor | |
deren hand droech he | |
eyn cucue vn(de) yn der | |
luchte(re)n and eyne(n) | |
staff He ys eyn scho | |
ne grau<gestr.: ws> here Ver | |
waer he ge(n)ck y(n) des | |
se capellen Wattan ber(n) | |
hardus vernomen | |
hadde groete(n) rocke | |
van wyrocke nochta(n) | |
mende he dat he zele | |
toechgede so seghede | |
he em dat he leghe | |
voert seghede em de | |
zeycke mester ick wyl | |
ropen heer gherber | |
te de was eyn brod(er) | |
vn(de) prest(er) wth der eb | |
bedyssen hoff Do se | |
ghede he Eya dat <196rb> | |
Doet heer gerbert | |
qua(m) ende genck syt | |
ten vp dat bedde Do | |
seghede em de sey | |
ke sunte ludgher | |
hadde em gebode(n) | |
dat em solde na | |
uolghen vn(de) bad | |
dat se em wolden | |
synen rock doen | |
Do en konde he | |
des nouwe an doen | |
v(m)me beuyncghe der | |
hande Do seghede | |
eyn to den seyke(n) | |
Sytte dat been doet | |
dy ser wee Wante | |
dat was em seer to | |
brake(n) do se ene to | |
ghen by de(n) hare(n) | |
van der trappen | |
yn des bysschoppes | |
hues Do seghe | |
de he dat he dar | |
nyn lyden yn en | |
hadde vn(de) borde <196va> | |
vp dat hele been vn(de) | |
stond vp de(n) bene | |
dar nochtant de | |
lyckclauwe(n) sette(n) | |
Do genck he yn | |
de capelle des hos | |
pitaels vn(de) bede | |
de drye myt vth | |
gereckede(n) licha | |
me vn(de) genck | |
he do myt den | |
broderen vnde | |
vele andere me(n) | |
schen de em vol | |
gheden to sun | |
te ludghers ca | |
pelle(n) ofte he nicht | |
quades gelede(n) | |
hadde Do he dar | |
syn gebet ghe | |
sproken hadde | |
offerde he em | |
seluen ende des | |
gudensdages dar | |
na wanderde <196vb> | |
he <gestr.: beuert> bede | |
uart to su(n)te Jacobe | |
Van eyne(n) blynde(n) | |
den he seynde ma<u.d.Z.: kede> | |
TO bi- | |
lehem by ose(n) | |
brugge was eyn | |
man de dre yaer | |
blynd was Desse(n) | |
wort gesecht dre | |
nachte by eyn y(n) | |
den slape Sunte | |
ludgher gheboet | |
dy dattu dy louest | |
to mo(n)ster vp dattu | |
vntfaest dyne oge(n) | |
Do he de geloff | |
te gedaen hadde | |
in der nacht su(n)te | |
margareten krech | |
he weder sy(n) ghe | |
sichte Do he to mo(n) | |
ster qua(m) hadde he so | |
myghe canonyke <197r> | |
was so sser verke(n)c | |
ket dat he by(n)ne(n) | |
eyne(n) yaer nycht | |
gaen en konde he | |
en worde tussche(n) | |
twen gheleydet | |
vn(de) hadde vnde | |
hadde vele ver | |
tert vor de arste(n) | |
To eyner tyt ver | |
telleden em syne | |
vrende dat se e | |
hort hade(n) wo | |
dyne myracke | |
le sunte luder | |
to monster he | |
wercket hadde | |
Do he dit ghe | |
hort hade wat | |
tan he lacghe | |
tyt sick to den | |
dode versatet has | |
se sprk he Du(n)c | |
ket dat huet | |
dat yck em bydde <200vb> | |
v(m)me myne gheso(n)t | |
heit vn(de) loue ein my(n) | |
offer to brencgene | |
Do seghede(n) se alto | |
samende Ja we sol | |
de myshoppe(n) van | |
syner ghesontheit | |
Do he syne ghelof | |
te gedaen hadde | |
des derden dahes | |
genck he yn syn hus | |
vn(de) yn syne(n) haue | |
waer he wolde Des | |
vyften dages reet | |
he to perde vp den | |
wech to monster | |
vn(de) do he vp eyne | |
wyle weges na was | |
ghekome(n) byde stad | |
geck e vort wol | |
len vn(de) baernoet | |
vn(de) offerde dertich | |
werue den hillien | |
cruce To eyner ye | |
weliken tyt eyne(n) | |
lichten monstersche(n) <201ra> | |
pennynck mer to der | |
Dertygeste(n) reyse offer | |
de he dre sware vnde | |
dre lichte pe(n)nyncghe | |
V(de) louede ar yar | |
