<220r> | |
Vnse here ihesus cristus de ouermyd | |
dest der yegenwordycheyt syner | |
menscheyt Oriente(n) heuet vor- | |
luchtet De heuet ock de aller | |
werdygeste(n) vnde aller hogesten | |
de he yn syner kercke(n) Als de(n) aller hilligeste(n) vorste(n) | |
der apostele sunte Peter vn(de) sunte Paul(us) gheschic | |
ket yn dat occidente(n) vor syck vp dat dat volck | |
van der su(n)nen vnder ga(n)ge de durbar vorborge(n)t | |
heyt des ghelouen de(n) petrus nycht ouer myddest | |
den vlesche vn(de) blode mer ouermyddest yn getynge | |
des hogeste(n) vaders vntfanghe(n) hadde Vn(de) dat Euan | |
gelien dat Paul(us) nycht van den mensche(n) noch | |
vormyddest den mensche(n) sunder vormyddest | |
appenbary(n)ghe Jh(es)u cristi gelert hadde ouermyddest | |
der meysterschop des hillige(n) gestes lerde vn(de) to same(n) | |
lep Jn de seluen velheyt des gheloue(n) myt den volcke | |
van der su(n)nen vp ga(n)ge Vnde also va(n) em alle(n) eyn | |
brut cristi des here(n) worde de nynerleye vlecke(n) ofte | |
vympen en hadden Hir v(m)me de selue(n) ghenade de | |
desse vorghesechte(n) vadere den volcke van oriente(n) | |
gegeuen hebbe(n) Jn to sette(n) vn(de) to stercke(n) de discipline(n) | |
des geystlyke(n) ordens De heuet ock den lande van | |
occidente(n) vorlenet enen ma(n) nycht va(n) my(n)ner vor | |
denste Als vnse(n) allerhilligeste(n) vader su(n)te Benedict(us) <220v> | |
de nycht allene vul en was des geystes a(n)tonij vn(de) Basib(et) | |
Mer alse sunte Gregori(us) betuget des geystes aller | |
rechtycheyt was he vul Vn(de) heuet aller clareste van | |
occidente(n) wente tho Oriente(n) gheschene(n) als eyn | |
lutter claer sterne myt su(n)derlyke(n) vordele der hillich | |
heyt myt vnbegrypelyker schonheyt der wa(n)delyn | |
ge myt vnsprekelyker glorie(n) der teke(n) vn(de) mira | |
celen Also wat doge(n) oriente(n) sick vrouwet to heb | |
ben Dar van en sal occidente(n) nycht vnbillike(n) | |
gloriere(n) Dat alte male(n) to besitte(n) yn eren aller | |
hilligest<gestr.: e>e(n) vadere su(n)te Benedicto Wante | |
de selue Erwerdyge vader heuet ene regu | |
le der monyke geschreue(n) de he myt degely | |
ker vn(de) la(n)ger ouynghe der dogeden nycht | |
van de(n) mensche(n) Mer van der saluynge der | |
genade godes dar de me(n)sche(n) wysheyt van ge | |
lert hebbe(n) Jn welcker de wunderlike werck | |
mester de hillige geyst de hogeste vulle(n)kome(n) | |
heyt vn(de) aller hogeste vn(de) mechtygeste besche | |
denheyt myt zo subtiler to zame(n) bewegyn | |
ge vor enyget heuet vp dat eyn me(n)sche sy | |
yn er vynde dar va(n) he to neme(n) moge Vn(de) | |
wo cleynmodych vn(de) kranck he sy des gely | |
kes arsedye syner krancheyt dar y(n)ne mo | |
ge vynden we ys by gelykenysse eyn alzo | |
berne(n)de(n) leffhebber der gerechtycheyt vn(de) | |
der hillige(n) geystlicheyt ofte et de(n) mensche(n) | |
van genaden gegeue(n) were dat he de twelf | |
grade der oetmodicheyt de yn der regule(n) | |
beschreue(n) werde(n) vp moge stige(n) Vn(de) <221r> | |
of he myt wassende vorde(n)sten alzo sere vorderde dat he | |
to den sesten ofte to den seueden dat ys to dem leste(n) | |
des ersten vn(de) to den ersten des anderen sesten komen | |
moge Welcke getale de wullenkomen heyt beteke(n)t | |
De leue godes vn(de) des negste(n) Welcke su(m)me der vul | |
lenkomenheyt dat bewyset ouermyddest der regule(n | |
des lerers Jst dat nycht also oft he syck selue(n) zu(n)derle | |
dicheyt yn zuth Off he al de wynckel der sekeren co(n) | |
sciencie(n) wyselyke(n) vndersoket Jck spreke ofte syne | |
creffte wyken vnde syn gebreck volet vn(de) sal he dan | |
alto hant weyne(n)de myt de(n) apostele(n) nycht ropen | |
de syck gut weynet to syn so nycht en ys de vorley- | |
det zick sulue(n) We ys ock weder v(m)me also zart vn(de) | |
kranck dat he yn alle(n) bewary(n)ge der regulen des | |
vastens des wakens vn(de) der andere(n) arbeyde der yn | |
settynge nycht en vynde en arsedye de syner cranch | |
heyt eue(n) komet war v(m)me dat de selue Vnse Ege | |
uer Sanct(us) b(e)n(e)dict(us) yn de(n) leste(n) capittel der regulen | |
zeget dat alle bewary(n)ge der gerechtycheyt yn er | |
nycht beschreue(n) en sy vn(de) nomet se de aller my(n)neste(n) | |
regule des anheuens Vn(de) de kome(n) wylle(n) to der ho | |
gede der vullenkomenheyt de sent he to der leren | |
vn(de) regele der oltuadere Dat he van oetmodicheyt | |
gedan heuet Also su(n)te Bernhard(us) spreket Vppe dat | |
he zick homodelyke(n) nycht en schyne to gelike(n) den | |
oltvadere(n) yn der regulen to schriuen vn(de) vlytighen | |
syck yn den de de oetmodycheyt syner consciencie(n) | |
to beware(n) ¶ Sanct(us) gregori(us) de apostolyke man | |
de nycht cleyner en ys van vordenste dan va(n) <221v> | |
synen hogen ampte De pryset dusse regule yn den sermo | |
ne clayr to syn vn(de) van bescheydenheyt sunderlynck Vn(de) heme | |
lyken reth he va(n) syner macht den monyken dat se acht(er) | |
leten de wontheyt der andere(n) ynsettynghe de myn be | |
scheden synt vnde myt y(n)nyghen herten entfanghen de | |
bescheden regule des werde(n) hillige(n) vaders sunte Bene | |
dict(us) Vn(de) na erer forme(n) alle de den orden eres leuendes | |
weder reformerden ¶ Ock ys dat yn de(n) concilio dat na- | |
maels yn gallie(n) gheholde(n) wort myt ene(n) "ghestette" geme | |
ne(n) der vadere yn gesaet Dat de monyke de yn alle | |
den lande van gallien vn(de) germanyen woneden achter | |
lete(n) de ynsettynghe der andere(n) regule(n) Vn(de) yn allen closte | |
ren an nemen sunt<gest.:e>e Benedict(us) regulen Vn(de) yn alle ere(n) | |
wandelynghen de forme de van em beschreue(n) was be | |
warden To den exemepl dusser hilligen regule worde(n) | |
vele closter Jn italie(n) gecorigert Vn(de) vormyddest den ersa- | |
men vader van nyges gestichtet Jnwelcken ene vel<gestr.: e>heyt | |
der monyke deme here(n) dende were(n) Jn den geste der | |
ware(n) oetmodycheyt vn(de) recht alse ware ysrahelsche lude | |
So deden se ware vrucht der penytencien | |
Wo dat odo de hillige Abbet van Cluniacensen by der ge | |
nade de eme van gode gegeue(n) was vn(de) neder geuallen | |
was strengelyke weder vprichtede den monyckly ken | |
habit vn(de) orde(n) | |
Hyr van ys et dat de hillige Odo de hoge rege | |
rer des edele(n) Closters Cluniacensis to groter | |
hogeden der hillickeyt gewassen ys Dat he de(n) | |
gestlyke(n) orde(n) de yn syne(n) dagen geualle(n) was myt | |
der genade godes to male weder satte yn de olden | |
vruchtbarheyt der gestlycheyt Nu wylle wy kort | |
lyke(n) seggen van den valle der sede(n) yn der tijt do des | |
se Ersame vader Odo began to holde(n) yn syne(n) clostere(n) <222r> | |
styff de strenycheyt der discipline(n) als et betemelick was | |
Somyghe anderer clost(er) monyke seghen dat somy ge mo | |
nyke syner brodere erer voete buscho wyschede(n) vn(de) siner | |
den vn(de) andere snode wercke deden vnde ere sileciu(m) | |
vaste helde(n) vn(de) als yt noetwas so gebrukeden se de teke(n) | |
vor de worde Hyr van worden se s<gestr.: o>ere beweget van | |
der galle(n) des torns vn(de) sachte(n) Ogi vnsalyge(n) wat do gy welc | |
ke Ee ofte welcke(n) orde(n) gebudet dat dat gy so snode vn(de) | |
so knechtlyke wercke doet Segget war gebuth dat | |
de schrifft dat gy de hande vor de tu(n)gen sollen ge | |
bruke(n) En werde gy nycht vorwu(n)ne(n) den schepper sol | |
ue(n) vn<gestr.: r[...]> recht to done Jn deme dat gy dat natur | |
lyke gebruke(n) vn(de) gewonheyt der tungen vnde der | |
ste(m)me instrume(n)te acht(er) late(n) vn(de) antwert myt de(n) | |
hande(n) Mer desse hillige ma(n)ne achtede(n) cleyne der | |
dyspucerynge vn(de) clappynge der valsche(n) monyke | |
vn(de) mande syne broder myt worden vn(de) exempe | |
len dat se alle weghe yn eyn beter vortginghe(n) | |
Wort he ock yergen geladen to gane van gestly | |
ken manne(n) vn(de) dar wanderde he <gestr.: st> snellike heen | |
vn(de) weder vp de vntbu(n)den clostere to der strench | |
icheyt vn(de) stichtide va(n) nygges Wo vaste syne | |
monyke de hardiycheyt der discipline(n) <gestr.: h> helden | |
dat mach wal beka(n)t werde(n) vormyddest ene oerkunde | |
erer doget dat wy v(m)me to bewyse(n) de stantafticheyt | |
eres gemodes vortelle(n) wylle(n) Exemplu(m) ¶ Jd ge | |
scha<gestr.: ci>ch ens to ene(n) male dat somyghe va(n) eme | |
ene(n) wech wanderde(n) vn(de) yn der mydder nacht wor | |
den se geua(n)ge(n) van den rouere(n) Vn(de) worden ge | |
togen vn(de) geropt vn(de) myt laster vn(de) smelicheyt <222v> | |
gepynighet vn(de) to den leste(n) myt bende(n) ghebunden so dat syck | |
de rouer sere vorwunderden vn(de) ock vervnwerdigeden Dat | |
se eme eyn wort nycht en konden aff gebrengh en yn | |
nynerleye wys yn alle den ouelen dat em angedaen | |
wort Wante se vulherdeden yn de(n) swyghe(n) also stu(m)me(n) | |
vn(de) de sunder tu(n)ghe(n) synt Recht ofte se den schaden vn(de) | |
vorsmanysse nycht en volde(n) Synt dat de hoge tijt der | |
nacht vn(de) mettene tijt v(m)me was vn(de) de morghen rode | |
eren <gestr.: o> claren schyn gaff Dat se dan ere tunghen | |
en sloten to spreken myt louelyken vnderschede de se to | |
voere(n) bedwu(n)ge(n) hadde(n) myt merer louelyker vnder | |
schedenheyt vn(de) vasticheyt dor den vruchte((n) godes | |
Noch nicht allene yn gallijs heuet he weder gebracht | |
den staet des hilligen ordens mer ock in Jtalia He toch | |
ock yn vranckryke dar ene de hillige vader sunte be | |
nedict(us) soluen leyt to den sunderlyke(n) closter Sancti | |
b(e)n(e)dicti dar men segget dat syn aller hilligeste licha(m) | |
rastet Do de monyke des solue(n) <gestr.: z> closters enes dages | |
yn den closter seten vn(de) syck nycht en schameden to be | |
ku(m)mere(n) myt knyuende(n) vn(de) vnhoueschen klaffene Do | |
erscheyn de hillige Benedict(us) geystlike ene(n) monyke | |
vor der porten des closters vn(de) sprack Ga vn(de) segge | |
dessen br<gestr.: d>odere(n) dat se my myt eren vorkerden sede(n) | |
zere bedroue(n) Dar v(m)me so wyl yck nv hen gan vnde | |
brengen enen man na mynen herte(n) van Aquitania | |
vp dat he desse vorkerden brodere bestraffe vnde | |
de discipline(n) des ordens yn desse(n) myne(n) closter werder | |
make De broder vorschryckede vn(de) qua(m) snellike(n) | |
to den brodere(n) vn(de) sachte dat se et alle horde(n) wat | |
eme ere hillige vader enbode(n) hadde Vn(de) he ma <223r> | |
kede se alle vorsaghet vn(de) vorwerde se Mer se vrageden vn | |
der eyn myt groten verwu(n)der van den we he were | |
van den de hillige vader van gesecht hadde Vnde | |
se vormodeden zick my vruchten Dat yd de hillige | |
vaderwere van we(n) he gesacht hadde Vn(de) se vermo | |
deden syck myt vruchte(n) dat id de hillige vader | |
were Als dat de vet ganck des dynges namals | |
bewysede Odo de aller hilligeste vnde y(n)nygeste | |
kemerlynck des vaders su(n)te Benedict(us) quam to | |
der vorgesechte(n) stede Wo wal he vele bedroff | |
nysse vnde vorsmanysse hadde gelede(n) van ene | |
De mer leff hadden de geystlyke(n) vryheyt dan | |
des geystlykes leues strenchich eyt Mer nochtant | |
so heuet ouermyddest der genade godes vnde | |
der hulpe Su(n)te benedict(us) de dicipline des or | |
dens yn den solue(n) closter des gude(n) leue(n)s | |
vader Odonis dat cluniatim<sic> hetet welcke | |
noch huden des dages aller mest vnd e aller | |
edelst schynet myt der mesterlyke(n) wysheyt | |
der brodere myt besetty(n)ge myt rykedom vnde glo | |
rien vn(de) ock der clostere van deme de vader Odo myt | |
syne(n) brodere(n) to Cluniatu(m) qua(m) wo dat va(n) begy(n) | |
ne van so vullenkomener gestlicheyt geweset | |
hadde Vn(de) wo vulle(n)komen vnde godes wer | |
dyge ma(n)ne dar y(n)ne clarer geschenen hebbe(n) | |
Dat wylle wy beschryue(n) war van et vns be | |
uallet zer twe vrolyke myrakel yn dyt vn | |
se wercke to setten Vp dat de wyse leser | |
vte dessen twen de andere(n) mercke(n) moge <223v> | |
Van den broder yn wes hant de brocke(n) brodes | |
