| <4r> |
| Jn nomine domini Amen In dessem <in HS: m aus n korrgiert> |
| boke sint ghescriuen de guden recht de <gestr.:der> stat |
| van Ruden sint ghegiuen dur ghenade willen |
| dat se sich debet gheuestene · Dat heuet ghe dan |
| de gude biscop philippus de do bischop was to |
| colne · Dat dede he mit willen vnd mit rade |
| des domdekenes widekines de do domdeken was |
| Ande mit willen des domprouestes brunes de |
| do domprouest was Ande des ghemenen capi |
| teles van Colne do dat ghe scha dat dede he |
| mit rades derghener heren / de <in HS: Nasalstrich über e> do by eme wa |
| ren Dat was her johan van keflike de do |
| Prouest was to Sosat / Greue Euerhart van |
| altena her henric van volmestene her Gos |
| scalc van patberg her Reghenhart van Si |
| dinchusen her Ernst de do kerchere was to |
| ruden her hildegher de sculthete van Sosat |
| her Almer van horste her Bertram ande |
| her anshelm broder(e) van bruerdinchusen <in HS: c übergesetzt ergänzt> ande |
| andere heren vnd rittere ghe noch Dat ghe |
| sca an dem yare als men do scref van der ghe |
| bort vnses heren M° C° lxx° octauo <1> Dit ys <4v> |
| dat irste recht dat wy der stat to Ruden |
| hebbet ghegiven · Tho dem yrsten hebbe |
| wy der stat to Ruden de ghenade gheuen dat |
| se moghen prouen ande khesen dat se menet |
| dat er stat nutte sy als to vestene vnd to bet |
| ternde ere stat vnd do frede vnd to allen Arti |
| kelen de se prouen ku(n)nen de en nute syn vn(d) |
| moghen dat don mit vnsen guden willen vnd |
| sunder broke vnses gherichtes dan se en sole(n) |
| nicht khesen dat weder vns sy ande vnse stic |
| hte van colne <2> Dyt ys eyn recht efte we de |
| kore breke · Were dat sake dat we de kore |
| breke efte anverdighede der stades vestene |
| also dat he da scaden ane dede et were bute(n) |
| eder binnen er stat den moghen se verboden |
| vppe ere hus vnd spreken en dar vmme an |
| mit rechte en kennet he so mot he twe borghe(n) |
| setten heuet he nene borghen so moghen se |
| en in ere hachten setten also lange wynte |
| en vor den broke vol sche <3> Dy <sic> ys eyn ander |
| recht · Were dat sake dat we ghebroken |
| hedde als hy vor ghescriuen stet were dat <5r> |
| den de rat drie vorbodede vnd he nicht en |
| queme de en eghet neyn ghelede in der stat |
| to ruden dan se moghen ere knechte laten |
| ene angripen vnd laten en in ere hachten |
| setten also lange winte en vuol sche vnd mo |
| ghen dat don sunder broke des gherichtes <4> |
| Dyt ys eyn recht efte se ere stat efte ere |
| veltmarke vestene wolden · Were dat sake |
| dat se ere stat efte ere velmarke vestenen |
| wolden dat were myt grauen mit tunen |
| mit ricken mit slingen eder et were wa |
| mede dat et were dat moghet se wol don |
| sunder broke <5> Dyt ys eyn ander recht |
| So welic man to ruden in varet ande aldar |
| he to enen borghere entfanen wert he come |
| van wilkeme lande he come he hore to wil |
| keme heren he to hore de sal gheneten alsoda |
| ne vrigheit ande so danes rechtes als der |
| stat van Ruden ghegeuen ys <6> Vortmer eyn |
| ander recht So welich man in der stat to |
| ruden eyn borghere ys de en sal nenen her(en) |
| noch yu(n)cheren noch nemande khesen veder <5v> |
| bouen vnsen heren van colne noch bouen de(n) |
| borghermester vnd rayt to Ruden vnd och |
| weder syne ghemenen borgh(er)e also dat he neyn |
| recht nemen eder gheuen wolde in der stat to |
| Ruden de hedde sine borgherscab vor loren al |
| so dat he vnd syn guot neyn borgher recht |
| en eghet also lange winte en de borghermes |
| ter vnd rayt weder in de borgh(er)scap nemet / <7> |
| Vort mer eyn ander recht |
| So wellich man eyn borghere to Ruden is |
| den en mach neman vyt laden mit eme sver |
| de to neine ghogherichte Wil we eynen bor |
| ghere sculdighen de sal eme gulde vnd recht |
| don vor gherichte to Ruden dat vnses here(n) |
| van colne ys <8> Dyt ys eyn ander recht van |
| deme vrijgen dinge Hir steyt also ghescri |
| uen eyn gherichte dat hetet vrijdinc dat |
| en salmen in der stat to Ruden nicht hebbe(n) |
| noch halden <9> Vort mer van deme seluen |
| rechte Dat neman neynen borghere vyt |
| der muoren mach laden to dem vrijendinge |
| vmme sake de men richten mach vor ghe <6r> |
| richte vnses heren / van colne Et en si al |
| so vele dat welich man de van erfliken |
| vriengude gude to deghedingende hedde |
| de mochte sin vrij dync halden <10> Vort mer |
| eyn ander recht wo men ghelede gheuen |
| mach in der stat to Ruden · So welic ma(n) |
| eyn richtere in der stat ys de mach eyne(m)me(n) |
