| <29r> |
| Hyr begynnet sunte Margareten passie |
| Margareta, de vil hillige maget, |
| De was Theodocius dochter, so vns de scryfft saghet. |
| He was der heydenen en houet man, |
| Vnde de afgode bedede he an. |
5 | He hadde neyn kint men dat sulue dochterlyn; |
| Se vorvullede des hilgen geistes schyn, |
| To hant do dat kynt was geboren, |
| Do waert eme eyn amme vterkoren. |
| De amme hadde lef dat kynt. |
10 | Des starff des kyndes moder sint, |
| Des nam de amme erer beter war. |
| Margareta de was schone vnde claer. |
| Dar vmme dat <29v> se Crystum angebat, |
| Was dey vader ere zere gram. |
15 | Se was van vyfteyn yaren olt |
| Vnde horde mennyge grote wolt, |
| Dat men alle de van deme lyue dede, |
| De Ihesum Cristum angebede. |
| Margareta gaff syck gode in syne wolde, |
20 | Dat he eren magetdom behodem scholde. |
| Der ammen schap se hoden scholde, |
| Margareta myt eren euenolden. |
| Eynes dages dat yd geschach, |
| Dat Olibrius van Antyochien to rydende plach, |
25 | Dat he den crystenen luden dat gebode, |
| Dat se anbeden de afgode. |
| Waer he eynen <30r> crystenen mynschen vant, |
| Al to hant he ene venck vnde bant. |
| He wart Margareten enwaer, |
30 | Daer se hodde der Iammer schaer. |
| He sprack to zynen knechten gesellen: |
| "Hale my de maget snelle! |
| Is se vrig, ik neme se to wyue; |
| Is se ouer egene, ick mede se to mynem lyue. |
35 | Se schal syn mynes sulues wyff, |
| Wente se hat so mynnychliken lyff." |
| De knechte grepen se an vnwerde, |
| Do knede syck Margareta nedder vp de erde. |
| Se sprack:"Wes my genedich, leue here myn, |
40 | Entbarme dy vnde laet my dyn denersche syn |
| Vnde laet myne sele nycht vorderuen myt den <39v> bosen. |
| Van dussen luden mochst du my losen, |
| Here Ihesus, dat my nummer to dusser stunden |
| Dyn loff kome vte mynen munde. |
45 | Help my, here dat myn loue nycht enwerde gehyndert. |
| Beware myne kuscheyt an mynem lyue, |
| Vp dat myn magedoem reyne blyue. |
| Sende my dynen geist, dat he my beware, |
50 | Dat syck myn syn vor des duuels lyst nycht envoruere, |
| Dat ick mote den rychter wederstaen |
| Vnde zynen bosen raet vorsman. |
| Ick <31r> byn also eyn schaep, dat manck den vulen gaet, |
| Vnde also eyn vogel, de vnder deme nette staet, |
55 | Vnde so eyn vysch, de yn deme angele hanget, |
| Vnde also eyn ree, dat men myt den hunden vanget. |
| Help my, here, dorch dynes dodes ende, |
| Vnde lose my van dusser bosen lude henden." |
| Do de knechten dat hadden vorhoret, |
60 | Se quemen to deme rychtere dort. |
| Se denet vnsem gode nycht." |
| To hant vorwaldete syck Olibrius angesycht, |
| Do se eme de maget brochten; |
| He sprak:"Bistu van vryem geslechte?" <31v> |
65 | Se sprak:" Wo dy dat behaget, |
| Ick byn vryg vnde Cristus maget." |
| De rychter sprack:"Wo het dyn name? |
| Sage yd my al sunder schamen." |
| "Ick sage dy, wo ick hete. |
70 | Myn name is geheten Margarete." |
| De richter sprack:"Oft du dat prousest, |
| Sage my, an welken got dat du louest." |
| Margareta sprack al sunder vryst: |
| "Ick anbede mynen heren Ihesum Cryst. |
75 | Myt Cristus namen byn ick beuangen, |
| De daer wart an eyn cruce gehangen. |
| De synt de yoden ewich vorlaren, |
| Se weren bet al vngebaren." |
| Do tornede sick de rychter sere. |
80 | He <32r> let se werpen an den kerkenere, |
| Went dat he vunde, |
| Wo he ere reynicheit nemen kunde. |