yn edele stenete gewand elt worden | |
Eyn geystlick gewonte was yn den | |
closter Als de broder to der tafelen | |
seten vn(de) dat ethe(n) vulle(n)bracht was So sa | |
melden se de brockele(n) vn(de) ethen de also de | |
van den brode geresen were vp dat ze van | |
vorquissynge vor gode nycht schuldych en | |
worden gevunden Also geschahch <in HS: schahch ge; Umstellung markiert> et enes da | |
ges dat eyn va(n) den broderen de nycht eyn | |
vnachtsam bewarer en was syner consiencie(n) | |
myt den anderen to der tafelen sath vnde | |
aet Do dat ethen gedan was vn(de) de vor | |
samelden brokelen beslote(n) an syner hant | |
helt vn(de) myt groter zochticheyt des herte(n) an | |
de hilligen lectie(n) dachte Mer er he <in HS: he er; Umstellung markiert> ze | |
yn genome(n) hadd e So ende de lerer de | |
lectien snellyke(n) na de(m) wylle(n) des priers | |
Auer de broder de qua(m) to eme suluen vn(de) | |
wort veruert vn(de) bekande de schult sy- | |
ner vorgetenheyt Myt also grote(n) anges | |
te mer wat solde he don Jt en was nycht | |
georleuet ze to <gestr.: e> ete(n) noch se weder tho | |
werpe(n) vpp e beyde(n) syde(n) so was he yn no | |
den alsus so behelt he se beslote(n) yn der ha(n)t | |
vn(de) dachte dat de schult der vorsumenysse <224r> | |
nycht anders en mochte affgedaen werden | |
dan dorch dat remediu(m) der bycht vn(de) der peny- | |
tencie(n) Vn(de) alse de gracias vte was so dede | |
eyn teken der bycht vn(de) toch den proir vp ene(n) | |
ende vn(de) vel vp syn an gesychte vnde bath | |
ghenade vn(de) myt groter sympelheyt synes | |
herte(n) vn(de) appenbarde em syne vorsumenysse | |
De prior bestraffede syne schult alos et bil | |
lyck was vnde vragede ene war he myt | |
myt den brocken gekome(n) were Su he | |
re r sprack he hir synt se yn myner ha(n)t | |
Vn(de) do em de prior boeth dat he em vnttoge | |
de Do strekede he syne(n) arm veth vn(de) dede de | |
hant vp vn(de) seyt <gestr.: do> yn den blade syner hant | |
so synt vor de brocken edele perlen gevunden | |
Och wolde(n) desse brodere louelyke vuricheyt | |
somyger vorsumelyker monyke vn(de) brodere an | |
dencke(n) Welcke wa(n)ner de lectie geendet ys | |
offte se dan ene snede brodes yn der hant heb | |
ben de se ethen wolden offte yn den nappe | |
wat bleue ys dat se begere(n) veth to dryncken syck | |
nycht en betemet tho donde sunder anseyn des | |
vruchte(n) godes So doch de gewonte des hilli | |
gen ordens eyschet dat nema(n)t spyse noch | |
dranck nemen en sal als de lesser begy(n)net | |
to segge(n) Tu aut(em) d(omi)ne Mer war v(m)me mene | |
wy dat de gloriose ewyge got so gloriose my- <224v> | |
myrakel als id scheyn nycht noet en was Jn so | |
clene(n) dynghen do wolde Anders dan dar v(m)me | |
dat et allen menschen kundych worde wo sere em | |
behaget de brodere de yn der vorgadderyn | |
ge bernende synt yn den geste de nycht | |
alleyne de grote(n) mer ock de my(n)nesten ge | |
bode dorch den angest des here(n) myt sorch | |
voldicheyt bewaren | |
Van den steruenden broder de ene velheyt ble(n)ck | |
kender ma(n)ne zach tho zick kome(n) | |
Myn broder yn de(n) closter Cluniato als | |
de louelyke(n) yn allen vuricheyt vn(de) | |
y(n)nycheyt der hillige(n) geystlicheyt syn<gestr.: s> leue(n)t ha | |
de to gebracht Do wort he geroret van den | |
kolde(n) vn(de) qua(m) to den leste(n) synes leue(n)des Als | |
he nv yn den doet bedde lach Do dede he | |
vp syne oge(n) vn(de) sach ene grote schar der | |
monyke to em yn ga(n) de alle myt clare(n) | |
cledere(n) an geda(n) were(n) Vn(de) et was al sulke | |
maner van cledere(n) Dat de gewonte der hillige(n) | |
kercke(n) se nomet ey(n) alue als dat conue(n)t des or- | |
dens yn den sunderlyke(n) <gestr.: orde(n)> hochtide(n) pleget | |
gecledet to syn Do he de sach do mende he dat et | |
dat co(n)uent der brod ere were vn(de) bega(n) syck sere to | |
verwundere(n) war v(m)me dat se so gecledet to em yn | |
ghenge(n) Dar v(m)me sprack he to den seke(n) mest(er) de by | |
em was myt ener vnw erdicheyt Wat ys dyt my(n) | |
leue broder dat yck hijr see Wa(n)ner pleget <gestr.: v> vnse | |
co(n)uent alzo angedaen to kome(n) to ene(n) sterue(n)de(n) bro | |
der De zeke mest(er) antworde em dat dat co(n)ue(n)t der <225r | |
brodere noch nych kome(n) en were Wat sprack he wat | |
ys et dat du sprekest En se yck nycht hijr ene grote schar | |
der brodere by my de alle myt wytte(n) alue(n) gecledet sy(n) | |
vn(de) komet heer to vyre(n) myne bege(n)cknysse Do dat de | |
seke mester horde vn(de) altes nycht en sach Do verstont | |
he dat de geystlyke broder eyn gesychte der salyge(n) geyste | |
hadde geseyn Dar na wart de salyghe zele vntbu(n)den | |
van de(n) lycha(m) vn(de) ghenck ouer als wy geloue(n) va(n) den da | |
le des schreyens va(n) de(n) tabernakel Cedar Dat ys va(n) | |
der swar<gestr.: t>theyt der su(n)de to den clare(n) schyne(n)de(n) bor- | |
gere(n) des hemelsche(n) iherusale(m)s de he vordenet hadde | |
to sene de wyle he noch leuede yn de(n) vlesche Na | |
dessen aller erwerdygeste(n) vader Odo synt vorge- | |
wesen deme Closter Cluniace(n)se(n) ebbete de luch- | |
teden van geystlycheyt Vn(de) doch sunderlynge(n) des- | |
se godes werdyge ma(n)ne Maiol(us) vn(de) Odilio vn(de) | |
yn desser yegenwordyge(n) tijt de hillige Abbet hugo | |
de de(n) hillige(n) orden Cluniace(n)sen lanck vn(de) bret vth | |
gerecket vn(de) ghemanichuoldicheyt heuet Dorch | |
alle dat lant va(n) Europa welck la(n)t dat de der | |
de deel va(n) der werlde ys vn(de) hebbet ere(n) vnder | |
sate(n) gegheue(n) ene(n) vnbeuleckeden wech der hil- | |
lige(n) geystlicheyt Ock so was yn den seluen | |
groten gestlyke(n) huse vnder den andere(n) oueny(n) | |
gen des geystlyken leue(n)s vn(de) ene aller gestly | |
ke gewontheyt vul aller gotde(n)stycheyt Do | |
dat de hillige schare der brode(re) vor de vorlo | |
sy(n)ge aller gelouege(n) sele(n) y(n)nich gebeth vnde | |
mysse to done plege(n) dar mede se ere pyne | |
sachtede(n) mochte(n) offte vercryge(n) Dat se | |
van alle(n) pyne(n) vntbu(n)de(n) worde(n) vn(de) to der | |
ewyger raste(n) gevoret worde(n) Mer an de(n) <225v> | |
degelike(n) denste de<gestr.: r>r salmen vn(de) des gebedes so hadde de | |
mylde wysheyt der veddere inghesat hochtijtlyke ampte | |
to ghescheyn yn sekere(n) tijde(n) des yars yn den sulue(n) huse | |
vor alle ghelouyge(n) dode Also dat ock de hochtijtlyke dach | |
aller zelen de ghemene hillige kercke wijtlike(n) begreyt | |
na aller hilligen daghe eyn begyn genome(n) heuet van der | |
kercken Cluniacensi | |
Van der vorheuynghe stephani des andere(n) abbetes van cis | |
tercie(n) vn(de) wo dane yn settynge he den nyen orden dar | |
to dede vn(de) wo de orde vnder en vermanychuoldy | |
get ys Vn(de) myt wat dogede(n) he clar geschene(n) heu(et) | |
Na den dode eres erste(n) herden zo ys de kercke va(n) | |
cistercie(n) to samende kome(n) yn eyn koer des abba | |
tes sunder vet nomen der p(er)sone(n) Vnde als dar de genade | |
des hillige(n) geystes mede werckende was Do vterkore(n) | |
se ene(n) Ersame(n) man de Stephan(us) heyt vn(de) van ge | |
bort was vet Engela(n)t vn(de) myt em vet molisino ge | |
gange(n) was Dijt was eyn man van luchtender herlich | |
heyt vnde gesyret myt aller genade(n) vn(de) begerten der | |
hemelsche(n) dynge eyn leyff hebber der woste(n)nye vnde | |
eyn aller vurigeste lef hebber der armode Desse | |
salige <gestr.: e> man do he noch eyn yu(n)gelick was do ge(n)ck | |
he vte syne(n) lande vnde vte syner mageschap | |
vn(de) qua(m) also eyn pelgerym to den apostelen | |
der vorsten der hillige(n) kercke(n) vp welcke(n) | |
wege he syck nycht en beku(m)merde myt yde | |
len fabulen als yg pleget to schey(n) sunder myt | |
synen geselle(n) ledigede he to deme gotlyken lo | |
ue vnd sanck degelyke vt deme saltere Mer do | |
he syne gelofte syner pelgrymasien <gestr.: gelesen> | |
geleset hadde vnde vt der stat yn gallien geko | |
men was Do genck to deme vorgesechte(n) clost(er) <226r> | |
molisinu(m) Vnde vntfenck dar den habyt des monich- | |
lyken ordens Mer namals do de gestlicheyt wort | |
vernyget vnde vtgegangen yn deme soluen huse Dar | |
arbeydede he erst vnder den ersten broderen myt vuri | |
gen vlite Vn(de) stont dar na myt allen er(n)ste dat de stat vn | |
der den orden van cistercien yn gesat worde Dar he na- | |
mals ordinerde gode eyn grot herde vn(de) lerer ouerge- | |
sath solde werden Alsdat geschen was als wy gesproke(n) | |
hebben Do began he alto hant recht als eyn wys vn(de) | |
getrue sceffer myt ynnyger andacht des herten to ouer- | |
leggen wo he synen orden de nye fundert was vnde | |
noch yn velen dyngen wankede vnde van den vullen | |
komen ynsettynge de den rock der lutteren armode | |
van sick geuen vngewant was opboren vnde vorheue(n) | |
mochte vnde myt solker meticheyt sterken dat he v(n)sen | |
heren ih(es)u (christ)o vele vrucht brachte dar v(m)me so rephe | |
to eme syne brodere vn(de) se hadden ene(n) rat to same(n) | |
vn(de) beyde syne brodere vnde he makede(n) eyn v(er)both | |
dat de hertege van den lande noch gen ander vorste | |
synen hoff yn ewy ger tyt yn deme closter vntholden | |
solde Als yd vormals yn den groten hochtiden plach to | |
geschen Dar na dat yn deme huse <gestr.: gn> godes dar y(n)ne | |
se nacht vn(de) dach gode begerde(n) ynnichlyke(n) to denen | |
nichtes nicht yn ene en bleue va(n) houerdicheyt of | |
ouerulodicheyt of der armode aller dynge de hode | |
rynne de se dorch god vorkoren hadde(n) brecke(n) moch | |
ten Se bestedigeden ock dat se nicht holde(n) en solde(n) <226v> | |
guldene of suluerne cruce Mer allene holten vnde myt | |
varwen gemalt Noch luchter dan de van ysere(n) was | |
Vn(de) nyn wirockes vat dan van yseren of koperen | |
Noch nyne gardynen dan van brunen of lynen docke | |
<gestr.: Sege> geliker wis sunder gulden of suluer ma(n)tel | |
Noch nene alue(n) noch amitten dan lynen mantel | |
vnde leze rocke delethen se to male Sunder | |
suluren kelcke als yt syn mochte ouerguldet | |
Eyne sulueren pyne of yd mogelick wer ouer | |
guldet behelden se Se satten vp dat de alter dwele(n) | |
weren van linen docke vnde slicht sunder gemel<ü.d.Z.: e>te | |
vnde de pulle(n) des altars sunder golt vnde<gestr.: r> suluer | |
weren Myt dossen vnde dossen gelick hillich vn(de) | |
gode behegelick ynsettynge hebbe(n) de dener des | |
almechtigen godes ere(n) nyen orden geuestyget | |
vn(de) vt dussen dyngen de se erst yn deme gebrucke | |
hadden vnde somyge andere als se der gewarer oth | |
modicheyt to weder weren sneden se af vnde somyge | |
andere weren vorwandelen myt beterer gewonten | |
de mer horden to der hilgen armode Se satte(n) de | |
bozen wege der wallusticheyt yn de rechte(n) wege | |
der reynicheyt vn(de) de stenygen wegen der ydelheyt | |
vn(de) houerdicheyt satten se yn slichte wege der rech | |
verdicheyt Also dat se na de(n) profeten ock yn dusse(n) | |
wege nicht duelen en mochten O wo vel ys er | |
de yn den orden van cistercien <gestr.: y> myt der egede(n) <227r> | |
der dissiplinen wal gebowet syn vnde geuet we | |
der de vrucht der kuscheyt welke of se ander | |
war weren gesath dat de viacht der dissipline(n) nicht | |
en groyde de worden lichtelyke weder gewor | |
pen ouermyds der wallust der vleslyke(n) begerte | |
Dar vm en ys yd yn nyner leyge wys to mene(n) | |
dat de hilgen orden ge geuen sy van nyen wu(n)den | |
der menschen Mer warlyken vt der mester- | |
scop des hilgen gestes de den schin der hilger | |
gestelickheyt de den vorsumelheyt des me(n)slyke(n) | |
herten dat van yogeden beret ys to allen qua | |
den nycht af en lat to besmitten Ock nicht vp | |
en hort to wedermaken yn behorlyken tyden | |
ouermiddest syne othmodygen knechte Vp dat | |
yn synen angesichte nicht en gloriere eyn yt- | |
lick vleslick herte Vn(de) et mot vere syn van | |
allen gesleyken<sic> de ste(m)me der blasse myen der | |
de sick van erer wisheyt vnde grotheyt v(er) | |