| yuweliken menschen ghelede gheuen ane |
| den borghermester vnd den rat vort mer |
| also mach ok de borghermester · Efte ok de |
| rat don ofte de borgermester da nicht he |
| me en were ane den richtere <11> Vort mer |
| eyn ander recht van deme seluen ghelede |
| Were also dat de ghene de dyt gheleyde be |
| de vredelos were so en mochte de richtere |
| ane de borghere vorg(enomt) · Noch de borgh(er)e |
| ane den richtere nicht don · be haluer se |
| moghen sementliken eynen vredelosen |
| manne sycker gheleyde gheuen in errer |
| stat to Ruden <12> Vort mer steyt hir also |
| welich man dat gheleyde breke dat de · |
| richt(er)e efte de borgh(er)e sunderliken efte sem <6v> |
| menliken gheue en wat syn broke were |
| Were dat also · dat gheman dith gheleyde |
| wetendes dyt efte vreveliken breke de sol |
| de deme richtere vedden vif mark ande de(n) |
| borgeren then mark vnd eyn voder wines <13> |
| Vort mer wanne men gheleyde in der der |
| stat hebben mach So we inde stat to ruden |
| queme des vrijdaghes als vespere ghe |
| luth were de solde hebben guoth gheleyde |
| van der thijt vort den satersdach vnd den |
| svne(n)dach al <14> Vort mer eyn ander ghe leyde |
| So we des mandaghes in de stat to ruoden |
| queme na vespere de solde hebben gheleyde |
| vnd des nesten dinsthedaghes dar to den dach |
| al · et en were also vile dat he vredelos we |
| re efte et en were also vele dat he in dus |
| sen vorsprokenen vrede daghen breke efte |
| broken hedde so moste he beteren als eme |
| dat recht to wiset vnde de broke sint der stat <15> |
| Vort mer sint hyr bescriuen mer vrede da |
| ghe So we in de stat queme tho allen grote(n) |
| hof tyden dat ys to paschen · tho pinkesten <7r> |
| tho myt wintere tho allen vnser vrwen |
| daghen tho allen apostol daghen tho alle(n) |
| ghodes hilleghen daghen als so dicke als |
| men alle seyle begheit vnd tho allen kerc |
| wingen eynen dach vore vnd eynen dach |
| na myt al so daneme vndersceyde als hy |
| vor gescriue(n) ys <16> vort mer sint hyr be |
| scriuen vrede daghe in der yarmarket |
| Dat irste yarmarket is alweghe vif we |
| ken na paschen · dat hetet to mehaghen dat |
| waret neghen daghe · Dat andere begi(n)net |
| an sunte pantaleonis ovende vnd waret |
| dre daghe · Alle de ghene de to dussen iar |
| markeden comet in de stat to Ruden de sole(n) |
| hebben syker gheleyde · also als hir vor be |
| scriuen ys <17> vort mer so hebbet de borgh(er)e |
| eyne ghenade vnder sich So welic borgh(er)e |
| mit dem anderen borghere icht heuet to |
| deghedingende dar ede af comen mogh(en) |
| wan et comet in de beslotenen thijt · dat |
| is wan men alleluia leghet winte in de |
| alingen weken na paschen des mandaghes <7v> |
| so mach manlich deme anderen ede swe |
| ren · vnd don dat recht is <18> Vort mer is |
| eyn ander recht van ladinge Hir steit al |
| so dat neyn leyge eynen borghere laden |
| mach vth der stat vmme wertlike sake |
| et en sy also vele dat eme hyrin der stat |
| neyn recht vor gherichte schen ne moghe <19> |
| Eyn ander recht wo men den richtere set |
| ten mach So welich richtere den myn |
| here van colne settet efte ey syn ammet |
| man de ne mach nicht richten in der stat |
| to Ruden efte neyn vrone van sinerwe |
| ghene he en werde irst borghe(re) vnd svere |
| dat he vort van dusme daghe de stat van |
| ruden helpe hoden vnd waren to vorn vn- |
| sme heren sunte petre na vnsme heren |
| van colne vortme truwe vnd holt to sin |
| de al sinen borgheren dat eme got helpe |
| vnd alle hilghen <20> Dyt ys eyn recht wo |
| wo men dat richte sweren sal So we eyn |
| richtere wert de sal sweren dat he eyn |
| recht vnd ghenedich richtere sy vnsme <8r> |
| heren van colne to sime rechte der stat van |
| ruden to erme rechte al so vere als en syne |
| synne leret dat eme got helpe vnd alle |
| hilghen wan dat gheschein is so mach he |
| wol richten <21> Hyr na is ey vnderscheit ghe |
| scriuen we inder stat to ruden richte(n) moghe |
| Twene vronen moghen och wol richten de |
| van aldes sint ghewesen den eynen mach |
| wol setten de richtere · den anderen de borgh(er) |
| mestere vnd de rath de moten ok sweren |
| als hy vor scriuen steyt <22> Nu hir echt eyn |
| ander vnderscheit ghescriuen wo men rich |
| ten moghe Were dat al so dat eyn richter |
| seluer efte syn vrone den heghesat heuet |
| van ere bosheit · efte van vronscap · efte |
| van hate · efte dor lones willen · efte van |
| […]ten nicht richten wolde efte en dor |
| ste · so mochte wol richten des stades vro |