| Dar na do quam he to Antiochia yn de stat, |
| Dar he de stummen douen gode anbat. |
85 | Daer sat he an synen salen |
| Vnde let Margareten vor syck halen. |
| He sprack: "Juncfrouwedenke se an dyn iaget |
| Vnde an dyne kyntlyken doget. |
| Do noch, wat ick wille. |
90 | Ich geue dy gudes so vylle. |
| Is, dat ick dy myt truwen vynde, |
| Du scholt wesen bauen alle myn gesynde." |
| Margareta sprack an to hant: |
| "Gode is myne reynicheit wal bekant. |
95 | Du mochst my sul <32v> ken raet nycht geuen, |
| Dat ick wil buten der reinicheyt leuen. |
| Ick hebbe my Ihesu Crysto beualen, |
| Daer voer de elemente beuen scholen, |
| Deme alle creature ys vnderdaen. |
100 | Syn loff vnde zyn ryke schal jummer bestaen." |
| De rychter sprack: "Dy schal gescheen, |
| Wultu dy nycht to mynen goden knen: |
| Werestu noch eyns so malsch, |
| Myn swert dat snyt doer dynen hals, |
105 | Dyn vlesch warpe ick an dat vur, |
| Wente du byst an vngehur. |
| Deystu ouer mynen raed, |
| Dat myne gode nycht enwer <33r> den voersmaet, |
| Dat du myt alle dynen synnen |
110 | Dy kerest an myne mynne, |
| Ick laue dy dat al vp myn lyff: |
| SDu scholt werden myn egene wyff!" |
| Margareta sprack: "Myn lyff hebbe ick begeuen, |
| Dat ick myt Cristo moghe ewich leuen. |
115 | Cristus leet doch my den doet, |
| Daer vmme wil ick lyden alle noet." |
| Do leet Olibrius Margareten haen |
| Vnde myt scharpen dorne slaen. |
| Do sach se vp to hemmele vart |
120 | Vnde sprack: "Here, al myn herte ys to dy gekart. |
| Help my, dat ick by dy blyue, <33v> |
| Dat myn vyant neyn spot myt my endryue. |
| Vnde lose my van dussen benden |
| Vndevan dusser bosen lude henden, |
125 | Vnde sende my dynen douw hyr nedder, |
| De myne wunden sachten wedder." |
| Wat se rep to gode sere, |
| Doch worden er de slege mere. |
| Dat bloet, dat vloet er van, |
130 | Also dat water vte deme borne ran. |
| De knechte reypen to Margareten: |
| "Loue noch, des mochst du geneten." |
| Dorch dat bloet, dat van er vloet, |
| Vele lude weyneden ere ogen rot. |
135 | Se spreken: "Margareta, yd is vns leet, |
| Dat wy dy seyn ane cleet |
| Naket al <34r> aldus voer vns staen |
| Vnde dynen tertlyken lychammen also sere slaen. |
| Wo schone varwe is an dy voerloren |
140 | Dorch den lauen, den du heuest uterkoren. |
| De rychter wil tornych ouer dy werden |
| Vnde bryngen dy schentlyken van dusser erden. |
| Loue den goden yn dusser stunt, |
| So blyuestu yummer meer gesunt." |
145 | Do sprack Margareta vyl drade: |
| "Swyget gy myt yuwen bosen rade |
| Beyde vrouwen vnde man, |
| Gy moget wal henne gan. |
| Dodet he den lychammen myn, |
150 | Des schal de sele an vrouden syn. |
| Louet an Crystum, den weldigen got, <34v> |
| Vnde vorvullet dar to syn gebot, |
| So wert yw des hemmels porte vppe daen, |
| De yw lange heuet vor beslaten staen. |
155 | Ick wil nicht doen na yuwer lere, |
| Juwe gode synt van koppere vnde van ere, |
| Wente dyt leuent is eyn wynt. |
| Du rychter, du byst der synne blynt. |
| Du bose hunt ane schemede, |
160 | Du hefst my myn lyff to nemede. |
| Crystus wyl myn hulpe syn |
| Vnde losen my van den handen dyn." |
| Vil tornich do de richter wart. |
| "hange se vp", sprack myt der vart. |
165 | "men schal er dat vleysch affteyn, |
| Dat men <35r> er se de bloten beyn." |
| Margareta sach vp vnde sprack: |
| "Dusse hunde doet my grot vngesmack |