meten vnse hande ys <gestr.: vr> hoge vnde der here | |
heuet dosse dynge nicht gedan Do nu dosse | |
ersame abbet stefan(us) vnde syne broder myt | |
degeliker wassynge der dogeden yn ene(n) | |
beteren to nemen vnde myt salyger vnder | |
vyndynge proueden wu gud erekope(n)scop <227v> | |
was als ouer to geuen erdesche tytlike vnde vorge(n)ck | |
lyke dynge vnde weder to vntfangen hemelsche got | |
licke vnde ewige dynck Eyn dynck was dat er vrou | |
de vordunkerde <gestr.: d> der gestlicheyt vnde dat se sere be | |
drouede vnde was dat so selden nemant to en qua(m) | |
yn der tyt de sick bekeren wolde want de hilge(n) | |
manne begerden den schat der dogeden den se va(n) | |
en bouen geuunden hadden eren na uolgere(n) na | |
to laten Jn eyn heyl aller menschen Mer byna | |
al de gene de dar segen vnde horden de scarpheyt | |
eres leuendes de vnhort vnde vnwantlick was | |
de snelden sick mer myt herten vnde myt ly- | |
chame van em to voruerne dan eme to nake | |
nen Vnde mistruenden alto male van eren vul | |
standicheyt Sunder de barmherticheyt des | |
almechtigen godes de sick gewerdiget heuet dusse | |
gestlyke ridderscop yn to gheten synen knechte tho | |
veler menschen vortgange De heuet vp gesat se grotly | |
ken to vormeren vnde tho vullenbrengen Als yd hir | |
na vorclart sal werden Want do se vil na genaket we | |
ren der dor des mistruens vnde myt ynnyg(en) gebe | |
de to gode repen vm dat se byna aller navolgere(n) | |
bederften vnde den heren beden dat he de by nneste(n) | |
syner verbarmynge sick werdyge ver to storten ouer | |
se Do vorhorde de her er gebeth als wy geloue(n) dorch | |
de vordenste vnde byddynge der salyger moder godes | |
welker hilge name vnsen orden to getekent ys besun <228r> | |
der vnde ock ouermiddes deme vordenste sunte Be | |
nedictus wes regelen de vorgesechten brodere ge(n)s | |
lyke gelofte to holden Also vorhorde god ere gebeth | |
vnde vorweckede den gest enes iu(n)gen kyndes des | |
name was bernhardus Als de was eyn yu(n)gelynck | |
sart vnde wal gelert vnde myt den mechtyge(n) vure | |
der mynnen vnde der lesten godes vntfenget So heuet | |
he achter gelaten alle wallust vnde rickedom dosser | |
werlde Ock myt hocheyt vnde clercklyker werdich | |
heyt heuet he vp gesath na to volg(en) der alder engester | |
vnde nouester wandelynge des orden va(n) cistercie(n) | |
myt ynnygen gemode recht als de erste vrucht des | |
heren O wo wunderlick ys god yn synen werken | |
wo gerynge leuet syne rede wo lichte toget he eme | |
by to syn als he wil De dynge de den menschen | |
vnmogeliken synt to beuestygen wante dar nicht | |
de edelen vnde ricken mer ock de middelmetyge(n) | |
vnde de <gestr.: meken> armen se gen des orden scarpheit | |
vnde achter spreken ene yn to gane Do han dos | |
se wecke sarte yu(n)gelynck v(m)me recht als <gestr.: ver> vet | |
den wynkelder de vorkomender gnade(n) yngegang(en) | |
was vnde dru(n)ken was <gestr.: wa> van deme wyne de des | |
menschen herte vorblidet vn(de) alle bernende predike | |
de he dat wort der ropynge de he gehort hadde | |
myt den du(m)men oren Jn den <u.d.Z.: gestlike(n)> grunde des herten <228v> | |
Begerende ock den anderen to schenken als gescreue(n) ys | |
De d<gestr.: e>at hort de sal seggen kom Als yd gestet dat eme vthe sy | |
nen broderen Magen vnde vronden vnde andere(n) ede | |
len gelerden mannen der werlde To geuoget synt der | |
tich me(n)schen de myt en ander vrolike treden yn de celle | |
der nouicie(n) der kerken van cistercie(n) vn(de) be gu(n)den to stri | |
den yn deme geste der starckheyt wedder de sunde des vles | |
ches vns der instekynge des bozen gestes vnde rede(n) ock | |
anderen menschen nicht myt worden mer myt werken | |
alle de scarpheyt des ordens de se vluen nicht anders to | |
syn dan eyn sote vnde lichte borde des here(n) Van wel | |
ker to herdynge vnde vor weckynge eyn vngetelede vel- | |
heyt der me(n)schen gereyt worden de van aller ku(n)ne | |
alder vnde geslechte weren Edele vnde vnedele mid | |
del metich vnde arme vnde voruulleden alzo de(n) stal (christ)i | |
de myt den dochteren der vnsalicheyt bewu(n)den was | |
dat se de brodere de gepynyget worden van eme vor | |
drete vnde mishopen vnde navolgere (christ)i sick wu(n)der- | |
lyken vo<gestr.: [...]>vroueden vnde alzo va(n) eyne(n) stade(n) wate(re) | |
der redelyker vische de ere velicheyt vorclare(n) myt de(n) | |
verderke(n) der godenstiger menynge vnde myt den | |
scubben der hiliger werbeynge so hebbe(n) de ryne <gestr.: der> | |
so veler clostere ouer geuloyet Vn(de) beku(m)mert dorch al | |
le de ende der werlde de van occidente(n) went | |
yndat osten | |
Wo dat de hilige abbet stephan(us) somyge hemelyke dy(n)ge | |
synes nouicius ouer middest den geste der pro | |
fecien begrep <229r> | |
Bernhardus der kerken va(n) clarenda | |
le namals eyn to komende abbet | |
Do he noch nouicius was in cister | |
cien do hadde he yn der gewonete vor syn er mo | |
der sele alle dage ene seue(n) salme(n) to lesen stede | |
lyken enes dages da he angeheue(n) hadde na co(m)ple | |
te tyt de leth he se vort vnder wege(n) er he se | |
vth brachte ick en wer nicht oft id va(n) slapicheyt | |
of van vorgete to queme Do he vp syn bedde qua(m) | |
do dede he syne lede wat sotelyke(n) raste(n) Mer | |
de abbet stefan(us) bekande syne vorgetenheyt | |
van den hilge(n) geste vn(de) des andere(n) dages va(n)t | |
he ene vn(de) sprack broder bernardus war heuestu | |
dyne seue(n) salme(n) va(n) gistere(n) gelate(n) eder we(n) heuestu | |
de beuolen Do dat de iu(n)gelynck horde do scame(n) | |
de he sick want he scemelick vn(de) vruchtsam was | |
vnde began yn eme myt vor<gestr.: d>wu(n)deren to de(n) | |
ken O her god wo is dyt oppe(n)bar geworden | |
dat nemant en wiste dan god allene vn(de) vor- | |
stont dat he va(n) deme gestlyke(n) ma(n)ne was ge | |
ropen Dar v(m) vol he vor syne vote vn(de) beka(n) | |
de syne vorsumcheyt vnde bath gnade de he lich | |
lyke vorkrech Mer he vlutede sich dar na yn | |
des gilyke(n) hemelyke(n) vn(de) oppe(n)bare(n) obserua(n)cie(n) <229v> | |
sorchuoldich gewunden werden vn(de) de he myt be | |
raden mode vp gesath hadde to beware(n) vn(de) nicht | |
lichtlyke tho ouertreden | |
Wo ener hande vogel ene(n) grote(n) visch tusche(n) | |
syne(n) clauen brachte vorenden vn(de) <gestr.: brachte> warp | |
ene vor de ogen der brodere | |
Desse arme abbet stefan(us) de dorch crist(us) | |
willen arm was hadde eyns syn blot | |
gelaten vnde van armodes wegen des huses so | |
en hadde de kelner nicht vor der hant dar van | |
he synen arme(n) krancken abbete eyn slap gerich- | |
te bereden mochte wente de sorge der arme(n) | |
vnde der krancke(n) stont vp eme vn(de) wa(n)t he sy | |
ne(n) abbet myt lutterer caritate(n) lef hadde so lep | |
he hen vnde be sach of he lichte ychtes wat vu(n)de | |
dar mede he van bynne(n) brande en buten togede | |
Nu set dar qua(m) eyn grot vogel vlege(n) vn(de) brachte | |
myt synen clauen ene(n) visch nicht van metiger | |
grotte den warp he eme hastlyke(n) vor de oge(n) | |
der brodere de sich des vorwu(n)derden vn(de) vloch | |
en wech late(n)de den kelner de(n) visch Dar he | |
genoch mede vorsey(n) mochte de lauynge synes | |
<gestr.: abtes> abbates Van | |
¶ Van der milder benedixen de den broderen ge | |
sant wort van den spisekamere(n) der gracie(n) <230r> | |
godes yn deme hochtide an pynxten dar vp | |
se nicht gehopet en hadden | |
Eet was eyns anstan de hilge hochtit | |
pynxten vnde yn de(n) hogen dage wort | |
nouwe so vel brodes gevunden dat es de bro- | |
ders genoch hadden mer als sick de brodere vil | |
sere vrouwede(n) recht of se va(n) den sulue(n) armode | |
dat se dorch god leden wal gemestet solde(n) wer | |
den so houen se de misse der grote(n) hochtit an | |
to synge(n) myt der hogester andacht vn(de) iubile- | |
rynge eres herten Det de misse en was | |
noch nycht vthe vnde myt groter danckbar | |
heyt entfengen se ene milde benedygy(n)ge | |
de ene gesant was der spynde(n) der gnade | |
vnses here(n) Jn dessen vn(de) dosser gelick vorsto(n)t | |
de godes me(n)sche wo war de scrift secht wa(n)t | |
nicht en breket de(n) de gode vruchtet se vor- | |
wu(n)derde sick ock ser des erbarme(n) godes | |
<gestr.: vi> ouer sick vn(de) syne brodere vnde vorder | |
de vele mer yn der hiliger gestlycheyt vn(de) | |
glorie(re)nde yn der be<ü.d.Z.: e>nowynge der salyger | |
armode recht als yn alle(n) rickedome <230v> | |
Wo de hilge abt stephan(us) wan de collacie gelesen was | |
vnde yn de kerken gynck vn(de) de dor der kerken | |
myt der hant helt vnde druckede ze myt den | |
vy(n)ge starcklyke also vor ey(n) teken | |
Vort wo gar eyn vndoff horet he der regule(n) | |
was De gebudet dat wy also solen staen | |
syngende dat vnse herte ouer drage myt der | |
ste(m)me dat sal ope(n) baer werde(n) vthe deme dat wy | |
na zole(n) zegge(n) De hyllyge man hadde ene gewo | |
nete wan he na der collacien yn de kerken | |
qua(m) dat he dan der kerke(n) doer myt der hant | |
helt vnde druckede syne(n) vynger vast dar vp | |
recht vor eyn teken alzo de me(n)sche(n) eyn teken of | |
ene(n) knop to maken plegen dar ze by gedecke(n) | |
des ze nycht vorgete(n) en wylle(n) Allso he dat stede | |
lyke(n) dede enes dages do vragede eme derbro | |
dere eyn de dat van konycheyt der hemelycheyt | |
wagen dorfte war v(m)me he dat dede De hylly | |
ge vader ant worde eme vnde sachte alle de | |
geda(n)cken de yck van amptes wegen v(m)me scych | |
tyghe des huses mot to laten gaen dorch den | |
dach plege yck to zegge(n) dat ze daer bute(n) bly | |
uen noch syth nycht vormeten vodder myt enee | |
to gane Meer dat ze wachten we(n)te morgen | |
dat de pryme vthe ys vnde ick ze daer dan <231r> | |
weder vynde Do dat de broder horde wort he | |
zere gestychtet vnde vorstu(n)t dat des hyllygen | |
ma(n)nes wanderlynghe boue(n) ge(n)ck de gemene(n) | |
vorsumelheyt aller me(n)schen ¶Van synen | |
staue dar he mede yn de(n)<gestr.: r> hochtyden yn der pro | |
sessyen plach to gaende vn(de) van syner otmo | |
dycheyt | |
>b>Van wo groter otmodycheyt dat gewe | |
sen heuet desse ware herde de nyn hurlyck | |
en was vnde yn wo g<ü.d.Z.: r>oten <gestr.: hade> hate he alle | |
hochtyde de houerdycheyt gehatet heuet Dat | |
entoget wal syn abbates staff den he to drege(n) | |
plach yn grote(n) hochtyde(n) der prosessyen De noch | |
hude des dages yn cistercien yn groter werdych | |
heyt bewart vnde geholde(n) wer dorch de reue | |
rencien des groten vaders vnde schynet de | |
zulue staff nycht vele to schele(n) van de(n) geme | |
ne(n) steue(n) dar syck alle de vnde kra(n)cke me(n)sche(n) | |
vp to laue(n) pleget dat ys vnses aller hilgesten va- | |
ders staff barnardus yn der gestlycheyt Dusse uul | |
le(n)kome(n) mester heuet vordenet ene(n) alder uul | |
lenkome(n)sten iu(n)ger Van welken beyden lery(n) | |
ghe vnde exempel noch hude desses dages vnt | |
tellyke <gestr.: va> vate der geue(n)cknysse werden geno <231v> | |
nome(n) van deme kony(n)ghen der houerdyge dat ys de | |
duuel Vnde vordenet vorenyget to werde(n) (christ)o | |
deme heren deme ware(n) konynghe der otmo- | |
dicheyt ¶ Wo dat de hyllyghe vader by eneme | |
ytlyken monyke ene(n) engel sach staen | |
Dat geuel vp ene tijt dat de hyllyghe abbet | |
Bernhardus myt sulker y(n)nycheyt vnde | |
purheyt to der mettene was also he plach De | |
ock gode vnde eme alleyne beka(n)t was Do dat | |
la(n)cksam gesengete der salmodyen de metten vor | |
lengeden Do dede eme de here syne ogen vp | |
vnde he sach byn ene(n) ytlycken monyke ene(n) engel | |
staen vnde dat ey(n) ytlyck za(n)ck dat tekende ze | |
yn cedule(n) myt allen vlyte enes notarius vn | |
de de aller my(n)nesten sylben wo sachtmodychlyke(n) | |
ze gesecht wort en lete(n) ze nycht <gestr.: a> achterwe ge(n) | |
Se schreue(n) ouer yn manyger hande wyse we(n)te | |
erer somyge screue(n) myt golde Somyge myt zul | |