| ne ef et en de borghermester vnd rath |
| don hetet · Dan de broke vnd de wede de |
| da van vallet de salmen halden to hant |
| vnses heren van colne efte sines richters <8v> |
| Ande de stades vrone mach wol ghe |
| richte don to halse ande tho hande ande |
| tho alme rechte ande anders so en mach |
| de vrone nicht richten sunder vnd vor |
| hencnisse des richters et en hete en syn |
| stat don mith so dane vndersceyde als hy |
| be scriuen is <23> Hir na steyt eyn ander recht |
| van pandinge weghene de dat richte an |
| roret · Were dat also dat eyn den andere(n) |
| vor gherichte vervolghede also als eyn |
| recht were van scult weghene efte va(n) |
| anderen saken dat he mit rechten ordele(n) |
| wonne also dat he en panden mochte de |
| solde den richtere dar vmme bidden dat |
| he eme der pandinge hulpe Wert also |
| dat eme de richthere der pandinge nicht |
| helpen en wolde · so mochte de stat eren |
| vronen heten dat he mith rechte dem |
| ghene der pandinge hulpe ande wanne |
| de pandinge scuit so heuet deghene de |
| de pandinge lydet eyne ma(r)k vor wedet |
| deme richtere <24> Hyr steit eyn ander recht <9r> |
| van ordelen de vor gherichte nicht ghede |
| let en ku(n)nen werden were dat also dat me(n) |
| vmme ordele vraghede vor gherichte de |
| da nicht ghedelet en kunden werden de |
| solde men bringen vor den raith · da solden |
| comen de saqualden twene de de ordel an |
| ghengen · mit eren beyden vorspreken |
| ande de ghene mit en de des ordeles gheura |
| ghet were · dat solde desvorne rath delen |
| ande en kunde des de rath so snel vnder |
| sich nicht eyndreghende werden so moch |
| te dat de rath wol vpnemen dreweken |
| dar na dar en binen solden se sich al so |
| ver varen dat se dat ordel delden na eren |
| witten ande na eren sinnen dar en bouen |
| ne mach dat ordel neynman sculdeghen |
| noch scelden al so als se wyset vor recht |
| vnd dat moghen se dan och in ere boch te |
| kenen uppe dat et vnvorgheten bliue <25> |
| Hyr ys eyn ander recht van doth sclaghe |
| Ghereke dat al so dat eyn mensche den |
| anderen dodede in dyr stat · he scloghene <9v> |
| ofte he stekene efte welikes dodes he en |
| dodede wir de begripen den sal men doden |
| also als sin recht is wanne he dan dodet |
| is also sin recht is · so sulen sine rechten |
| erven al sin guth · erve vnd varenghut |
| beyde binnen der stat vnd buten be hal |
| den also dat de richtere van dem ghude |
| nicht en eghet <26> Vort mer so steyt hir |
| eyn ander recht van doyt slaghe Ghe reke |
| dat also dat eyn den anderen dot sloghe |
| and dede des eyne vore vlucht vnd wor |
| de dar vmme vredelos ghelighet sine |
| rechten erven solden sin gut besitten |
| ande da en eghet neyn richtere efte |
| neyn ammetman nicht an <27> Hyr steyt |
| echter eyn ander recht van dot slaghe |
| ghe reke dat also we eynen dot slagh |
| dede in dir stat vnd en hedde neyn er |
| ven de sin gut tho rechte mochten |
| vp boren so solde sich de richtere al |
| des guodes to rechte vnder winden <28> |
| Dyt is eyn ander recht van egachten <10r> |
| wapenen Were dat also dat eyn den ande |
| ren blot wondede mith sverde efte mith mes |
| sede efte mith anderen egachten wapene(n) |
| de ghene de dussen broke doyt de heuet bro |
| vor broken deme cleghere eyne mark vn(d) |
| deme gherichte dat wapen vnd veyr scil |
| linge vnd der stat den hoghestenbroke <29> |
| Hir steyt eyn ander rech Were dat also |
| dat eyn den anderen sloghe mit der vust |
| efte mit eyme clupele efte mit anderen |
| dingen dat dum slach hetet, den bruoke |
| mochte he dem richtere vor betheren myt |
| veir scillingen <30> Hyr ys eyn ander recht va(n) |
| hus sokinge Were dat also dat eyn den |
| anderen mith ghewalt in syme hus soch |
| te dat he en dechte tho slande efte to dode(n) |
| de worde he des ver wonen als eyn recht |
| were vmme den broke hedde he sin lyf |
| vor boret <31> Dyt ys eyn ander recht van |
| vorsate Were dat also dat we mith vor |
| sate den anderen moyede efte scadede ande |
| worde he des vorwnnen · so solde he dem <10v> |
| so solde he deme cleghere eyne mark ghe |
| uen tho betheringe ande deme richtere |
| eyne mark ande der stat sal he beteren |
| also als eyn recht is <32> Hiyr ys bescriuen |
| eyn recht van wan[mate] Were dat also |
| dat yenich mensche wer wrowe efte |
| man wanmate dede mit mudde efte |
| mith schepele efte mith bekere efte |
| mith waghe efte mit elen efte mith ye |
| nigher ander mate worden se des ver wno |
| nen mit eyme rechte de solde sinen bro |