| Myt erem bosen rade. |
170 | Leue here, help my drade, |
| Sterke my myt dyner verde, |
| Vnde gyff my dat ick getwyed werde. |
| Sende my dynen geyst hyr nedder, |
| Dat ick myne kuscheyt dy brynge wedder, |
175 | Vnde laet my here dat gescheyn, |
| Dat ick mynen vyant moge seen |
| Vnde ick myt mynen synnen |
| Ende mothe vorwynnen, |
| Vppe dat ik allen megeden moge bewysen, |
180 | Dat dyn name sta to prysen." <35v> |
| Eyn knecht na den andere to trat. |
| Se slogen Margareten sere vnde bat. |
| De rychter enmochte nicht seyn dat bloet, |
| Dat van eme lyue vloet. |
185 | He sprak: "Wo lange wult dy harmen |
| Vnde ouer dyn iunge lyff dy nycht yrbarmen? |
| Nu is dyn lyff geslagen sere. |
| Ick rade dy noch: volge myner lere |
| Vnde bede an mynen afgot, |
190 | Er du daer vmme steruest doet. |
| Vnde wult du my nycht horych syn, |
| Myn swert benympt dy dat leuent dyn." |
| Margareta sprack al <36r> vnuoruert: |
| "De duuel heft dy so gelert. |
195 | Beschonede ick den lycham myn, |
| So moste de sele vorlaren syn. |
| Daer vmme laet ick den lychan , |
| Dat ick de cronen moten antfaen." |
| De rychter tornede syck sere, |
200 | He leet se werpen an den kerkenere. |
| Do se an den kerkenere trad, |
| Se segende syck vnde bat: |
| "Got, alle wysheit an dy staet. |
| To dy alle creaturen soket rad. |
205 | Here, gyff my dyne segene, |
| Myn vader leet my vnderwegene." |
| De ammen sach an Margareten noet, <36v> |
| Se gaff er water vnde brot. |
| Margareta sprack: "Here Ihesu Cryst, |
210 | Wente du eyn recht rychter byst, |
| Oft dat jummer mer mach gescheen, |
| So laet mynen vyant seen." |
| To hant do se des gebat, |
| Eyn drake vte deme wynkele trad, |
215 | Des was gruwelyker bere. |
| He makede stanck yn deme kerkenere. |
| He was mennyger vare, |
| Vrurich was em syn hals vnde syn hare. |
| Syne tene weren yserem, |
220 | Syne ogen geuen vlammen schyn. |
| Van syner ne <37r> sen gynck eyn smock |
| Beyde vur vnde rock. |
| Syn tunge was eme lange, |
| Vmme synen hals lach eyn slange. |
225 | He hadde eyn swert yn syner hant, |
| Dat was vrych so eyn brant. |
| Id was an deme kerkenere so lecht, |
| Des wart Margareta sere voerschrycht. |
| Vp dede he synen munt, |
230 | To hant Margareten he vorslunck. |
| [...] |
| Do se yn den kerkenere scholde gaen <37v> |
| in des draken munde, |
| Dat he toret an der suluen stunde. |
235 | Tho hant Margareta vte synem munde gynck |
| Vnde nene zerycheit van eme entfenck. |
| Do sach se anderen syden staen |
| Eynen kol swarten man. |
| Eme weren syne hende bunden so eynem deue. |
240 | Do wart Margareten van herten leue. |
| Se nam gode to verde |
| Vnde warp ene dal de erde. |
| Do wart se kone vnde malsch, |
| Se settede eren voet vp synen hals. |
245 | Se sprack: "Du duuel vyn <38r> dest nycht, wat du yagest; |
| Ick byn Crystus armedenstmaget." |
| Dar wart dat cruce godes geseyn, |
| Dat licht auer den kerkener scheyn. |
| Dp sprack eyn duue, de vppe deme cruce sat: |
250 | Margareta, de porte des hemels dy open stat." |
| Do louede se den weldygen Cryst |
| Vnde sprak: "Du duuel, segge my, we du byst!" |
| Do sprack de duuel: "Vil eddele maget reyne, |
| Nym van my dynen voet eyn cleyne, |
255 | Ick wyl dy sagen vnsen rat |
| Vnde waer vnse wille na stat. |
| Belsebukes schar byn ick eyn houet <38v> man, |
| Gude wercke ick vorstoren kan. |