ue<ü.d.Z.: re> somyge myt enkede mer de andere(n) schre | |
ue(n) myt water Vnde zomyge en schreue(n) altest | |
nycht Ouer de geest de dy ope(n)barde was synen | |
herte(n) yn getende de dynge van manyger hande | |
scryften wente de myt de(n) golde schreue(n) beteke | |
den de(n) berne(n)den vlijt yn deme denste godes vnde | |
de vryen andacht des herte(n) yn den dy(n)gen | |
de dar gesu(n)gen worden De myt den zuluere <232r> | |
schreue(n) de to uorstaen de ene mynre vurycheyt | |
hadden der gener de daer su(n)gen De ock myt de | |
me enkede schreue(n) beduden de stedygen gewo(n) | |
te des gude(n) wyllen erer ytlyken yn der salmo | |
dyen wo wal yt nycht en was myt groter y(n)nycheyt | |
Mer de myt den water schreue(n) beteke(n)t de gene | |
de van slapheyt vnde tracheyt gedrucket synt vn(de) | |
veth sy<gestr.: s> geleydet syn van r ydelen dancken | |
Dusse schryue(n)t wat geludes to geue(n) mer ere her | |
te ys verue vor strouet vnde en ouerdreget to ma | |
le nycht myt der ste(m)me Mer <gestr.: w>o wu(n)derlyke ge | |
nedycheyt godes also nyn quaet en blyuet ane | |
gepynyget So en sal ock nyn gut werck ane ge | |
lonet blyue(n) wo cleyn yt ys vn(de) wo vorsumelick | |
et schut Wor de andere(n) de nycht en schreue(n) be | |
straffede(n) de beweyne(n)de(n) hardycheyt der herte | |
erer somyghe de ere professien vorsaken vn(de) | |
des vrrichten<sic> godes nycht gedencke(n) vn(de) zencke(n) | |
zyck ned er yn den dotlyke(n) slap myt vryen | |
wyllen ofwake(n)de my<ü.d.Z.: t> beslotene mu(n)de <ü.d.Z.: be>ku(m)mere(n) | |
de syck myt ydele(n) schedelyke(n) geda(n)cke(n) nycht | |
van kra(n)cheyt mer vth wyllyger menynghe | |
Vnde entfruchte(n) zyck nycht weder dat gebot | |
der ee Jn deme angesychte godes ledych vn | |
de ydel to erschyne(n) De hyllyge vader bern <232v> | |
hardus do he dyt geseen hadde gedachte he der sen- | |
te(n)cien wente yt allet syn denst aftyge geeste ge | |
sant yn deme denste Dorch de ze dat erffnysse | |
des heyles entfanget Also he zyck vorurowede va(n) | |
der vurycheyt der gener de to neme(n)de weren alzo | |
erbarmede he syck vthe vederlyker begerten | |
der goddestycheyt ouer de tracheyt der achter | |
blyue(n)der ¶ Wo de hyllyghe vader sach de | |
engele yn beyden chore(n) do me(n) sa(n)ck ¶ Te deu(m) | |
laudamus vnde vorweckede nu den ene(n) nu | |
de(n) andere(n) | |
Men za(n)ck enes hochtijtlyke mette(n) vnde | |
de knecht godes Bernhardus was | |
dar myt den andere(n) brodere(n) alzo me za(n)ck de(n) | |
<gestr.: c> ypnus Te deu(m) lauda(mus) Do sach he de hyllyghen | |
engele my groter clarheyt ble(n)cke(n)de vnde myt | |
wu(n)derlyker clarheyt vnde vrolycheyt y(n)nych de | |
dorch beyde kore lepe(n) vnde vorweckede(n) nu de(n) | |
ene(n) nu den andere(n) Se were(n) den syngenden | |
broderen by staende myt vroweden vn(de) arbey | |
den my<ü.d.Z.: t> alle der wyse dat ze mochte(n) dat de | |
y(m)pnus myt y(n)nycheyt worde gesu(n)gen Daer | |
byso merkede he dat ene de selue sa(n)ck wer | |
dychlyke(n) su(n)derlyke(n) genochlyck ys De he <233r> | |
sach myt sulker stantaftycheyt vlijt dar | |
y(n)ne tho done Dat myt vurygher y(n)nycheyt | |
<gestr.: g> gesu(n)ghen worde Ock zo yst ene(n) anderen | |
gestlyken broder vorlenet to sene dat eyn | |
vla(m)me enes grote(n) glantzes ge(n)ck vthe den | |
mu(n)de des broders de den y(m)pnus an hoff | |
vnde sloch vp yn de hogede ¶ Wo de hyl | |
lyge vader bernhardus <gestr.: sach> yn de(n) geyste | |
bekande dat zomyge brodere yn mys trost | |
t vellen do he ene zede va(n) de(n) su(n)den vnde | |
van de(n) stre(n)gen ordel godes | |
De hyllyge vader Bernhardus was | |
enes syne(n)<gestr.: s> brodere(n) segge(n)de syne(n) brode | |
deren dat wart godes Vn(de) als he de ge | |
brecke zere rorede vnde de(n) angest des vorver | |
lyken ordels yn ere druckede Do rastede he yn | |
geeste dat zomyge de dar zeten swarlyken | |
yn erer co(n)sie(n)cie(n) worde(n) vorsturet Vor weren | |
by na vorsu(n)cken y(n) de(n) twyuelmodes gru(n)t | |
Do wort de hyllyge man alzo entfenget | |
my[t] deme geste der broderlyker my(n)ne vn | |
de sprack vth to en dusse worde de se syck | |
vorwu(n)derde(n) vn(de) sprack war v(m)me werde | |
gy aldus bedrouet yn yuwer (con)scie(n)cien my | |
ne leue(n) broder war to syn gy alzo sere y(n) | |
de vngestaltheyt vnde de vntellycheyt yn <233v> | |
wer su(n)de dat gy vorgete(n) der grudelosen by(n) | |
nersten der vo<ü.d.Z.: r>barmynge godes Jck segge | |
yu dat yn der warheyt wer yt dat yudas | |
de sone des vorluses de vnsen here(n) vorkofte | |
Jn dusser schole(n) (christ)i zete vnde dusse(n) orde(n) | |
vor enyeget were he solde ouer myddest pe | |
nyte(n)cie(n) genade verkryge(n) Do se dyt wort | |
der grote(n) trosty(n)ge gehoret hadde(n) nycht | |
alleyne de gene de ouermyddest cleymo | |
dycheyt des geystes Bernhardi werde(n) vor | |
twyuelt Mer ock al de gene de dar by we | |
ren kregen trostynge der gotly ken ge | |
naden ¶ Van de(n) monyke de ouer myd | |
dest bedrechlycheyt des duuels vndesy(m) | |
pelheyt syne(n) eghene(n) sy(n)nes nycht en | |
geloffte yn dat hyllyge sacrame(n)t des | |
altaers | |
Eyn uan den monike(n) dusses al | |
der<gestr.:s> hyllygeste(n) vaders was yn | |
so grote(n) gebrecken des herte(n) ouer | |
myddest des duuels bedrechnysse vnde sy | |
nes egene(n) sy(n)nes eynuoldycheyt Dat he | |
sachte dat dat brot vnde wyn myt water | |
gemenge<gestr.: Nasalstrich>th vppe deme altaer Jn nyner <234r> | |
leye wys vorwa(n)delt mochte wer<ü.d.Z.: de(n)> yndat | |
lycham vnses here(n) ih(es)u (christ)i Vnde dat v(m)me so | |
vor smade he dat sulue leue(n)dyge sacrame(n)t | |
to entfangen recht of et en nycht vordelyck | |
en were To deme lesten wort he gemerket | |
van den broderen dat he dat hyllyge sacrame(n)t | |
myt den anderen nycht entfenck Vnde he wort | |
<v.d.Z.: hem>elyken vormanet van de(n) olden he wort | |
ock geuraget v(m)me de zake vde en louede | |
des nycht Men he sede dat he to male(n) ny | |
ne(n) geloue(n) en hadde an dat hyllyge sacrame(n)t | |
Do se ene vormeden vnde lerden vnde he | |
ene nycht en loue(n)<gestr.: de> en wolde noch den ge | |
tughen der hyllygen schryft nycht geloue(n) | |
de se eme vorlachten Do brachte ze dusse | |
sake an den ersame(n) abbet Vn(de) als he ene | |
both vor syck to komen dat he na der wys | |
heyt de eme geheue(n) was desses brodes vn | |
geloflycheyt solde straffen Do antworde | |
eme de me(n)sche vn(de) sede Jck en mach myt myner | |
bewegy(n)ge daer tho gebracht werden dat ick | |
geloue dat dat broet vnde de wyn dat | |
men vppe dat altaer <gestr.: z> settet Cristus ly | |
cham vnde bloet to syn Vnde dar v(m)me wecht | |
ick dat ick yn de helle <gestr.: va> vare(n) sal Do dat de | |
horde de hyllyge godes me(n)sche Do dede he | |
als he alle weghe plach to done den <ü.d.Z.: de> yn node(n) <234v> | |
were(n) ene wu(n)derlyke macht to entogen | |
vn(de) sachte sal myn monyck yn de helle ua | |
re(n) dat sy van dy vn(de) sprack En heuestu nyne(n) | |
geloue(n) so gebede ick der krafft der gehorsa(m) | |
heyt dat du gaest vn(de) co(m)munycerst myt | |
myne(n) geloue(n) O mylde vader o wyse arste | |
der genade(n) de(n) de saluy(n)ge der ge<gestr.: [...]>nade(n) lerde | |
van alle(n) dynghen wo he arcedyen solde de | |
betory(n)ghe der kra(n)cke(n) He en zede nycht | |
vlu du kettere ga(n)ck vordomede en wech | |
du vordoruene me(n)sche Meer getruwely | |
ken sprack he ga(n)ck vn(de) cu(m)munyce<ü.d.Z.: r>e vppe | |
myne(n) geloue(n) vnde he geloued su(n)der al | |
len twyuel dat syn cleyne sone de(n) he myt | |
aller begerten gelert hadde Also langhe | |
dat (cristu)s yn eme worde weder ghebore(n) | |
Nycht vromede solde syn van deme fu(n)da | |
mente des geloue(n) als he noch nycht vro | |
mede en was van de(n) by(n)nerste(n) syner | |
leue Alsus wort de monyck be nouwet | |
myt der kraft der gehorsa(m)heyt vn(de) | |
ge(n)ck to deme altaer alto malen su(n)der | |
geloue(n) als eme duchte Vn(de) ouer myd | |
dest der gehorsamheyt vn(de) dat vorde(n)st | |
des hyllygen vaders So wort he snelly | |
ken vorluchtet vnde vntfe(n)ck den ge <235r> | |
loue(n) des hyllygen sacrame(n)tes de(n) de ock | |
ewerdelyken bewarde wente an den ende | |
synes e leue(n)des ¶ Van den brodere den de saly | |
ge yuckvrowe maria de hemelsche g(ra)cie | |
gaff ouermyddes ene(n) gesychte | |
Jd was eyn monyck yn clare(n)dale de wo | |
wal he was eyn me(n)sche van gude(n) wyl | |
len so was he noch vorwelt vnde kra(n)ck | |
yn dem vnde lychame vn(de) was ock daer | |
v(m)me achtsam vnde warneme(n)de der spy | |
sen yn bewarynhe vnde besorgynge | |
der medycine(n) Meer de genedyge god | |
de de dwelende pleget to corrygeren De | |
wolde ene weder leyden to den wege | |
der warheyt vn(de) vp dat he wyste vnde | |
vorstu(n)de wo heylsam dat he vns alle vor | |
manet vnse sorchuoldycheyt yn eme | |
to werpen wente he vnser achte heuet | |
So heuet he syck ge werdyget yn zo da | |
ne wyse syne vysenterynghe vor tho | |
zetten den de syck temelyke(n) vorsume | |
den Desse <gestr.: vorsum> broder sach yn ene(n) gesych | |
te yn der nacht dat alle de broder toder | |
kerken yleden al to vullenbre(n)gen dat | |
lof des gotlyken denstes vnde an der dor | |
der kerken stu(n)t de otmodyge vnde hoge <235v> | |
moder der barmherycheyt de mylde yu(n)ck | |
vroue maria De ene bussen myt lactua | |
riu(m) dorch vnde gaf daer vth ene(n) ytlyke(n) | |
broder de yn de kerken gy(n)ck ene(n) su(n)dergen | |
lepel vul myt erer hant werdychlyke(n) vn(de) | |
weder lauede ze myt wu(n)derlyker zotycheyt | |
Do dat de broder sach Do wort he alzose- | |
re vorblydet vn(de) sachte by eme selue(n) | |
dat he ock solde der hemelsche(n) spysen | |
delaftych werde(n) su(n)der yenyge hy(n)der- | |
nysse Do he qua(m) vor de mylden besorgery(n) | |
ne(n) Do vordref ene de sachtmodyghe | |
yu(n)ckurowe van er vnde sede Heuestu | |
vnser arcedyen noet En bystu nycht | |
selue(n) en wys arste de dyner suluer gro | |
te sorge heuest Ga(n)ck hen ga(n)ck hen vn(de) | |
bruke dyner arcedyen als du wult | |
Wente ick hebbe dusser achte de alle tijt | |
sorge werpen y(n) de(n) heren myne(n) sone | |
Do he dat horde de schemede he syck vn(de) | |
bat v(m)me vorgyffnysse vnde louede er | |
dat he syck des nycht meer becht vnd(er) | |
wynde(n) <gestr.: v> wolde Meer he alle sorge des | |
ses leue(n)des wolde he gode beuele(n) To | |
welker geloui(n)ge de gemen<gestr.: Schaft>e to vlucht <236r> | |
aller cristener me(n)schen ene su(n)derlyker | |
deyner der brodere van cistercien en syne | |
genochte entfe(n)ck vnde vorlenede de- | |
me ruwegen genade aller gutlykeste | |
vnde delede eme mede dat heysa(m)me | |
voetsal der gracien godes Do he s gesma | |
ket hadde de gebenedyeden der hemelsche(n) | |
arscedye(n) Do genas he vart van sorcheyt | |
vn(de) kra(n)ckheyt vn(de) vorleyt alle medicine(n) | |
vnde leckere spyse Vnde van mede wer | |
kynge der gracie godes de de he yn kor | |
ter tijt an schonheyt vn(de) starcheyt vn(de) | |
myt gesu(n)theyt beyde zelen vnde lyues | |
¶ War synt nu de<gestr.: r> brodere der mer | |
schyne(n) na to volghe(n) der scholen ypocras | |
des poete(n) dan (cristu)s schole de alto sere leff | |
hebbe(n) de su(n)theyt des stefflyke(n) lachames | |
vnde vlesches Jn den somer myt aller an | |
dacht beku(m)mere(n) ze syck to soke(n) vn(de) to | |
uorgaddere(n) groen kruit vn(de) wortelen | |
vn(de) synt nycht my(n) sorchuoldycheyt yn de(n) | |
wynter to dorre(n) vnde to wryue(n) to sto | |
ten vn(de) to same(n) make(n)de vnde de nycht | |
hebbe(n) en sullen dat werck der arcedye <236v> | |
vnde werpen zyck yn de schult des egene(n) | |
wylle(n) vnde der ege(n)schop nycht sorchlyker | |
gevu(n)den en wert Jck bydde dat se leren | |
wylle(n) myt desse(n) vorgeschreue(n) exempel- | |
mer to betru<ü.d.Z.: w>e(n) yn de(n) here(n) dan <gestr.: ge> yn | |
Galyenu(m) de(n) poete(n) vnde meer lere(n) hope(n) | |
yn de konyngkynne(n) des hemels dan ynde | |