| ke der stat betheren · Ande so wanne he |
| sinen broke beteret heuet so ne mach |
| en da neyn richtere · noch vrijgreue |
| noch neynman vmme den seluen bruoke |
| an spreken noch vith der stat tho rude(n) |
| laden Sunder were dat al so dat yenich |
| den menschen de den bruke ghedan hed |
| de na siner betteringe vmme den selue(n) |
| bruke inder stat efte dar en buten be- |
| claghede de solde weden vif mark vns |
| me heren van colne ande dar na sal he <11r> |
| an syme rechte bestan <33> Hyr steyt eyn |
| recht van den hoghesten bruken Vort |
| mer is dat recht dat al dat ghelt dat |
| da comet van den hoghesten broken sal |
| werden gheleghet in de betteringe der |
| stat van ruden · <34> Hyr steyt eyn recht efte |
| we dem borghermest(er) efte dem rade in ere |
| ede spreke Were dat also dat we dem |
| borghermester efte deme rade an Ere e |
| de spreke kunde he es nicht vollen bri(n) |
| gen als recht were so solde he de seluen |
| vare stan de eme de borghermester efte |
| de rath stan moste efte he et vuolvoren |
| kunde als recht were <35> Hyr steyt eyn an |
| der recht Were dat also dat we dem bor |
| ghermester efte dem rade scheldewart |
| gheue also dat he snode wart en gheue |
| de en an ere ede nicht en ghyuen de hedde |
| ghebroken dem borghermester tve emer |
| wynes vnd eyme yuweliken vth deme |
| rade y eynen vnd der stat de hoghesten |
| bote al so vere als de wart van der stat <11v> |
| des weghene sint <36> Hyr na steyt eyn ander |
| recht were dat sake dat eyn dem and(er)en |
| wart gheue de an lif vnd an ere ghin |
| gen de breket dem cleghere eyne mark |
| ande deme gherichte veyr scillinge vort |
| were dat eyn dem anderen bose wart |
| gheue de eyme doch an sin lif nicht en |
| ghynen de breket dem cleghere veyr |
| scillinge vnd dem gherichte veyr scil |
| linge <37> Dyt ys eyn recht van rove efte |
| van duuede · Were dat al so dat yen men |
| sche vunde sin gut inder stat to ruden |
| dat eme af gherouet ofte ver stolen we |
| re vnd hebbe he dat mith rechte aldar |
| be halden vor gherichte so sal de derde del |
| des seluen gudes deme richtere dat an |
| dere sal de be halden des dat ghut ys <38> |
| Dyt ys eyn recht van valschen penige(n) |
| Were dat also dat valsche peninge vn |
| der eynen borghere vuonden worden wor |
| den tho ruden in der stat da ne en moch |
| te nein man vmme an spreken wel he <12r> |
| dat behalden ouer den helighen dat he dat |
| syn dar vmme gheghiuen hebbe <39> Hyr steit |
| eyn ander recht efte eyn wider den anderen |
| eyn hus copet · Is dat al so dat eyn inder |
| stat eyn hus copet weder den anderen ef |
| te eyne houestat de ghene de dat vorcopet |
| de sal borghen setten yar vnd dach vor |
| rechte ansprake ne comet dan neyment |
| binen der tijt dat ys eyn iar vnd ses we |
| ken de dar na dan queme vnd spreke en |
| an mith rechte de ghene de dat ghe coft |
| heuet vnd beseten heuet deme is dat nar |
| tho be haldene mit syner eynen hant over |
| den hyleghen dan et eme yen man af ghe |
| deghedingen moghe mith rechte Ande va(n) |
| deme de dat copet sal de richtere hebben xij |
| penige van eyner gansen houestat Ande |
| van eyner haluen vj were des ok myn so |
| solde he dar af gheuen als sich da van ghe |
| borde <40> Hyr na steyt ein ander recht wo |
| men de wort penige sole gheuen hyr |
| steyt also ghescriuen dat vnse here van <13r> |
| Colne yo van einer alingen houestat sal heb |
| ben ses penige ande twe honere Ande van |
| eyner haluen houestat dre penige vnd eyn |
| hon Ande al so vortmer na der grothede der |
| houestede solden de worpenige werden ghe |
| ghiuen in sunte Conebertus daghe Noch tan |
| sint hyr ok houestade de der wortpenige nych |
| en pleghet to gheuene Ok were dat also dat |
| we de wart penige nicht vyt en gheue vppe |
| sunte Conebertus dach so solde de richtere |
| eynen knecht senden dem borghermester so |
| sal de borghermester der stades knechte mit |
| deme knechte laten ghan dat se eme wisen |
| vppe de wort da dat wort ghelt achter steyt |
| da mach de knech also ghude pande nemen |
| dat he dat ghelt wol ane winne tho hant vn |
| ses heren van colne <41> Hyr is eyn rech bescri |
| uen efte eyn vrowe efte eyn man storue we |
| ere ghut hebben solde Js dat also dat eyn |
| man ande eyn wrowe in der stat to ruden |
| sint vnd · kindere hebbet steruet der eyn |
| so sulen de kindere den haluen deyl des ghudes <13r> |
| behalden Ande den anderen haluen del sal de |
| vader ofte de moder welich er leuendich bliuet |
| be halden vort mer were dat also dat de ma(n) |