| Nu heft dy gehulpen Cryst, |
260 | Dattu heuest vorwunnen myn list. |
| Ick hebbe bosheyt vyl ghedaen |
| Vnde hebbe gode genomen mennygen man, |
| Wo dycke ick dar vp dachte, |
| Wo ick se to sunden brachte. |
265 | Dat se nur vnde yummer claget, |
| Dat my vorwunnen heft eyne maget. |
| Margareta, yd deyt my we, |
| Wente dyn vnde moder ye |
| Hebben gewesen vnse gesellen. |
270 | Dy enkan ick nycht geuellen."Margareta sprack: "Sage my, |
| We heuet wedder de <39r> rechticheyt gewesen?" |
| De duuel sprack: "Segge my eyrst, wo is dyn leuent |
| Vnde wo is Crystus an dy gebleuen?" |
275 | Margareta de sprack: "Ick segge dy nicht, |
| Du byst des vnwerdich, bosewycht!" |
| Do sprack de duuel snelle: |
| "Sathanas ys vnse here yn der helle. |
| Nu macht du yn den boken lesen, |
280 | Waer vnse slechte moge wesen. |
| Ick mach myt dy nycht spreken mere, |
| Ick see Ihesum by dy, den vruchte ick sere, |
| Yo doch bydde ick dy maget reyne, |
| Dat yck myt dy spreken moghe en cleyne. |
285 | Margareta, <39v> ick beswere dy by gode |
| Vnde by alle synen bode, |
| Dat du my wysest an de stat, |
| Dar ick nemende schaden mach." |
| Do sprack Margareta: "Du duuel sych |
290 | Vnde laet dynen bosen krych! |
| Vere van my myt dyner werde, |
| To hant vorsluke dy de erde!" |
| Des anderen dags sat he vor synen salen. |
| He leet Margareten vor syck halen. |
295 | Do se vte deme kerkenere trad, |
| Se segende syck vnde bat. |
| De lude wolden alle seyn, |
| Wat Margareten scholde scheen. |
| De rychter sprack: "Do noch myn gebot |
300 | Vnde anbede <40r> mynen afgot." |
| All tho hant Margareta sprack: |
| "Du rychter, yd were dy vele bat, |
| Dat du sunder yenigerhande vryst |
| Louedest an Marien sone Ihesum Cryst, |
305 | De de werlt geloset hat |
| Van der bosen duuele raet." |
| Myt torne let he se naket vp hangen |
| Vnde myt bernygen lampen entfengen. |
| Margareta sprack: "Here hyr byn ick to bereyt, |
310 | Laet nu an my vorbarnen alle boesheyt." |
| De rxchter sprack: "Do noch myn gebot |
| Vnde anbede mynen afgot." |
| Margareta <40v> sprack: "Du vnreyne rode, |
| Ich anbede nycht dyne affgode. |
315 | Dyn duuel kan my so nycht vyllen, |
| Dat ick wil doen na dynen willen. |
| Wo gedaen du byst so blyff, |
| Got, de beware myn seyle vnde myn lyff." |
| Vol toernych do de rychter wart. |
320 | He leet er bynden hande vnde vote al hart. |
| Me warp se an ene bodene grot, |
| De van heytem water auervloet, |
| Margareta, de sach vp to hemelrike |
| Vnde sprack: "Got, de byst ewichliken, |
325 | Lose my myne bande. |
| Ick offere my an dyne hande. <42r> |
| Here vader Ihesu Cryst, |
| Wente du alles dynges weldich byst, |
| Laet dyt water myn dope sin |
330 | Vor alle de myssedaet myn." |
| To hant waert ertwydinge grot, |
| Dar brachte en duuer eyne cronen rot |
| Van golde lecht vnde claer, |
| De settede he Margareten vp er haer. |
335 | To hant wart se loes van den benden, |
| Beyde van voten vnde henden. |
| An dusser stunde, so ik bescheden kan, |
| Worden louych vyff dusent man, |
| Ane magede vnde vrouwen, |
340 | Den alle ere sunde ruwen. |
| To hant loet se de rychter alle vaen <42v> |
| Vnde leet en allen de houede afslaen. |
| Do leet de rychter noch nycht synen hat, |
| He leet Margareten trecken ute der staet |
345 | Vnde sprack: "Men schal er dat houet afslaen." |
| Do sprack Malchus, eyn junger man: |