crude der erde(n) wete(n)de aller sekerlykeste | |
dat ze yn den strengen vnder soken des | |
rechten ordel godes nycht en zole(n) geor- | |
delt werden van der conplerie(n) meer va(n) | |
der p(ro)fessyen der penyte(n)cien de da(n) ve | |
le to spade dar y(n)ne ys Vn(de) sulle(n) wylle(n) | |
dat ze erer zele(n) zorge gehad hadde(n) mer | |
dan of ze alle ere leue(n)t la(n)ck beku(m)mert | |
hadde(n) gewest v(n)nuttelyke(n) v(m)me to uor | |
kryge(n) gesu(n)theyt eres vlesches ¶ Van | |
deme monyke de<gestr.: r> ouer myddes der kraft | |
des hyllygen sacramentes (christ)i vorlost ys | |
van der sware(n) passien synes houedes | |
Eyn broder was gena(n)t petrus vn(de) | |
<gestr.: eyn> wort na mals eyn abbet to | |
Clarendale do he yn der yoget zyck sel | |
ue(n) to bewysen eyn leue(n)dych vn(de) beuellych | |
vnde hyllyghe offer hande yn aller bewa | |
rynge des hyllygen orde(n)s w<gestr.: e; ü.d.Z.: e>ente alle <237r> | |
de gene de yn (christ)o begerent myldychlyken | |
to leue(n) vnde vor uolgynghe des vyandes | |
lydent to beger<gestr.: t; ü.d.Z.: de> dusse broder van <ü.d.U.: der> uor he(n)ck | |
nysse godes de alle dy(n)ck to der vterwelden | |
heylle wercket to arbeyde(n)de yn der aller swa | |
resten pyne des houedes We<ü.d.Z.: l>ke passie de | |
starcke rytter godes duldychlyken vordroch | |
Vn(de) vlytigede syck gode to da(n)cke(n) yn alle | |
syne(n) smerte(n) vn(de) dat serpe(n)t synes egene(n) wylle(n) | |
van murmurere(n) to bedwy(n)gen Vnde wo wal | |
he myt den p(ro)pheten begerde dat de vnrechnycheyt | |
yn syn geben<ü.d.Z.: e>te gynge vp dat he vordene(n) mochte | |
to <ü.d.Z.: syck> resten yn den daghe der bedrofnysse So wort | |
he doch daer v(m)me zere besuert yn syne(n) gemote | |
dat dat kra(n)cke vlesch deme aller beredeste(n) geyste | |
nycht volgen en mochte na syner begerte to den | |
harden wege der dogeden Jt geschach vp ene(n) <gestr.: tijt> | |
sondaches nacht dat he tor metten was vnde ge | |
volde zyck myt dussen vorgesecheten vngemake | |
meer gemoget to werden dan he ye to vorne Do | |
dachte he vth to gane vnde zyck to der raste <ü.d.Z.: to> leggen | |
Meer alto hantes van der yngevynge godes so | |
dachte he <gestr.: z> zyck v(m)me godes wyllen lede wante | |
an de tijt der prime wente he zolde des zelue(n) | |
dages enfangen de vnbevleckeden vorbor | |
genheyt des werden lychames vn(de) blodes <237v> | |
(christ)i Do de prime vthe was wo wal syne smerte | |
nycht vp en horde nochta(n)t satte he vp zyck to ly | |
dene noch dat conue(n)t nycht to uorlaten wente | |
na der homysse vp dat he de hyllygen co(m)munye | |
cer ynge mochte entfangen Do he nu vp der | |
stede hochtijt solde holde vnde to dem grade | |
des altaers gy(n)ge vnde de gewontlyke(n) veny | |
en na(m) myt gebogede(n) kneen vnde yn der al | |
ler othmodygesten y(n)nycheyt Do uel eme haste | |
lyke(n) <gestr.: [...]> van syner scheydelen als eyn kloyt | |
blyes vn(de) vngemete(n) grot De eme qua(m) myd | |
den dorch dat vor houet vn(de) uel vp dat paue | |
ment vnde makede eyn grot gerochte He | |
taste<ü.d.Z.: de> de bewegynge yn deme valle des sulue(n) | |
lastest aller ope(n)baerlykest mee nyne ge daente | |
en sach he van der <gestr.: [...]> vorwu(n)derlyker ge | |
nedycheyt vnses uorlosers wente desse brode(r)e | |
geuolde der all<gestr.: e; ü.d.Z.: e>er svareste(n) velle Mer v(m)me der | |
erwerdycheyt des hyllygen sacrame(n)tes was | |
he recht <gestr.: als> oft he des nycht en tastede Also | |
vort alze he dat hyllyge sacrame(n)t myt gelo | |
wyger andacht ent fange(n)<gestr.: r> hadde do genas he | |
an der selue(n) stu(n)t van der selue(n) kra(n)ckheyt vn(de) | |
ys also vullen komelyken su(n)t geworden dat he | |
dar na nyn leet <ü.d.Z.: mer> van en hadde Do was he nycht | |
vnda(n)ckbaer der genaden godes vnde na(m) also se <238r> | |
re to yn geystlycheyt dat he erst eyn abbet wort | |
to ygnato vnde dar na to clarendale Vnde uor | |
<gestr.: n>rede den name(n) enes abbetes myt guden se | |
den vn(de) myt ene(n) hyllygen leue(n)de he ledde sy | |
ne vnder saten dorch den wech <gestr.: da> der ware(n) | |
othmodycheyt vnde was gode eyn gut roke yn | |
alle der stat ¶ Van deme monyke den de hyl | |
lyghe hostie genade gaff enes su(n)derlyken smakes | |
Et was eyn sorchuoldych broder vnde | |
vurych yn der bewarynge der hyllyge(n) | |
geystlycheyt Do he enes sondages na gewonte | |
des odens de(n) werden hyllyge(n) lycha(m) vn(de) dat ou(er) | |
clare bloet vnses leue(n) here(n) entfange(n) hadde | |
Do duchte eme vn(de) ock daer alle de(n) ga(n)tzen | |
dach Dat he eme honych rate yn syne(n) mu(n)de | |
helde de aller soteste was Des negeste(n) sonda | |
ges dar na do he ouer dat hyllyghe sacarme(n)t | |
enfange(n) hadde Do bekande he dre dage- | |
la(n)ck de zulue(n) genade Des derde(n) sondages do | |
he ouer dat hemelsche votzel enfangen had | |
de Do geuolde he alle <gestr.: alle> de wecke(n) vth de | |
sotycheyt des leue(n)dygen brodes manychuol | |
dychlyke vnde uele tijdes nu seldener nu | |
dycker Dar na dat zyck de geuer aller gena- | |
de de hyllyge geyst gewerdygede eme to | |
uorlene(n) Mer et geschach vp ene tijt dat | |
he ene(n) van syne(n) <gestr.: broderen> vru(n)de(n) <gestr.: r> vor sy <238v> | |
ne schulde bestraffede Vnde trat ouer dema- | |
te der rechter menynghe Mer he en achte | |
de nych to <gestr.: versetygen; a.l.R.: vorsoten> de byttere(n) consci | |
en des broders ouer myddes genoch<gestr.: te> do | |
en Eer he de hemelsche(n) gaue van deme | |
altaer neme Dar ua(n) geschach dat do he | |
sick de vredesa(m)me ostien vormath to ent | |
fange(n) vn(de) de(n) brodere noch nycht to vre | |
de gesat hadde Dat he uorde honych so | |
tycheyt des geystlyke(n) smakes daer he | |
to uore(n) mede gespiset vn(de) geco(n)secreret | |
plach to werden ene alder bytterste byt | |
terheyt tastede boue(n) galle(n) vn(de) vormote | |
of de eme syne kenebacke(n) vorgyftygede | |
des he syck zere erferde Do qua(m) em bolde | |
yn syne gehuchnysse syne mysdaet vnde de | |
de penite(n)cien vor de schult syner vnbesche | |
denner <gestr.: [...]>an uechtynge myt de(n) aller othmo | |
dygeste(n) done vnde pynede syck do vlytelyker | |
to beware(n) de sentencien des apostels daer | |
he secht Gy <ü.d.Z.: de> gestlyken sijt bestraffet yn al | |
so danygen dyngen de <gestr.: te> tege(n) got synt yn | |
deme geeste der sachtmodycheyt ¶ Dyt | |
exemple wylle(n) an dencke(n) de leff hebber | |
des orde(n)s synt vn(de) de enfenget sy(n) myt <239r> | |
den ernste der gherechtycheyt Se wyllen an de(n)cke(n) | |
spreke(n) ick vnde hode(n) zyck nowe dat ze de(n) dra(n)ck der | |
rechter beryspy(n)ge den ze de(n) brodere(n) wylle(n) sche(n)ke(n) | |
beyde ene(n) vnde de(n) andere(n) nycht en sen to schede | |
lycheyt oue<ü.d.Z.: r>myddest vnbeschedenheyt Also se sick | |
selue(n) quesse(n) ouer myddest den torne vn(de) de sick bete | |
ren solde(n) alze se vorhardent So wu(n)det ze sey vnde | |
dwy(n)ge(n) se vth to breken to entschuldeghen de vn | |
schuldyge(n) yn de(n) su(n)de(n) ¶ Van deme monike de(n) vnse | |
leue here ih(es)u (cristu)s ey(n)werf vn(de) ander werff erscheen | |
Eyn ander nouici(us) was yn de(n) sulue(n) closter de | |
van ga(n)ssen herten gode begerde to zoke(n) vn(de) | |
he plach alle weghe myt to samen gelachte(n) han | |
den vnde vp gerychtede(n) houede to bede(n) dat he | |
behorlyke doen mochte Enes nachtes yn | |
den begy(n)ne der mette(n) do he yn de(n) chore was an- | |
dechtlyke(n) myt besloten hande(n) vn(de) vth gereckede(n) | |
hande(n) to gode So vo<gestr.: [...]>rt was vnse leue here by | |
eme vn(de) sprack vn(de) sede reke my dyne hande Do | |
he to der ste(m)me syne oge(n) op sloch Wort heue | |
le zere erschryket Mer of he dat <gestr.: w> slape(n)de | |
of wake(n)de horde en konde <ü.d.Z.: he> nycht lychtlyke(n) | |
vnderschede(n) Auer he entfe(n)ck vte der ste(m)me | |
also grote vurycheyt vn(de) y(n)nycheyt Dat he <239v> | |
so sorchuoldych de sulue(n) forme desgebedes alle tijt | |
to bewarene Dar na do heey(n)monyck was wor | |
den vn(de) vp ene tijt yn ene(n) wy(n)ckel der kerken | |
stu(n)t vn(de) bedede myt ene(n) andachtlyke(n) gemo | |
de myt to same(n) lachten hande(n) alzo he plach to | |
done Do so wort he hastylyke(n) entucken yn de | |
me geste vn(de) vnse leue here ih(esu)s (cristu)s stu(n)t by | |
eme vn(de) yn syne hyllyghe vth gestreckede ha(n) | |
de entfenck he des broders hande recht of | |
he ene to der professye(n) neme Do he do to eme | |
selue(en) qua(m) wort he myt groter vrowede vor | |
blydet vn(de) gelost myt eyme salygen vnder vyn | |
den dat de gotlyke yege(n)wardycheyt ouer al wer | |
lyken ist aller meest Also vnse ee geuer de hylly | |
ge B(e)n(e)dictus tuget dar wij deme gotlyke(n) de(n)ste | |
andecke(n)de syn Jt sy bede(n)de of synge(n)de Wa(n) | |
deme co(n)uers de syne hosen su(n)der orlof wosch | |
van gode gepynyget wort | |
[W]ente wy nu vele gesacht hebbe(n) va(n) den | |
clare(n) zede(n) vn(de) geystlyke(n) wandelynge | |
vnde ock van deme durbare(n) dode der hyllyger | |
vedere to stychtycheyt der to neme(n)der So wyl | |
le wy nu to entho dynge der tragen vort bry(n) | |
gen de uorsumelycheyt enes broders vn(de) de py <240r> | |
ne de he leyt van gode dar uor Vp dat alle de | |
gene de vort gaen wylle(n) verwecket werden to | |
betere(n) dy(n)ge(n) to de(n) exempele(n) de dogede(n) Dat de | |
ock also vorsumelick voruert werde(n) va(n) der | |
wrake der gotlyke(n) pyne(n) vn(de) sick ock entsee(n) | |
de gesette des hyllyge(n) orde(n)s ouer to trede(n) | |
Wente yt was eyn co(n)uers de clare(n)dale to | |
gehorde de uormath zyck syne hose(n) to was | |
che(n) su(n)der orloff synes mesters Vn(de) ock was | |
he vth gega(n)ge(n) vn(de) stu(n)t allene byde(n) ouer des | |
ryuers Dat byn de(n) houe na by her vloet vn(de) | |
dede syne begu(n)de(n) wercke O we de arme en | |
merkede nycht dat syn swarlyke mysdaet | |
yn de(n) oge(n) godes was de dar besmytte(n) dore(n) | |
de purheyt des hyllyge(n) orde(n)s ock yn de(n) | |
myneste(n) pu(n)te De he nu als wy gesacht heb | |
be(n) dyt vermete(n) werck dede vn(de) nycht en | |
hadde de(n) orleff synes mesters to tuge Do hor | |
de he ene ste(m)me rope(n) Recht oft yt <gestr.: to> ey(n) to | |
de(n) andere(n) spreke vn(de) sede alsus verslaet | |
vorslaet Dar en was gy(n) merre(n) vn(de) de co(n) | |
uers tastede dat he geslage(n) vn(de) gewu(n)t wort | |
myt twe(n) aller swareste(n) slege(n) myt de(n) ene(n) | |
yn de(n) houede vn(de) myt de(n) andere(n) slage <240v> | |
an deme vote(n) D<gestr.: y; ü.d.Z.: o> gy(n)ck he bolde ynde(n) hoff voruert | |
ua(n) grote(n) node(n) vn(de) dede de(n) brodere(n) ku(n)dych myt | |
beue(n)de(n) lyppe(n) Wat he gedae(n) hadde vn(de) gehort | |
vn(de) wat he leet Do wort he ua(n) ene <gestr.: g; ü.d.Z.: g>eleet yn | |
dat clost(er) vn(de) bychtede dar syne su(n)de vn(de) myt der | |
pyne(n) der su(n)de(n) so othmodelyke alse he mochte | |
Do sede he dat de selue slege de he se vn sychtlyke | |
vntfange(n) hadde alle(n)tele(n) to syne(n) by(n)nerste(n) ge gen | |
en boue(n) neder ua(n) de(n) houede vn(de) de ander bene | |
de(n) vp ua(n) de(n) uote(n) Vn(de) dat he yn aller wyse dar | |
ua(n) sterue(n) moste wa(n)ner sick de twe slege an sy | |
ne(n) herte(n) to samene vogede(n) Dat ock also geschach | |
We(n)te ouer zomyge dage beslot he syn leue(n) myt | |
guder beka(n)tnysse vn(de) alsz wy myldelyke(n) geloue(n) | |
so gy(n)ck he alzo <gestr.: wy> uele do lutter er to gode alze | |
he uordent hadde myt ene(n) vorverlyke(n) dode | |
gepynyget to uerde(n) Mer wat neme wy dat de | |
zake sy dat de recht werdyge rychter dehere | |
va(n) sabaoth de de(n) v(m)me ry(n)ck der erde(n) geordelt | |
y(n) rechtycheyt vor welke schult ene vngelyke(n) | |
se(n)te(n)cie vnder wyle(n) schy(n)t to geue(n) so ys doch zeke<r-Kürzel über e>r | |
dat de wyscheyt godes <ü.d.Z.: va(n)> neme(n)de <gestr.: en> bedrege(n) <gestr.: en> | |