| ofte de wrowe de leuendich bleuet sich ver |
| andersedede ofte also bliuen so sal he dat erf |
| like ghut sinen halften del tho sime liue |
| be halden Al so sal och de vrowe So wan he |
| dan steruet so sulen de yrsten kindere den |
| seluen haluen del des erfliken gudes tho |
| sich nemen <42> Dyt ys eyn ander recht |
| · Is dat also dat eyn man ande eyn vrowe i(n) |
| der stat to ruden wonet vnd neyne kindere |
| en hebbet steruet der eyn so sal deghene |
| welicher leuendich bliuet den verdendel al |
| sines ghudes den nesten rechten eruen ghe |
| uen de deme tho horet de da ver storuen ys <43> |
| Hyr ys eyn ander recht . Were dat also dat |
| lude weren de kindere hedden vnd der eyn |
| ver velle vnd de andere vor andersedede sic |
| vnd de kindere bleuen sementliken eynwel |
| dich vor velle der kindere eyn dat andere sol |
| de et eruen <44> Hyr steit eyn recht van herwede <13v> |
| dat men inder stat to ruden gheuen sal |
| Were dat al so dat eyn man storue in der |
| stat to ruden so solde sin eldeste sone dat her |
| wede vp boren also vere als he sone hedde |
| hedde he nene sone so solde et de neste up |
| boren van der suert syden <45> Hyr na steyt |
| dat to dem herwede horet Tho dem yrsten |
| sal men gheuen al eynes mannes scapene(n) |
| cledere · Vortme wer et eyn bovman eyn |
| pert dat nest den besten were · weret auer |
| dat eyn borghere nicht me dan eyn pert |
| en hedde dat solde inder were bliuen dorch |
| nuot willen der stat · Vort me sal men gheue(n) |
| eyne(n) haluen waghen dat sal syn dat vor |
| derdel · vort me eyn kyste da eyn suert mo |
| ghe ine leghen · Eyn kethel damen eyne |
| sculderen mochte yne seden · vort mer hed |
| de eyn man twier hande wapen to syme ly |
| ue dat beste solde inder were bliuen dat an |
| dere solde men tho dem herwede gheuen |
| wes da nicht en were des en darf me(n) nicht |
| gheuen <47> · Wer et eyn beck(er)e So gheuet he <14r> |
| tho dussen vorg(enomden) dingen eft se da sint · twe |
| knede troghe scatelen voeruorken gherstel |
| suankel <48> wer et eyn wllen weuere So ghe |
| uet he to dussen vorg(enomden) dingen eft se da sint |
| syn thowe eyn par spolen vnd eyn spol thowe |
| tvintich par clouen so vere als et da ys wes |
| da nicht en ys des en darf me(n) nicht gheuen <49> |
| ys et eyn scomekere So ghift he tho dus |
| sen vorg(enomden) dingen eft se da sint syn snidebret |
| sin bilen messet eynen knip vnd eyn suele |
50 | wer et eyn smet So ghift he to dussen |
| vorg(enomden) dingen eft se da sint syne blas bel |
| ghe sinen hanthamer eyn lopen eyn hof |
| hamer eyn hoftanen eyn scortheuel vnd |
| eyn scufyseren <51> weret eyn tymerman · |
| So gift he tho dussen vorg(enomden) dingen eft |
| se da sint sine bylen sine barden sine sul |
| exen vnd einen bant neuegher <52> Weret |
| eyn scredere So gift he tho dussen vorgh(enomden) |
| dingen eft se da sint sine scerscheren vn(d ) |
| sine hant sceren <53> Weret eyn vleschow(er)e |
| So ghift he tho dussen vorgh(enomden) dingen eft <14v> |
| se dat sint syn vlesch bilen sine vlescbarde(n) |
| sine vlescbanc vnd syn messet <54> weret eyn |
| linen weuere So gift he tho dussen vorg(enomden) |
| dingen eft se da sint syn stelle · vnd syn slach |
| kam wes in al dussen vorg(enomden) dingen nicht |
| en were des en darf men nicht gheuen · <55> |
| Dyt ys eyn recht wo men de gherade in |
| der stat to ruden gheuen sal vnd de sal vp |
| boren eyn dochter eder eyn prester eder eyn |
| scolere als hy na ghescriuen steyt al so vere |
| als se da sint Synt se da nicht so sal et vp |
| boren de neste van der spinelsiden Weret al |
| so dat eyn vrowe eyne dochter beredet vnd |
| de vrowe mer dochter heuet dan eyne so |
| sal de eldeste dochter de in der were bliuet bo |
| ren de ghe rade vander moder et en sy also |
| vele dat se de dochter al beraden hedde so sol |
| de de aldeste dochter de gherade boren dit is |
| eyn recht also vere als dusse vorg(enomden) doctere(n) |
| syn eynweldich van vader vnd van moter <56> |
| Dyt ys eyn ander recht vort mer wered |
| al so dat eyn vrowe eyne dochter hedde vn(d) <15r> |
| er ere man vor storue vnd se eynen and(er)en |
| man neme vnd van deme eyne ander docht(er) |
| hedde so solde yo de yrste dochter de se van |
| dem yrsten manne hadde se sy inder were |
| efte buten der were der moder gherade |
| boren <57> Dyt ys eyn ander recht vort me we |
| ren dre suster eder me de neyne moder en |
| hedden der eyn beraden worde wered also |
| der anderen sustere de eyn weldich bleuen |