| "Stecke ut dynen hals vnde vorbarme dy ouer my. |
| Ick see Ihesum myt synen engelen by dy." |
| Do sprack Margareta: "sustu by my Cryst, |
350 | So gyff my ene wyle vryst, |
| Dat ick myn bet myt der Cristenheyt dele |
| Vnde beuele gode myne seyle." |
| Malchus sprack: "Ick geue dy dult, |
| Bede wo lange dat du suluen wult." |
355 | Se begunde sprekende <41r> ere gebet: |
| "Leue got, wente dy alle dynck is beret, |
| Hemel, erde vnde alle dynck, |
| Beyde water, vur vnde wynt, |
| Dencke, here, an mynen noet. |
360 | Vme dynen willen lyde ich den doet. |
| Twyde my, oft dat moge wesen, |
| Alle, de dat boeck myner martere lesen |
| Edder de dat horen myt truwen, |
| Dat du en geuest erer sunde ruwe. |
365 | Vnde we mynen namen eret |
| Vnde sick to mynen denste keret, |
| Myt offere ofte myt lichte |
| Edder myt yenigerleye plichte, |
| Dat du en an der suluen stunde |
370 | Vorgeuest al ere sunde. |
| Steit ock erer yenich to plichte |
| Vor den strengen rychte, |
| Oft he dencket an de noet myn <41v> |
| Syn loser scholt du, leue here, syn. |
375 | We ock buwet an myne ere eyn godes hues |
| Ofte ene geystlike klus, |
| Dat du eme vorschuldest |
| Vnde myt dynem geyste voervullest. |
| Vnde we dat bock an synen huse heft, |
380 | Dat dey vrouwe an der noet lecht |
| Vnde van ere wart geboren en kynt, |
| Da yd io nycht ensy dorde, stum, lam ofte blynt, |
| Dat ock neyn vrouwe sterue an der noet, |
| De helpest er, leue here, van der bort." |
385 | Do se bet hadde vullenbracht, |
| Do wart dar gehort eyn donner slach |
| Vnde godes stempne dar mede, |
| Do sprack: <44r> ¶Margareta, der bede |
| Scholt du getwydet syn. |
390 | Ick wyl se nemen an de hode myn. |
| We ock dyner dencket an synen noden, |
| Den wil ick yummer mer behoden. |
| Kum nu leff hyr to my, |
| Myt der ewigen kronen laue ich dy." |
395 | Do sprack se deme knechte to: |
| "Wat da beualen ys, dat do! |
| Nu mochst du my dat houet afslaen, |
| Got wyl my an syn ryke entfaen." |
| De knechte sprack: "Scholde ick nummer genesen, |
400 | Dynes dodes wil ick vnschuldich wesen." |
| Margareta sprack: "Sleyst du nycht af dat houet myn, |
| So schal dy <44v> dat paradys voer beslaten syn." |
| Malchus de bedede snellyken, |
| He sprack: "Margareta, bydde voer my ynnychliken!" |
405 | Se helt vp ere hende |
| Vnde sprack: "Vorgyff em syne sunde." |
| Myt vruchten sloch he eynen slach |
| Margareten ere hillige houet af. |
| Do vil Malchus to erer vorderen syden, |
410 | Vnde geuen eren geyst vp an den suluen tyden. |
| De engele entfengen de zeylen beyde, |
| Do se van deme lychamme weren scheyden. |
| De duuele repen: "Wapen!" - an der stunde, |
| Stummen, lamen, seyken, blynden woerden sunt. <43r> |
415 | To deme male auer hoff |
| Sungen de engele godes lof: |
| "Here got van hemelryke, |
| Dy wert ny neyn dynck to gelyken." |
| Dyt hebbe ick to eyner lere |
420 | To dude geuen an de ere |
| Margareten, de vyl eddelen maget. |
| Al myn noet sy ere geclaget, |
| So wan ik van hyr schal scheyden, |
| Dat se my denne mote leyden |
425 | An dat ewyge paradys, |
| Dar de hillige dreuoldicheyt ys, |
| Vader, sone, hillige heyst, |
| Dat wy dy mogen seyn alder meyst. |
| Dyt is de pas <43v> syen sunte Margareten, der hilligen Juncfrouwen, |
430 | De gode ewychlicken schal schouwen, |
| Se helpe vns, dat wy alle komen |
| Vnde van gode nummer mer enwerden genomen. |
| Amen. |