mach werde(n) De nycht allene alle dy(n)ck zoetlyke | |
mer ock wyslyke(n) schycket O wo uele is der | |
hud e <gestr.: der> dusses dages de myt de(n) habyte des | |
gestlyke(n) bedecket werde(n) vn(de) genomet myt <241r> | |
de(n) <gestr.: na ere(n)> name(n) enes monikes de na ere(n) | |
regule(n) vn(de) orde(n) alle(r) <gestr.: g> ege(n)schop versocht heb | |
be(n) Su(n)der na de(n) exempel aname vn(de) saphire | |
ents<gestr.: a; ü.d.Z.: e>th ze sick nycht ege(n)schop to hebbe(n) myt | |
zer koner uoermete(n)heyt So doch de gene do- | |
dede de krafft de vthe su(n)te peters mu(n)de | |
gy(n)ck myt ene(n) veruerlyke(n) dode vn(de) nyne | |
plage berorde desse Mer hyr weder schynet | |
ze ere dage y(n) gude(n) dage(n) to to bry(n)ge(n) vppe dat | |
ze nycht yn ene putte to der helle zulle(n) styge(n) | |
su(n)der <gestr.: y> yn de(n) zule(n) orde(n) <gestr.: ua(n)> va(n) Cistercien | |
wo wal he ouer myddest de g(ra)cie godes | |
puyr vn(de) ga(n)s sy ua(n) so mystalde(n) gebreke(n) der | |
ege(n)tschap synt Nochta(n)t so synt somyge gewest | |
vn(de) synt <ü.d.Z.: ock> noch van der tijt dat de broder uor | |
delychte schult als it sche(n) so harde(n) se(n)te(n)scie | |
des dodes ent fe(n)ge De su(n)der an see(n) des | |
hyllyge(n) orde(n)s lychtlyke(n) myst<ü.d.Z.: r>ede(n) yn lychte(n) | |
dynge(n) vn(de) segget wa<gestr.: s>t ys dat of wo uele | |
ys des noch<gestr.: l> Se en merke(n) nycht an dat ge | |
schreue(n) de des my(n)neste(n) nycht en achtet | |
de uallet alle(n)tele(n) yn dat grote de de almech | |
tyge got nochta(n)t alzo vort nycht en pynyget | |
nicht dar vm dat yt yn dusser tyt so swar gebreck | |
nicht en sy sunder orlof ich to wasche(n) of enyge an | |
der dynge to done sunder orlof <ü.d.Z.: vn>wille(n) des ouersten | |
als yt yn der tyt was do god al solke dynge so stren <241v> | |
gelyken<gestr.: e>en wolde pynygen to ene(n) exemple der | |
nakomelyne sunder want he mylde vnde bar(m)- | |
hertich ys vnde sick gewerdyget myt syner | |
aller guderternster gedult vns to vorwecken | |
to den remedien der bicht vnde penitencien | |
Vortmer oft ock somyge weren de god auekere(n) | |
mote de alsolke lichte dynge menden to done sun | |
der swar perikel erer selen Vn(de) solke ouertre- | |
dynge vorsumet vt todone ouermids werdyge | |
vrucht der penytencien vnde bicht Mer de nycht | |
en achtet vnde alzo de vnreynycheyt to nemet | |
so sal dat scip erer consiencien sunder tuuel god | |
en kome en dan to holpe Jn den grunt vorsenket | |
werden Hir vm wy de vorscricket sy nt yn den | |
ouerclaren orden van cistercien myt den tytele | |
der professien sollen vns vlytygen nicht alleyne | |
syne meysten yn settynge sunder ock de my(n)nsten | |
myt aller sorchuoldycheyt to bewaren vp dat de | |
vuricheyt des ordens nycht en vorlauwe noch | |
vorga yn vnser tyt vn(de) of wy so groter sunde | |
schuldich worden geuu(n)den vor deme rechten | |
richtere myt den bosen nicht genome(n) en werde(n) | |
vt syner strengen sentencien vnde de glorie gods | |
nicht bescouen en mogen | |
Van deme perikel de egenscop ys dyt ny bescreue(n) | |
[H]er abraham vormals abbet des clos | |
ters patro[n]e welck closter en ys van | |
den dochteren clarendals Dusse ha | |
de de blomen der iu(n)ferlykheyt myt deme vruecht- | |
ten guder werke sunder welke de kuscheyt <242r> | |
nycht grot en ys by gade bewart van der mylder | |
gaue godes vnses h(er)n <gestr.: ihe> ih(es)u (christ)i wente to der vullen | |
brengynge des vnbeuleckeden leuendes Dusse aller | |
hilgeste mensche godes was sunderlynge gesiret myt | |
der gracien der sachtmodicheyt vnde heuet dat yock des | |
heren gedrehen myt enen vnuormodeden vlyte va(n) syner | |
yoget vp vnde alle de dage synes leuendes do he noch iu(n)ck | |
vn(de) <gestr.: v> nyege <gestr.: v> was beyde van older vn(de) van gestlyck | |
heyt do hadde he eyn cleyn stuckeke(n) nyeges dockes | |
syn clet dar mede to maken sunder orlof vnder synen | |
bedde v(m)me vnde weder v(m)me gekert hadde en vant | |
he des nicht des vor wunderde he eme vn(de) gynck en | |
wech vnde wart em syne confiencie gnagede so achtede | |
he dusse clene deste to deligen myt oppenbarer bicht | |
vil bolde to bichten O grote kracht der bicht vn(de) ock | |
nicht my(n)ner myldicheyt vnses h(er)n vnde vorlosers de yn | |
somyger mate alle de hopynge des mensliken hely es<sic> | |
gesat heuet yn dat sacrament der bicht Want gelyker- | |
wys als gene manychuoldicheyt gene vngestaldych(ey)t | |
der sunde en mach weder stan de genade en heue de(n) | |
menschen vp den purlyken vnde othmodichlyken <gestr.: byl> | |
bichten van deme nedersten der helle vnde settet en | |
yn de hogeden des hemels Alzo vort an vorwan | |
deren vnde neder werpet de mynsten sunde de ge- | |
ne de syne sunde bedecket va(n) der hogede der vullen | |
<gestr.: komen> komenheyt to deme nedersten der vnsalyge(n) | |
gebn+vndenheyt <gestr.: As> Alsus ys desse vorgesechte Ju(n)gelynck | |
de wislyke a(n)merkende was dat de klenen sunde <242v> | |
nicht en mogen vtgedan werden dan myt <gestr.: dn> der | |
arsedien der bicht do he ouer eyn wenych tydes alle | |
ne yn der koken was vn(de) de sco<gestr.: r>ttelen wosch Do | |
vel dat vorgesachte dockeken dorch de lucht her | |
af recht of yt yemant dar brachte vnde dat wort | |
eme yn syne hant geworpen vp dat he dar mede | |
de materlyke vnreynycheyt af waschen solde Ou(er)- | |
mydest welke dat sathanas syne sele bekort hadde | |
myt der vnreynycheyt der egenscap Do he dat dock | |
seckerlyke bekande vn(de) syn gesichte hir vn(de) dar <gestr.: b> ker- | |
de de deste van den vnreynen geste genome(n) was | |
mer na der bicht zo en mochte he des nicht behol | |
den dar vm so was he gode danck seggende beyde | |
yn anxte vnde vn(de) yn vrouden syny <gestr.: j> herte(n) vn(de) | |
merkede an wo ser yt ene steyt to hoden vnde to | |
vntfruchten va(n) al sulker egenheyt wo cleyne se ock | |
ys de gelouet hebben eyn lutter vullenkome(n) leue(n) | |
der armode | |
[O]ck eyn hilge nu(n)ne als men lest vm eyns | |
clenen syden vademes wyllen den se an er | |
bedde gelecht hadde sunder orlof de yn eren dode | |
des duuels lasterynnge leth | |
[E]yn ander monyck was vt deme orden va(n) | |
cistercien als de kranck lach vn(de) to syner | |
lesten vre qua(m) vn(de) sprake vorloren hadde Do sach | |
he den vnreynen gest gelick ener <gestr:: garuen bynde(n)> | |
mer katten sitten vp deme recke dat by der | |
want stunt dar syn scepeler stund vnde vp dat <243r> | |
solue olde vnde to rethen scepeler hadde de | |
broder eyn clene stucke dockes geneyt sun- | |
der orlof Welkeren lappen de vnluttere | |
gest sachtlyken handelde vnde streck vnde | |
kussede ene vil dicke he lickede ene och myt | |
der tungen vnde betastede ene myt der ha(n)t | |
Do dat de broder sach do suchtede he vn(de) wa(n)t | |
he nicht spreken en mochte so wysede he dar | |
myt den vyngere vn(de) myt den haluen worde | |
al stamelende so vele he mochte dede he to | |
ke(n)nende dat se den aller argesten bespotter | |
en wech dreuen De broder de by em were(n) | |
de verwunderden sich ser vn(de) vragede(n) eme | |
lange wat he sede of wat he mende Do | |
entfenck he na godes barmherticheyt achter | |
na de sprake weder vn(de) sachte Gi se gy | |
nicht den vnreynen gest sitten vp vnsen | |
scheppeler vn(de) myt synen aller vnuledigeste(n) | |
<gestr.: s> sunder orleff vn s<gestr.: a; ü.d.Z.: e>tten dorfte Verdryuet | |
bolde den lasterlike(n) duuel vn(de) dot den lappen | |
aff va(n) deme clede vp dat my yn den ende | |
nicht en bedreger Do se alle ernstlike(n) v(m)me | |
segen vn(de) den lasterliken gest den he sach | |
nicht sen en mochten Do deden se dat sulue | |
clet van de stede vn(de) so vort vor en wech <243v> | |
van da(n)ne de boze verwyter Do entfanck de | |
krancke broder penitencien vor syne su(n)de vn(de) | |
verstu(m)mede weder vn(de) verschede bolde dar | |
na yn guder beka(n)tnysse Hyr v(m)me ys vns | |
alle to hoden bouen al vor den egendom de | |
de pure vn(de) de reyne(n) geestlicheyt des hillige(n) | |
ordens va(n) cystercien gelouet habben vnde to | |
versake(n) de werlde vn(de) alle des dat der we<ü.d.Z.: r>lde | |
to behort vn(de) dar en boue(n) vnses solues Dat | |
wy nyn vlecke(n) en make(n) vnser consciencie(n) | |
ock yn cleyne(n) vn(de) snoden dyngen to geuen | |
of nemen of to hebben sunder orleff Vnde | |
ock vnsen wreden vyanden nicht en geuen | |
eyne materie des lasters de y(n) denne<sic> vntga(n)c | |
ge Jsrahels va(n) egipten ys dat Der zele va(n) | |
den lichame alzo vele de wreetliker dan acht(er) | |
to stane Dan wy sullen de rechte(n) ordel godes | |
al sulcke ouer tredynge to samen setten myt | |
der aller otmodigester penitencheion deme aller | |
bosesten verwyter myt der aller schalckerst(er) | |
vervrowynge vn(de) myt der aller wredester | |
wrake so <gestr.: vele> vele de lichtliker my de nye | |
i(n)geuynge schuwe(n) vn(de) verhoden moge(n) So dat | |
wy den vruchten godes alle tijt vor oge(n) heb | |
ben <gestr.: mogen> de vns stegelike gebode(n) wert | |
yn vnser regulen Van den perikel der <244r> | |
ghener de em schame(n) er su(n)de to bichten<(u> | |
[N]u wylle wy tonen wo grote verdomp | |
nisse de schuldich syn de des beuenden | |
ordels godes vngedechtich synt vn(de) bedecket | |
eder schamet sick to bichten de swaren sunde | |
de se gedan hebben ouermyddest vnnutte sche(n)- | |
de van der de schrijfft spreket et ys confusie | |
to lidende de sunde des verblyndeden se vnt- | |
went lichte yn den wercken der dogede <ü.d.Z.: de> se | |
na vortgange der tijt y(n) dogeden gedan hebben | |
vn(de) bedreget sick sulue(n) went et ys geschreuen | |
De yn eme dat ys yn der bicht misdot de ver | |
lezet vele guder wercke vn(de) ys weder schuldich | |
yn em allen Her Arnolt de abt der stat des stri | |
des ey(n) getruwe gestlick man de vertelde vns ey(n) | |
glorioes mirakel dat he sede em openbart to sy | |
ne va(n) ey(n)nen hillige(n) ma(n)ne de ey(n) p(ri)or was des | |
closters Calatens(is) de dar was yege(n)wordich do dyt | |
dynck geschach | |
[E]t was yn deme lande lymonisens(is) ey(n) vrou- | |
we va(n) ser gestliker wandelynge welck(er) | |
wo wal se geholden wort yn Deme eliken bande | |
so was se nochtan vlitich y(n) vaste(n) yn bede(n) yn al | |
myssen to geuen vn(de) andere(n) geestlike(n) wercke(n) | |
vn(de) vorde ey(n) gestlik leue(n) yn wertlike(n) gewande | |
mer nochtan so hadde se yn erer yoget ener han- <244v> | |
de swar su(n)de gedan de se sick grotlike schamede | |
vn(de) en wolde der nu(m)mer mer mensche(n) bichten | |
en wolde va(n) groter schemede Nochta(n) wo dicke | |
wo dicke se den prester bichtede so dede se eyne | |
bedeckede bewegynge dusser su(n)de alzo beschedende | |
yn der bicht Van alle mynen sunden de ick nu ge | |
secht hebbe vn(de) nicht gesecht hebbe geue ick my | |
schuldich vor gode vn(de) yn heren Alze se yn deme | |
ende der bicht dusse rede vt let recht als ey(n) zegel | |
so was se vt den gru(n)de eres herte(n) suchtende vn(de) | |
wort alto male vntlost yn tranen DO se dat vele | |
yar stedelike yn geliker forme dede Do mercke | |
de de prester want he wijs was dat se ichtes | |
wat vnreynes yn ere(n) herten hadde schulende | |
Dar v(m)me beslot he dat myt vele prouyngen | |
van <gestr.: er> ouermyts de bicht vth to teyne Auer do | |
he nyt dusser sorchuoldicheyt nichtes nicht vorder | |
de Do vermande he se dat se gan solde to den | |
vorgesachte(n) p(ri)or des neyste(n) closters Calacens(is) vn(de) | |
eme alze eyne(n) aller hilligesten ma(n)ne alle eren | |
gru(n)t erer consciencien openbare(n) mer de prester | |
was achtsam den p(ri)or va(n) dusser sake hemelike <gestr.: to> | |
vor to kome(n) vn(de) em den syn to openbare(n) Do de | |
vrouwe to em kome(n) was vn(de) ere bicht dede en | |
mochte he anders nicht van er krige(n) dan de prest(er) | |
va(n) er to hore(n) plach Et gescha myt den korsteste(n) | |