| eyn vor sturve so solde de aldeste de in der we |
| re ys der gherade boren allerlic des and(er)en |
| de vnvorscichten sint · sunder weren se alle be |
| raden so boret de gherade de aldeste suster se sy |
| inder were efte buten der were <58> Dyt ys |
| eyn ander recht wered also dat ey(n) vrowe |
| were de mer dochtere hedde dan twe de eyne(n) |
| de hedde se be raden vnd van den anderen wer |
| se vor sceyden sturue de dochter de beraden we |
| re so solde de moder er gherade vp boren |
| dan storue der and(er)en docht(er)e eyn de eyn |
| weldich weren so solde de eldeste suster der |
| and(er)en ghe rade vp boren de vnvorscede(n) w(er)en <58> <15v> |
| Dyt ys eyn ander recht Weret auer dat |
| eyn vrowe storue de nene dochter en hed |
| de hedde de eynen sone de eyn prester we |
| re efte eyn scolere were de boret dat |
| gherade · Auer de scolere sat dat bewise(n) |
| myt sime rechte dat he eyn prester wer |
| den wille eder he sal borghen da vore |
| setten <59> Dyt ys wat tho deme gherade horet |
| Jn der were sal bliuen eyn bedde alinc mit |
| alme thughe also als et stunt by des dode(n) |
| menschen leuene · Dar tho sunderlikes |
| eyn par lakene tho dem bedde · Och sal in |
| der were bliuen der kind(er)e der knechte |
| vnd der meghede bedde mit alme thu |
| ghe also als et vore stunt vortmer eyn |
| stolkussen eyn arkussussen ey(n) dislaken |
| eyn hant duele vn(d) des ghesindes disch |
| lakene · Och bliuet in der were lynen la |
| ken dat vor dem weuere were |
| Tho dem gherade sal men gheuen alle |
| kledere de ghesniden sint tho eyner vro |
| wen eder juncvrowen lyue · Alle ander <16r> |
| bedewant ane dat vor vyt ghe scriuen |
| is vort me alle kussene alle lakene vor |
| span vnd vnd alghesmide also als yt |
| to eyner u vrowen eder iu(n)cvrowen |
| live ghe hort heuet · Vort mer eyn cle |
| der kiste linen laken dat beghu(n)t w(er)e |
| af tho snidende · gharen dat dem weu(er)e |
| ouer lopen were vn alle gharen · lyn |
| dat buten den knoten were hekelt |
| vlas · eyn hekele · eyn gharwinde · eyn |
| haspel · eyn rocke · eyn spinel vnd eyn |
| werue · Gordel · budel · messet · also als et |
| to erme lyue ghe hort heuet wes da |
| nicht en ys des en darf men nicht ghe |
| uen · Vort me wered also dat gherade |
| weren ghevallen vp eyne vrowen ed(er) |
| iu(n)cvrowen vnd de sturuen yr dan se de |
| gherade vterden · de solden de seluen ghe |
| rade gheuen · mit erme gherade in al |
| der wise als hij na vor ghescriuen steyt · |
| Vort me weret eyn de eywonich men |
| sche were · des bedde mit alme thughe <16v> |
| sal bliuen in der were dem nesten dant |
| andere sal men gheuen tho deme ghe |
| rade in aller wise als hy vorg(enomt) ys |
| Vort me weret eyn bruersche de |
| dar storue So bliuet in der were · |
| eyn badekuuen · Eyn aytkuven · Eyn |
| byr leghelen · Eyn schenkebers le |
| ghelen · weret da nicht dan eyn byr |
| bode en were de selue bliuet in der |
| were · Alle de anderen vate de tho de |
| me bruende horet · de sal men tho deme |
| gherade gheuen myt alden stucken |
| de hy vorgh(enomt) sint wes da nicht en ys |
| des en darf men nicht gheuen <60> hyr ys |
| be scriuen eyn recht efte we eynen man |
| be gripe in siner we by siner dochter · Were |
| dat al so · dat eyn man · ofte sine vront |
| eynen man be gripen by syner dochter |
| in syner were den mochten se halden |
| ane broke des gherichtes vnd dvi(n)gen |
| en dat he de iuncvrowen tho echte ne |
| me · of he der nicht en wolde so solde he <17r> |
| der Juncvrowen gheuen theyn mark tho <62> |
| Dyt ys eyn an der recht van eynes mannes |
| nichten Were dat al so dat eyn man ofte |
| eyn vrowe eyne ere nichten myt sich hed |
| den dor vronscap ofte dor hode so ghe dan |
| recht eghet se als eynes mannes dochter |
| efte we by er begripen worde des se ne |
| yn ghemedet maghet en sy · were et al |
| so dat eyn man entqueme eynen ma(n)ne |
| ofte eyner vrowen de en in der were be |
| gripen hedde den mach men sculdeghe(n) |
| vor deme rade also als eyn stades recht |
| ys <63> Hyr ys eyn ander recht be scriuen van |
| eynes mannes wyue . were dat also da[t] |
| eyn man in syme hus ofte in siner we |
| re eynen anderen man begripe by syner |
| hus vrowen de se hedde ghekrenket den |
| mochte he doden ane broke <64> Dyt ys eyn an |
| der recht van eynes mannes magheth |
| Vort me so ne sal noch ne mach neyn ma(n) |
| van rechte by syner ghe mededen magh(et) |
| eynen man vayn ofte halden sunder he <17v> |
| sal en laten en wech ghan sunder broke <65> |
| · Dyt ys eyn recht ofte we eynen verden |