lyxs syn offer to sen | |
dene ofte to brencge | |
ne Vn(De) yn de eere | |
sunte ludgers wolde | |
he wolle(n) vn(de) baruet | |
weder to ues ghaen | |
Van eyner | |
vlystrestiger | |
vrouwen | |
EEne | |
vrouwe | |
was beswaert myt | |
so groeter droffnysse | |
dar er duchte dat oer | |
nycht better en | |
were dan dat se sick | |
seluer dodede Ens | |
morgens na(m) se | |
eyn reep vn(de) eyn | |
mees wert dat se | |
sick nycht ghery(n)c | |
ghe hancgen en ko(n) | |
de so wolde se sick de | |
kolen doersteken <201rb> | |
Do se qua(m) to der | |
stede dar se dat vul | |
len brncghe(n) wolde | |
Do appenbarde er | |
eyn man yn eyner | |
albe(n) vn(de) segede oer | |
Dyn vpsate ys quaet | |
ko to dynen her | |
ten vn(de) anroepp go | |
de vn(de) hebbe be | |
trouwen yn su(n)te | |
ludger vnde du | |
salst verlozet wer | |
den van dessen | |
ende van alle dy | |
nen lydene Do he | |
di gesecht hadde | |
verswand he do | |
bad se veryffnys | |
se vp der seluen | |
stede vn(de) quam wed(er) | |
to er seluen vnde | |
So se su(n)te ludger | |
hadde angherope(n) | |
was se vorlostet va(n) <201va> | |
van aller quader | |
ghedachte vn(de) qua(m- | |
al vastende to mo(n) | |
ster vn(de) offerde dar | |
den reep vn(de) mes | |
vn(de) andere ghaue | |
Va(n) eyne(n) man de ey(n) | |
ky(n)t verloren hade | |
By | |
lyncghe wo(n) | |
nede eyn ma(n) de | |
eyn kynd verlore(n) | |
hadde dat <gestr.: was> | |
<gest.: twe> nouwe twe | |
yaer oelt as Do | |
he des nycht en | |
vant noch to syn(er) | |
naberhues <gestr.: noch> | |
<gestr.: syner naberhues> | |
noch yn putten | |
noch yn welker | |
stede van de(n) dor | |
pe | |
do sochte he dat | |
vp den velde vn(de) | |
<gestr.: vp> den brock do | |
he vermodet was <201vb> | |
twe daghe van so | |
kene do wort he ge | |
denckene der ghe | |
nade de su(n)te ludger | |
doet to monster Do | |
louede De he myt | |
groeten drucke sy(n)s | |
herten he wolde | |
yn su(n)te ludgers eere | |
to mo(n)ster bre(n)cgen | |
syn syluere(n kynd | |
na helijcknysse | |
des kyndes weert | |
dat he dat weder | |
vunde Do he des | |
se loeffte hadde | |
ghedaen satte he | |
al sysyne sorchuol- | |
dicheyt yn su(n)te | |
ludger vn(de) genck | |
eder to hues Do | |
he vp de(n) fenne qua(m) | |
vnverhode vant | |
he dar syn kynd | |
Vnder he konde <202ra> | |
em nycht verwon | |
deren wo dat ky(n)t | |
vp de stede gheko | |
men was Wante | |
to alle(n) syde(n) weren | |
dar so dane grauen | |
dattet vnmogelyck | |
was baue(n) de men | |
schelyke verstandich | |
eyt yn welcke(n) gra | |
uen gheualle(n) Vn(de) | |
wante he wal merc | |
kede dat <gestr.: nycht en> <a.r.R.: et> was | |
van der barmher | |
ticheit gode so brach | |
te he to mo(n)ster na | |
ghelijckenysse des | |
kyndes eyn syluere(n) | |
kynd als he helo | |
uet hadde Van eyne(n) | |
dule(n) houe ma(n) | |
DAt was eyn ho | |
ueman de ha | |
de syne synne verlo | |
ren wante he eyner | |
wedenwe(n) saet des <202rb> | |
nachtes de efflike | |
aff ghemeyet had | |
de vnD(e) so duchte de(n) | |
volke dt he nycht | |
slyctes dul en wer | |
met he weer be | |
setten myt den | |
bosen gheyste He | |
dede al dat quade | |
dat he mochte | |
vnD(E) des nachtes | |
leep he to ossen | |
bruh vp der stra | |
te als ey(n) dul me(n) | |
sche Do he dar ey | |
ne wyle tydes ge | |
wo(n)net hadde dro | |
mede em dat m | |
sunte ludger se | |
gede Stant vp | |
vn(de) gae to mu(n)ster | |
vn(de) du salst ghso(n)t | |
werde(n) Mer wo solde | |
he to mu(n)ster kome(n) <202va> |