dat se kranck wort vn(de) vngebichtet starff Do se <245r> | |
lange dot gelege(n) hadde vn(de) me(n) na erer dochter | |
warde de me(n) hadde don kome(n) to der begenck | |
nysse vn(de) wente se yn eyner vere(n) gassen wonde | |
so en qua(m) se nicht bolde vn(de) dar en by(n)nen wort | |
de grafft vertoge(n) Do se to den lesten gekome(n) | |
was vn(de) myt grote(n) karme(n) ser schreyede vn(de) alle | |
de dar by weren mede schreyden Do wort de | |
dode vrouwe bolde weder leuendich va(n) der | |
aller barmhertigesten krafft godes vn(de) de zele | |
genck weder i(n) er licha(m) Vn(de) et ys geworden | |
eyne zote versellynge des gestes vn(de) des vlees- | |
sches na d(er) bedroueder scheydynge des dodes vn(de) | |
recht of se vntwakede va(n) ey ne(n) sware(n) slape | |
sprack se alsus to erer dochter de dar weende | |
vn(de) schreyede Dochter weyne nicht dyne ogen | |
horen vp wente va(n) godes barmherticheyt by(n) | |
ick weder leuendich geworden snyt enwe de | |
hyndernysse der doke dar mede ick v(m)me gedan | |
byn dat ick vp stan moge De bende worden | |
myt aller snelheyt enlost vn(de) de vrouwe richtede | |
er houet "vp" recht Do dede me(n) den prester bal | |
de dar kome(n) na ere(n) gebode vn(de) alze se alle en | |
wech ge gange(n) were(n) Do wort de fenynde vlecke | |
tor stu(n)t ouermyds de bicht vtgadan Dar na so | |
lep dat volck v(m)me dat mirakel to seyne Vnde | |
dusse vrouwe wort ey(n) getuch vn(de) ku(n)dery(n)ne der | |
genade godes de yn er ge scheyne(n) was vnde <245v> | |
openbarde en allen wo et er gegangen was | |
<gestr.: vnde> vnde wo se ouermyds de hulpe vnde dat | |
geb<gestr.: e; ü.d.Z.: e>t der moder godes der werde(n) yu(n)cfrouwe(n) | |
marien v(er)lest was yn dusser wijs seggende Jck | |
vnsalige sundersche do ick yn dussen leuende | |
myt den luden wanderde Do schen ick to stan | |
vor den oge(n) der menschen dor de guden wercke | |
de ick dede vn(de) vor de gestliken wandery(n)ghe de | |
ick togede mer ick lach vor den oge(n) godes | |
yn deme valle des des dodes welckes gebo | |
des ey(n) ouertredery(n)ne ick my nicht vntsach to sy(n) | |
va(n) bozer konheyt Wente de here heuet ge | |
secht yn syner hillige(n) kerken dat nument su(n)d(er) | |
bicht mach beholden werden mer ws<sic> wal ick | |
my va(n) mynen anderen sunde ey(n) lutter bicht | |
plach to don nochtan en dorfte ick eyne grote | |
sunde de ick y(n) myner yu(n)ckheyt hadde gedan | |
vor groter schemede ne menschen bichten Dar | |
v(m)me so makede ick my al myne guden werc- | |
ke de ick dede vntvruchtbar vn(de) v(n)nutte mer | |
nochtan so plach de ick de sulue(n) wal by na alle | |
dage der hillige(n) moder godes marien vor ere(n) | |
altar of gebelde of so war ick mochte be | |
rouwelike beclagen vn(de) beschreyen vn(de) to bich | |
ten vn(de) ere barmherticheyt myt barmliker | |
clage to beschreyen dat se nicht en lede dat | |
ick vor de myne sunde de sentencien der | |
ewyge(n) verdompnysse entfenge Dar na do <246r> | |
ick de schult des dodes betalt hadde do wort | |
ick alzo vort v(m)me belecht <gestr.: al> ouer al vn(de) alzo | |
wertliken gegrepen va(n) den bozen gesten vn(de) | |
myt d(er) aller bittersten verwytinge myner | |
sunde wort ick getoge(n) to der pyne der helle | |
v(m)me verdomet to werden Dar ick en by(n)nen | |
wort ick gedencken der almyssen de gedan had | |
de yn welcke(n) ick vele tydes gearbeydet hadde | |
vn(de) verwu(n)derde my dat ick recht of ick aller | |
sunde schuldich wer to den ewygen tormenten | |
sunder enyge barmherticheyt geschicket wort | |
Vnde alto hant worden myne ogen bedecket | |
vn(de) verdustert va(n) den vnreynen vlecken my | |
ner vngebichteden sunde de van den depeste(n) | |
myner consciencien alzp veruerlik vp sloch dat | |
ick yn nyner leye wys ansen en mochte de | |
radien des ware(n) vn(de) ewyge(n) lechtes dat myt | |
almyssen vn(de) guden wercken verkrege(n) wert | |
mer leyder do <gestr.: versumede; ü.d.Z. verstont> ick wo wal it do to | |
late was dat dat warende lon of solt mynes | |
stene(n) vn(de) harden herte(n) so wort ick gedwu(n)ge(n) | |
nicht alleyne to wete(n) mer ock to vnder vynde(n) | |
wo anxtlick et ys den sterfflike(n) vn(de) vnsaligen | |
menschen nicht gehorsam to syn den geboden | |
eres scheppers Alzo was ick vntsa<destr.: n; ü.d.Z.: t> va(n) allen | |
rade vn(de) hulpe vn(de) wort do gedencke(n) dat ick | |
de sulue(n) sunde va(n) der ick va(n) rechte vntfen | |
ge de sentencie der verdompnysse stedelike <246v> | |
to bichten plach al schreyende vn(de) beclagende | |
der hillige(n) maget marien Vn(de) al to hant vnt | |
fenck ick eyn wenich hopens vn(de) mer vt beger | |
ren vn(de) suchte(n) dan myt den worden De moder | |
der barmhertecheyt vn(de) hope(n) der vnsaligen | |
dat se my arme(n) de y(n) dat pu(n)te der vterster | |
not gesat was nicht achter ey(n) lete Dar en | |
was ny(n) merren vn(de) de sulue trostery(n)ne vn(de) | |
beschermery(n)ne aller gener de to er vlet qua(m) | |
recht als ey(n) mette(n) sterne vn(de) sloch <gestr.: verne> | |
<gestr.: der> veruerde de duuel de my bespotteden | |
dat se er maget grype(n) dorfte(n) vn(de) boet dat se | |
bolde den roff neder lechte(n) vn(de) dar lete(n) we(n)te | |
dat va(n) den here(n) vtgenge ey(n) sentencien de ge | |
loude war schen to deme se bolde se horsam | |
were(n) de bozen De genck vnse leue vrouwe | |
to ere(n) leue(n) kynde segge(n)de Jck bidde dyner | |
myldicheyt her vn(de) leue kynt dat du de(n) beste(n) | |
nicht en geuest de zede de ere ouertredynge | |
so dicke vor myne(n) belde beschreyet heuet <gestr.: der> | |
Vnse gesu(n)tmaker antworde Du west wal | |
leue moder dat se su(n)der bicht nicht mach | |
beholden blyuen Vnse leue vrouwe sprack | |
Her al dynge syn dy mogelick ick bidde dy | |
nicht en v(er)scheme dat angesichte dusser arme(n) | |
de hoppen heuet yn my heuet gehat vn(de) ouer | |
myds vele guder wercke huet se geachtet | |
dyn a(n)gesichte to sachtmodyge(n) wal dan se | |
dat nicht wyslikeen dede de her sprack wa(n)te <247r> | |
et nicht georleuet en ys Dat du vor enyghe | |
bede van my verdreuen werdes vn(de) wente | |
bute(n) den vlesche ny(n) stede en ys des bichtens | |
vn(de) berouwenysse so beuelt my dat de zele | |
we<gestr.: r; ü.d.Z.: der> ker to ere(n) licham vp dat se otmodelike | |
vn(de) berouwende bichte dat ouel heuet mys- | |
dan vn(de) dat boslike by er by er beholden vnde | |
sal so vort weder gebracht werden vn(de) ver- | |
kryge(n) to den lesten barmheyt Alzo wort ge | |
beydende den here(n) vn(de) bestelly(n)ge sorchuoldeli- | |
ke der al myldeste(n) vrouwe(n) ys to my gesant | |
de gude engel de my verloste va(n) aller ver | |
beydynge der bozen geste vn(de) heuet my we | |
der gesat to mynen egen lichame alze gy set | |
Hyr v(m)me alze nu de bicht vullenbrach ys | |
so ys de tijt hijr dat ick en wech ga nicht wed(er) | |
to kome(n) mer der barmherticheyt godes y(n)ewy | |
cheyt to syngen de my vnwerdyge(n) vntfort he | |
uet synes stre(n)ge(n) ordels va(n) vor komy(n)ge vn(de) | |
na volgynge <gestr.: so> der sulue(n) barmherticheyt | |
Do se dusse dynge gesecht hadde so lede se er | |
houet neder yn de laden vn(de) vestigede sick myt | |
den teke(n) <ü.d.Z.: des> hilige(n) cruces vn(de) gaff <ü.d.Z.: do> vp den geest | |
Of ock yement de ouermyds dotliken sunde(n) | |
dor graue(n) ys myt der scrulen des ewygen | |
dodes dyt exemple lezet of hort vp dat he | |
gestercket werde to der medicie(n)ne der bicht | |
vn(de) penitencie wetende verwar dat neme(n)t | |
van gode genade verkryge(n) sal de sick ver <247v> | |
smat to otmodige(n) vor syne(n) vicarius dat ys vor | |
syne(n) p(rae)late(n) of prester Van den p(er)ic(u)l(e) d(er) to same(n) <u.d.Z.: sweri(n)ge> | |
[D]y d(er) [p]u(n)cien dat erste germa | |
nien hetet liget ey(n) clost(er) va(n) cistercien yn | |
der tijt des here(n) abts gotfrydi wort vns va(n) | |
yn geue(n) des bozen duuels ey(n) de aller swareste | |
versturynge vn(de) ergery nge va(n) al sus daniger | |
sake va(n) ledener tijt was dar ey(n) gewonte wer | |
den yn den huze De tege(n) de forme der ordina(n) | |
cien was vn(de) dat qua(m) by ouermyddest versu | |
melheyt vn(de) vnbescheydenh(ey)t der gudertyre(n)heyt | |
d(er) p(rae)late(n) alze dat men der conuersen alze den | |
monike(n) des yars nye busch gaff do dusse vor | |
gesachte strenge man vt eyne(n) anderen huze | |
genomen was vn(de) beyde va(n) gotliker vn(de) me(n)s- | |
liker ropynge den erste(n) grat der ere(n) nicht van | |
vordels des geldes of des vlesches of blodes mer | |
va(n) verdenste des leuendes vn(de) va(n) wete(n)heyt der | |
wijsheyt beschulde(n) hadde Jn den sulue(n) huze | |
vn(de) want de co(n)uersen yn dusser kone(n) houerdie | |
genochte hadden Do wort he vntfenge(n)t myt | |
eyne(n) loueliken ernste vn(de) ordelike dusse aller | |
argeste(n) vermetelheyt corigere(n)s wert to sy(n) | |
Hijr so v(m)me begen he hemelike(n) yn den Consilio | |
vn(de) ock openbar y(n) den capittel d(er) broder vlijt- | |
like va(n) dusser sake to clage(n) vn(de) to v(er)mane(n) vn(de) | |
ock to bidden vn(de) na to beden to verlate(n) de bo | |
sen gewonte De der rechticheyt des ordens | |
nicht en vogede sunder verstury(n)ge des lyues <248r> | |
af et syn mochte af gedan solde werden mer we(n) | |
te de bant der harder p(rae)su(m)pcien den herten der | |
vlesliker broder myt de(n) aller vastere(n) verenynge | |
der vnsalige(n) v(er)hardynge an henck dat se su(n)- | |
der v(er)sturynge vn(de) schandalisacien en mochte af | |
gehouwen werden Do hadde wy leuer na su(n)te | |
gregori(us) ler dat eyne versturynge vp stonde da(n) | |
dat de warheyt achter gelate(n) worde Alsus | |
begu(n)den de Conuersten erst yn de wynckele | |
to re(n)nen vn(de) to murmure(n) Dar na wort de to | |
same(n) holdy(n)ge allentelen mechtiger vn(de) begu(n)de(n) | |
myt vngebeldeder vnsy(n)nich(ey)t to dencke(n) na open- | |
barer twydrachticheyt mer al dusse q<ü.d.Z.: u>aden an he- | |
uere vn(de) der partyen mecker was ey(n) Conuers | |
den de sorge der busch scho der broder beuolen | |
was de to d(er) metten genge(n) to beware(n) de myt | |
den duuelsche(n) geste vervullet was vn(de) dat silen | |
ciu(m) yn allen steden hen warp nu sprack he an | |
somyge by sundere(n) nu erer vele to same(n) he ret | |
vn(de) to herdede se dat se nu(m)mer enleden dat en | |
af genome(n) worde myt yeniger orsake des byd | |
dens of des druwens ere gewonte de ey(n) vodel | |
sel <gestr.: des> was d(er) houerdie vn(de) ey(n) tuny(n)ge der ver | |
heuy(n)ge Och myt wo wu(n)derliker vn(de) clegeliker | |
vnsy(n)nicheyt bestricket de gest der houerdye de | |
gene de he ey(n)s geua(n)ge(n) heuet Do de h(er) vn(de) Abt | |
Jnden erste(n) ere runynge gemercket hadde do | |
gebot he by gehorsamheyt dat so we syn silen | |
ciu(m) breke dede he dat vor dem ete(n) so solde hedes <248v> | |
sulue(n) dages of des nauolgenden dages dar na vaste(n) | |
to water vn(de) to brode Dat pijnde sick dusse Con- | |
uers to holden als ey(n) sentencie va(n) dem hemele ge | |
geuen vt nyner leue der dogede mer vp dat he | |
synen Abt eyne(n) hat verweckede wante als he | |
dagelikes sy(n) silenciu(m) brack to same(n) blasende de | |
Conspiracien so vastede he ock by na allen <ü.d.Z.: dage to> water | |
vn(de) brode vp dat he alzo de gemode der der brodere | |
vntfenge(n) mochte to hate vp den Abt De harde | |
vn(de) vnme(n)slike sentencien hadde vullenbracht | |
Hijr en by(n)ne(n) qua(m) de hillige Aduente vn(de) de | |
storm wy(n)t der conspiracien de vermert vnde | |
stercket was myt den hemelike(n) ru(n)nyngen vn(de) | |
de openbar v(er)sturynge de aller swarst was weet | |
dar gedrege(n) wente de valsche Conuers hadde | |
en de aller bozesten met gegeuen Den he | |
ock sunderlynge dwanck to geschen Alzo dat sick | |
alle de broder vp den kerst Auent versamelensol | |
den vn(de) gan vp den dormater der broder myt eyn | |