| deyl efte ey(n) herwede efte eyn gherade in |
| deghedinge da he neyn recht to en hedde |
| wat syn broke were were dat al so dat |
| we eynen verdendeyl ofte eyn herwede |
| ofte eyn gherade indeghedingede da |
| he neyn recht to en hedde al so dat he |
| des erwonnen worde vor dem rade de |
| als recht were · de breke der stat eyne · |
| mark <66> Dyt ys eyn broke recht van syse als va(n) |
| wine vnd van byre vallen mach Hyr is |
| also ghe scriuen dat allet dat ghelt dat |
| van syse vallen mach · als van wyne vn(d) |
| van beyre dat sal de rat vp boren vnd |
| leghen dat an nuot vnd beste erer stat <67> |
| Dyt ys eyn recht van richthbode |
| Were dat sake dat eyme vorgherichte |
| boden worde al so dat et dat yrste bot |
| were de mach wol myt panden berede(n) |
| ane wilcor des he en kente ofte des he |
| mit rechthe er wonne worde den wilcor <18r> |
| moste he halden <68> Dyt ys eyn ander recht |
| Were dat sake dat eine vor gherichte |
| boden wuorde al so dat et dat andere bot |
| were de en mach mit neynen panden be |
| reden se en syn al so guoth dat he sin sem |
| mentlike ghelt ane winen moghe al so |
| als he de yrsten claghe vor gherichte vp |
| ene ghe claghet heuet vnde de pande sal |
| he nemen myt cunscap des gherichtes vn(d) |
| so heuet de ghene de dat andere bot ghe |
| leden heuet ghe broken deme gherichte |
| veyr scillinge <69> Dyt ys eyn recht ofte we so |
| ovele dede et were van worden eder van |
| werken dat eme an syn lif gyne vnd des |
| eyne vorvlucht dede wo men den vredelos |
| leghen solde · Were dat also dat we al so |
| ouele dede et were an worden oder an wer |
| ken also dat et eyme an synlif ghynge |
| vnd worde der bosen dayt vorvluchtich de(n) |
| solde men drye soken myt gherichte in sy |
| ner herberghe · heuet he neyne herberghe |
| so sal en de richtere drye by name(n) eschen <18v> |
| ofte he daghycht sy efte yenman van syner |
| weghene de ene tho rechte vor antworde(n) |
| wille ys da ney(n)mant · So sal decleghere |
| myt rechten ordelen vort varen vnd win |
| nen dat myt det rechte dat de richther[e] |
| heghe ey(n) richte dat hetet eyn ghorichte |
| wan de richtere dat richte ghe heghet he |
| uet So sal de cleghere arlof bydden dat he |
| mote vyt theyn eyn svert vn(d) mothe eyn |
| suert be scrigen also dat he drie spreke |
| wapene yo · So sal he dan myt ordelen er |
| weruen dat en dat gherichte drye in es |
| che . efte he da ghycht sy efte ye(n)mant va(n) |
| siner weghene de en tho lantrechthe vor |
| · antworden wille · ys da ney(n)mant · So sal |
| de cleghere mit ordelen wynnen vort dat |
| en eme de richtere in syne herberghe kude also |
| dat he eme eyne duar nacht leghe dat ys |
| van der tijt vppe den derdendach tho rechter |
| none so mach he comen vnd verantworde(n) |
| sich vnd stan syne vare als eme dat recht |
| tho wyset · Dan komet he nicht · So mach <19r> |
| de cleghere dat mit ordelen erwerue(n) vn(d) |
| wynnen dat en eme derichtere moyt vre |
| delos leghen sunder weder sprake |
| Weret auer dat de handedighe als hy vor |
| scryuen ys neyne herberghe en hedde So |
| sal de richtere ghan vp eyne weghescede(n) |
| vn(d) kuden eyn veyr ende inte deme lande |
| mit also daneme rechte als hy vorgh(enomt) ys |
| vn(d) so mach eme ok de cleghere volghen |
| mit al so daneme rechte als hy vorg(enomt) ys <70> |
| Dyt ys eyn ander recht Were dat also |
| dat we wen wolde vredelos leghen vmme |
| loueden ofte vmme scult efte vmme wate |
| sake dat et were de eyme an syn lif nicht |
| enghine de solde en bescrigen als hy vorg(enomt) |
| ys · Dan de richtere sal den man kuden de in |
| dem gherichte be screghen ys to dreyn veyr |
| teyn nachten · dan so mach he comen tho |
| allen verteyn nachten als hy vorg(enomt) vnd |
| vor antworden sich · dan komet he nicht |
| vnd vor antwordet sich vppe de lesten vyr |
| teyn nacht dat ys vppe de sesten weken <19v> |
| so mot de richtere dem cleghere richten vn(d) |
| leghen en eme vredelos <71> Dyt ys eyn recht |
| we in dem ghogherichte breket wat sy(n) |
| broke sy Were dat also dat we in dusme |
| gherichte breke bi(n)nen der stat tho rude(n) |
| de breket vnsme heren van colne nycht |
| me dan al sodane broke als vns vnse h(er)e va(n) |
| colne vnd dat ghemeyne capitel van colne |
| beghenadighet hebbet dat sint al sodane |
| broke als hy vorg(enomt) stat de men breken mach |
| in deme gherichte dat men pleghet tho |
| haldene deghelikes inder stat tho ruden <72> |
| Dyt ys eyn ander recht van bruken |
| Jn der stat tho ruden da en kan neyma(n)t |
| me breken dan veyr scillinge eder dat |
| lif myt so daneme vnderschede ane al |
| so dane broke als in dussen boke ghescri |
| uen stat breket he vnsme heren van col |
| ne vnd der stat vnd ok deme cleghere |
|
|
|
|
| Fortführung Statutarrechte der Stadt Rüthen (Hs L, 20r-24v) |
| <20r-21v: Hand 2, lateinische Einträge (Hand des 14. Jhs.); auf 20r Jahresangaben 1322 und 1353, auf 21r Jahresangabe 1358> |
| <22r> |
| <Hand 3:> |
| Men sal merken · dat eyn twidracht was · twischen |
| der stad van Rud(en) vn(de) florine van dem steyne · vn(de) |
| synen eruen · dat de op beyde siit · lefliken vn(de) vrentlike(n) |
| vorsceden sint mid guden willen florines vnde |
| syner erue(n) de dar Jeghenwuordich waren · in diss(er) |
| wise · Dat de stad sal behalden · de alden wese · |
| vn(de) de werde bouen der haderdinghuser bruogen |
| Dar sal florin vn(de) syne erue(n) weder behalden |
| de olden drift an dem berghe dar boue(n) de moghe(n) |
| se seyen Ok sal florin lathen gan eynen wech |
| van dem hukes berghe · by der Beuere(n) allerneyst |
| tho der stad ward · vn(de) nesolen nemande van des |
| weghes weghene bedeghedinghen · Vordm(er) v(m)me |
| also dan lant · dar de stat mit florine vnde |
| synen eruen vmme ghedeghedingh(et) heft · dat |
| an dem hukesb(er)ghe gheleghen is · dat sal florin |
| vn(de) syne erue(n) ligen lathen tho der stades |
| vn(de) tho der eruen hant ane wedder sprake |
| <22v-23r: unbeschrieben> |
| <23v> |
| <Hand 4:> |
| Hir is eyn ander recht / van der waldemeyne |
| der stat van ruden / de se van aldes euet ge hat |
| vnde huode dages heuet · vnde be sitet · winte |
| de selue waldemeyne / nych alle iar ge gan was · |
| des qua(m) florint van deme steyne eyn vnse borg(er)e · |
| vnde na(m) sic der vor sprokene waldemeyne hof |
| manigche inde an / · lic er wis als et tv sim[e] ho |
| ue tuo haderinchusen hedde ge hort /· Do dat |
| vor de kuonzap quam der stat van ruode(n) / do gen |
| ken se are waldemeyne also van aldes eyn |
| plegzede was · vnde fuonden / dat also /· hir |
| vmme wint eyn hir vnrech was an gezen |
| vnde walt / vnde scade an are(n) fe / ander drift / |
| dat se dar vore genke(n) also ar rech was / vnde |
| dat coreyn dat dar / oppe are waldemeyne ge |
| voonde wart / dat traden se na mit areme vey |
| Do dit ge zeyn was des be dodede de vorsproke |
| ne florin van deme steyne Heren Henrike va(n) |
| dansike / sinen bror eynen prester deselue |
| prester de an talede van siner wegene / vnde <24r> |
| va(n) siner brodere wegene / de stat va(n) ruoden |
| mit regthe /· Des ligede / Her bertol van buore(n) |
| eyn edele ma(n) / de yndertit eyn marscal was des |
| stichtes va(n) colne / den borgere(n) va(n) rude(n) eynen |
| dag / in deme dage be helde(n) de borgermeyster |
| Herma(n) Euerdinc / lubbert va(n) anlage(n) / con |
| rat van kellinchusen / dethart va(n) nytelsteyde / |
| Joha(n) vlecke / Joha(n) buc / Joha(n) volq(ui)ninc / he(n)ric |
| va(n) dreu(er)e / Conrat p(er)borninc / gobele stocfix / |
| gert / va(n) heydinchuse(n) / vnde he(n)ric waldra |
| dinc / rat luode in rude(n) / vor deme vor sproke(n) |
| here(n) va(n) bure(n) / an den hilige(n) dat se mer recht |
| tes hetde(n) an dere waldemeyne de se sic vnder |
| nome(n) hadde(n) / dan se /· Hir was ouer / her / gert |
| wa(n) rude(n) / her frederic van sasze(n)dorpe / her / |
| willer va(n) holthuse(n) / her dideric va(n) meschede |
| h(er) brunsteyn va(n) der mule(n) / de ridere Frederic |
| va(n) melderike gobele va(n) rude(n) / he(n)ric va(n) |
| hemerde gert karge / borgma(n) tvo rude(n) / v(n)de |
| bruon va(n) endest eyn rigth(er)e tuo rude(n) / vnde |
| <fol. 24v> gobele de dobere / detmar van bruninchuse(n) / |
| wlfart eu(er)des / vnde andere biderve luode ge |
| nog /· Hir vmme dat nyn be droueget mer |
| der stat aue eyn kuome(n) / so hebbe wi vor spro |
| kene / borgermeyster vnde vor sprokene / rat / |
| mit rade vnser wiset vnde och der meynet / |
| Vnde na hede(n) vnser aldesten / albertes des duo/ |
| veles / helmich van deme rode / sander van |
| hepere / hemele va(n) scnewordi(n)chuse(n) / tezel |
| des greue(n) / henke va(n) der muole / vnse vor |
| sprokene waldemeyne ge thegenet / vnde wilt |
| dat nu vort vor eyn reych halden / dat di bor/ |
| germeyst(er) vnde rat to rude(n) na der tit sin |
| alle iar de waldemeyne be seyn lathe(n) / also |
| alse sey getheke(n) is / Were dat also / dat ge / |
| nich menthe worde dar mide be wnden |
| dat hyre be cruodet hedde / de solde der stat |
| wede(n) tyn mar vnde eyn voder wines |