modygen Consente yn der tijt de arbeydes vn(de) | |
nemen de busch scho va(n) ey(n)s yewelike(n) bedde vn(de) | |
to synden de to stucke(n) myt messen Vn(de) to reten | |
se myt ere(n) handen Wo wal dusse boze schalch(ey)t | |
des Ersame(n) Abts consciencen vnuerborgen was | |
so dede he nochtan of he es nicht en wyste Als | |
g(en) steyt De wyse man sal swyge(n) y(n) det quaden | |
tijt vn(de) wo vele de mer em menslick raet vn(de) | |
hulpe af was Alzo vele de mer satte he em vp | |
erntliker an ropen de ba(m)rheyticheyt<sic> godes | |
beuelede den monike(n) gemeyne gebet Dat ey(n) <249r> | |
ytlick na syner mach eschen solde de barmhertich(ey)t | |
des vp dat he sick va(n) syner myldicheyt gewerdy | |
ge(n) wolde wat beters to schicke(n) va(n) so groter | |
dorheyt der vlesliker brodere Jt was do anstande | |
dat sunderlynge fest vnses heren vn(de) vor eynen | |
wenich dage(n) was de abt Capittel holdende | |
myt de(n) conuersten Vn(de) de vorgesechte vanen | |
vorer der twyst vn(de) dener sathanas wort gero | |
pen va(n) somyge(n) syne(n) gesellen de de quaetheyt | |
myt em consenterden nicht va(n) leue des ordens | |
mer vt vlytich(ey)t Der bosheyt <gestr.: d> to ouen dat he | |
sick vnbeschedelike abstinerde vn(de) syne(n) bort myt | |
eyne(n) scher messe alto male af gesneden hadde | |
Dat de vnsalige vt schandalisacien gedan hadde | |
do em de Abt vragede myt smekenden reden | |
war v(m)me he dat gedan hadde Vn(de) vt syne(n) | |
homodige(n) vnordeliken antworden verstont de | |
Abt dat syne boesheyt vullenbracht was do | |
wort he myt louerliker leue vntsteke(n) Der ge | |
rechticheyt vn(de) sede alsus to em en allen vt | |
eyne(n) war seggende geste broder ick solde dyne(n) | |
vnwerdyge(n) versmaden gemode to gan myt | |
heylsa(m)mer v(er)manynge of du lichte weder kere(n) | |
woldes va(n) den stricke(n) myt welcke(n) du geholden | |
werst mer want de falcke der houerdye dat | |
oge dynes herte(n) alzo verdustert heuet dat ick | |
my ouermyds myne otmodicheyt nicht en | |
vermete de vte moge werpe(n) wa(n)t ick se dy | |
alzo va(n) dy sulue(n) vervromedet dat du mer <249v> | |
vnse <gestr.: be> v(er)many(n)ge bespottes da(n)c vntfeyst Hijr v(m)me | |
so verku(n)dyge ick vor allen de hijr sitten van dy Jt | |
en sy dan dat du hastelike(n) vn(de) sunder vertrecken | |
dy veder v(m)me kerest vn(de) komest myt otmodyge(n) | |
genoch don to penitencien Du salst yn korter | |
tijt volen dat veruerlike ordel godes Vn(de) set | |
anderwerff vn(de) derde werff segge ick alle(n) de ge | |
su(n)t vn(de) ganse verstantnysse hebbe Vn(de) dar v(m)me | |
du des vreden vn(de) der yn settynge der hilligen | |
veder ey(n) openbar vyant bist war du vulherdes | |
y(n)dyner boesheyt so salstu dat aller hardeste ordel | |
godel godes by(n)nen wenich dage(n) wente ick be | |
truwe yn den heren vn(de) y(n) syne(n) leue(n) moder welck(er) | |
vnnutte knechte wy synt dat se nicht liden en solle | |
dat va(n) dyner homodiger vnrechtcheyt de grot | |
ys dyt hus gebrecklick Dat va(n) syner erst(er) su(n)de | |
ryn ge clar schynende gewest ys va(n) vorenynge | |
broderliker leue Do were(n) to der tijt vp gestege(n) | |
de gebede der schreyender broder vor de raserye | |
yn den odre(n) des heren vn(de) de engel des heren vnt | |
fenck va(n) em de sentencien der gener welcker vor | |
houede geteke(n)t myt den teken than dat ys myt | |
den ba(n)ner der otmodicheyt De engel sach en dat | |
<a.l.R.: he> nicht en was getekent so sloch he en su(n)der verwach | |
ten vn(de) dodede en vn(de) same(n) myt alle de dat vnge | |
wegen versturynge droge(n) wente yn den auende | |
des dages vor der vigilien der gebort vnses he(re)n | |
Do he na der conplete va(n) deme sekenhuze ge(n)ck | |
vn(de) de seke mester va(n) deme de co(n)uerse de recht | |
schen alze ey(n) ander syn gelick der sulue(n) conspracie(n) <250r> | |
myt deme he ock de fenynde rade d(er) twydracht | |
plach to versprecken eme en tege(n) gekomen was | |
began he hastlike vt to late(n) ene ste(m)me des we- | |
nens myt eyne(n) mechtige(n) karmen sy(n) angesich | |
te wort bleck sy(n) neze slot em to de oge(n) worde(n) | |
em ver wandelt vn(de) de bedroueden tekent open | |
parden den dot so wor<gestr.: t> syn De ander wort be | |
drouet do he en neder syge(n) sach vn(de) vp dat he | |
nicht gequesset en worde va(n) den snellen valle | |
so heuet he en v(m)me beuange(n) Mer alzo gery(n)ge | |
was he dot dat he vnder den handen synes ge | |
sellen de eyne helt de sele vp gaf er dan heto | |
der erden kome(n) mochte Dar were(n) bedrouet | |
de vorsten der conspiracien Do lepen to de co(n)uersen | |
de vanen vores van allen synden Jndeme se des | |
andere(n) dages als eyne(n) hertige(n) to volge(n) vp gesat | |
hadden de vngehorden quaetheyt to vullenbrenge(n) | |
O gude ih(es)u den droge(n) se nu myt barm<gestr.: her>liken | |
geruchte yn dat seken hus vn(de) legge(n) em myt | |
vruchten vp de stede d(er) v(er)schedynge Do gaf | |
me(n) der doden tafel ey(n) teken vn(de) erer aller ore(n) | |
myt vruchten geslagen worden dar v(m)me aller | |
meyst want se numende en wusten den dode alze | |
na to syn De was dar her theobaldus de do eyn | |
vnderkelner was <gestr.: vn(de) na> de hadde to der stu(n)de | |
des gebodes dat de Abt yn gesat hadde vn(de) laß | |
yn den sulue(n) de co(n)medacien aller y(n)nichlikest | |
<gestr.: mer> vn(de) als he gevraget hadde we dar dot wer | |
do verwunderde he sick boue(n) mate <gestr.: d> va(n) den <250v> | |
ordel godes Vn(de) he dede den Abt <gestr. den> bolde komen | |
de do lichte van dem dormiter gegange(n) was | |
deme doden de co(n)medacien to lezen Alze de | |
abt kome(n) was vn(de) dat decksel dar mede dat licha(m) | |
bedecket was to den houede vp geslage(n) wort | |
Vn(de) de Abt dat angesichte des dodedn geseen had | |
de do sloch he syne hande to samen vn(de) suchtede | |
van gru(n)de synes herten vn(de) sprack Och du aller | |
armeste wu lichstu hijr dot va(n) den ordel godes | |
su(n)der penitencien dyner bosheyt vn(de) dat sulue | |
weder ha<gestr.: d>lede weder anderwerff vn(de) derde | |
werff seggende Och geue got dat du myne | |
vermanynge nicht versmaet en haddes Och off | |
du de barmherticheyt godes nicht ellendelike | |
bute(n) besloten en haddes He beret sick wat lange | |
wat he don solde to den lesten duchte em dat | |
gut to syn alze de co(n)mendacie na gewonte geleze(n) | |
wer vn(de) dat licha(m) yn de kerke(n) wer gedragen | |
dat he dan des andere(n) dages beyde de monike | |
vn(de) de Conuersen to samen dede komen dat se | |
yn dat gemeyne ordel den wat em to done stonde | |
alsulcker sake do se to samen kome(n) were(n) Do | |
sprack de Abt dat se dat alle horden gy weten | |
wyl my(n) leze broder yn wo korter vp sate des | |
bozen herten vn(de) quaden wyllen dusse gegrepen | |
ys Hijr v(m)me want wy alle syne verkerdicheyt | |
wal weten mer syn bicht vn(de) penitencien vnde | |
bicht en wete wy nicht so ordel ick dat men | |
synen lacham yn nyner leye wijy en leggen vn | |
der de licham vnser broder vn(de) betruwe dat <251r> | |
dat ick vt nyner v(er)metelheyt of konheyt | |
yn en sette mer vt eyne(n) rechten ordel myt | |
berade Do dat horden de Conuersen worden | |
bouen mate ser veruert vn(de) beden y(n)ychlike | |
Dat em orleff gegeue(n) wo<ü.d.Z.:r>de by syden myt | |
den olden monike(n) to spreke(n) vn(de) dat verkrege(n) | |
se Do se an ey(n) ende gan weren v(m)me berades | |
wyllen ouer ey(n) cleyne wyle queme(n) se weder | |
vn(de) streckeden sick vp de erden vor den abt beyde | |
monike vn(de) co(n)uersen vn(de) beden em myt velen | |
uerstigen puryge(n) der bede Dat he de(n) doden | |
nyne barmherticheyt en wegerde vn(de) de con | |
uersen loueden dat vn(de) verstigeden by den got | |
liken namen wert dat de Abt metigede de | |
strengen sentencien vn(de) deme doden wo wal he | |
des vnwerdich was nich en wegerde der | |
menen begrafft Dat se dan vp hore(n) wolden | |
van erer angenomenen bosheyt vn(de) <gestr.: v> vortan | |
nu(m)mer mer wort wage(n) van der vnfangynge | |
der nyen busch scho Vn(de) ock so seden somyge | |
va(n) den olden dat he vtgenome(n) de rede ey(n) ge | |
prouet man gadde gewesen Vn(de) dat van den | |
mensche(n) nyn ordel sunder barmherticheyt yn | |
ene gesat aolde werden Den vyl lichte de got | |
like barmherticheyt dar vm tijtlike gepyniget | |
hadde Dat he de vp satten quaetheyt myt den | |
werken myt ey(n) nicht vullenbrachte dar he | |
ewelike solde hebben v(m)me verdomet geworden <251v> | |
Alzo was an merckende dat alzo nutte gedan was | |
to der tijt Vn(de) dat lichte de leste ergerynge nicht | |
arger en worde dan de erste Of de conuersen | |
de von dusser orsake lichtlike mochte(n) gesechtiget | |
werden of yn eyner merer schandalizerynghe | |
<gestr.: vp; ü.d.Z.: vt> breken Doch do hadde de abt mede anxt | |
of he hasteliken ene wredere sentencien geue | |
dan et sich geborde Wante dat ordel vnde | |
sentencie der consprireres en was do noch | |
nicht geopenbart va(n) den meynen capittel | |
vn(de) he gehengede erer biddynge De de bege(n)c- | |
nysse der mysse gedan was na ere gewonte | |
Do wort de gestoruene broder der erden beuo | |
len vnder de lichame der anderen broder Ghe | |
benedyet sy got de dat hus va(n) der aller de | |
pester kulen v(er)lost heuet Vort mer h(er) theobal- | |
dus va(n) deme wy vorgesechet hebben als he den | |
sulue(n) gestoruenen broder va(n) older vrentschap | |
der y(n)ngester hemelicheyt to geuoget was vn(de) | |
sick myt hulpen der gebede to same(n) gebonden | |
hadden beyde yn den leuende vn(de) yn den dode | |
wa(n)ner or yenich storue Wante de sulue co(n)uers | |
vor den veruerlike(n) wynde der co(n)spiracien va(n) | |
versmader gestlicheyt geweze(n) en hadde Want | |
he dan bebande dat yn den vter ste(n) dele der not | |
de vru(n)t wert geprouet Vn(de) ser bedrouet was | |
van den perikel syner zele so satte he vp by | |
em sulue(n) ey(n) yar gebet byn em sulue(n) gebet vn <252r> | |
em to done wante he gelouede sunder twyuel | |
de denst des gebedes ey(n) hulpe den doden syn | |
solde Do he alle dat ganse yar y(n)nch gebet vor | |
den here(n) vt gestort hadde vn(de) de ryrkel des | |
yares v(m)me was Do er schen he em y(n) ey nen | |
gesichte tonende myt eyne(n) clegelike(n) angesich | |
te dat he ey(n) bedrouede sentencie vntfangen | |
hadden He wort gevraget wo et myt em wer | |
he antworde dat he va(n) der vre(n) synes dodes | |
geleden hadde pyne va(n) den aller swareste(n) | |
tormenten we(n)t an de tijt Jn wrake der ver | |
smanysse der vngehorsamheyt vn(de) weder ste | |
nycheyt vn(de) nochtan nicht en mystrowede an | |
der barmherticheyt godes Hijr by ys to wete(n) | |
dat de tijtlike dodynge heuet gewesen eyn | |
hulpe syner ewygen salicheyt sekerlike(n) myt | |
wo vroliken ogen dergondensticheyt de her | |
dyt hus heuet angesen dat apenbart de kerke | |
Euerbasensi alze yn welcker na langer tijt | |
als va(n) den bosesten yn geuer den duuel eyn | |
kynynge der nyen busch scho verwecket wort | |
krupende hijr vt vn(de) der aller wege(n) de dorn | |
so groter schendynge dat et my mer mer | |
lustet so beweynen dan vt to spreken Hijr | |
v(m)me sy vns dyt vor gelachte exempel eyne | |
warnynge der otmodicheyt vn(de) hoden vns vp | |
dat of yu(m)mer mer de olde slange bestonde to <252v> | |
schenden vnmet der twydracheyt der conspira | |
cien v(m)me de gewonte vnses hillige(n) ordens dar | |
wy syn y(n)ne leuende Dan de beuleckers vn(de) | |
to bryngers des vnvredes bestrafften yn den | |
vruchten godes vn(de) se to vle(n)<gestr.: te(n)> recht als ad- | |
deren vn(de) slangen vn(de) vns ernstlike wapene(n) | |
myt den wapene(n) der leue vn(de) rechte(n) gehor- | |
samheyt vn(de) hijr mede vp to stige(n) de rechten | |
grade vnses ordens vn(de) to setten ey(n) vaste mu- | |
re des huses godes Als geschreue(n) steyt got | |
weder steyt den houerdige(n) mer otmodygen | |
geuet he syne genade |